NAHİVCİLER ARASINDAKİ İHTİLAFLARIN GRAMER KAVRAMLARINA YANSIMASI

Year 2018, Issue: 41, 309 - 338, 26.09.2018

Rıfat Akbaş , Mehmet Şirin Çıkar

Abstract

Arap grameri, teşekkül sürecinden bu yana sürekli olarak araştırma konusu yapılmış ve bu araştırmalar çerçevesinde olumlu ve olumsuz anlamda birçok eleştiriye de konu olmuştur. Basra ve Kûfe ekollerine mensup olan dilci ve gramercilerin bireysel yaklaşımları başta olmak üzere gramer alanında geliştirilen kuralların zorluğu, giriftliği ve herbir kuralın farklı ifade ve tanımlarla aktarılması bu eleştirilerin en bariz örneğini teşkil eder. Zamanla bir takım aklî ve dini akımların oluşturdukları ölçütlerin katı bir şekilde benimsenmesi ve Arap gramerinin geliştiği merkez dışına çıktıktan sonra bölgesel farklılıkların etkisiyle yeniden şekillenme sürecine girmesi de özellikle gramer kavramlarını olumsuz etkilemiştir. Zira gramer konularının tasnifinde, tahlilinde ve fonksiyonel anlamda isimlendirilmesinde gramercilerin birbirlerinden farklı hareket noktalarını benimsemeleri, ortaya yöntem ile birlikte çözüm bekleyen bir kavram-terim sorununu da çıkartmıştır. Bu açıdan makalede dilci ve gramerciler arasındaki ihtilafların sebepleriyle beraber söz konusu ihtilafların ne denli gramer kavramlarına yansıdığı hususu üzerinde durulmuş ve etrafında çok fazla görüş ayrılığı oluşmuş olan birtakım kavramlara da yer verilerek bir kavram-terim sorununun varlığına dikkat çekilmeye çalışılmıştır.

Keywords

Arap Grameri, Nahiv Kavramları, Nahiv Terimleri, Kavram Sorunu, Terim Sorunu

References

• el-Ahfeş, el-Evsat, (1411/1990). Ma‘âni’l-Kur’ân, (Birinci Baskı), (Tahk., Mahmud Karâ‘a), Kahire: Mektebetü’l-Hancî, I-II. el-Batalyevsî, İbnü’s-Sîd, (1400/1980). el-Hulel fî İslâhi’l-Halel min Kitâbi’l-Cümel, (Tahk., Abdülkerîm Se‘ûdî), Beyrut: Dâru’t-Talî‘a. el-Câmî, Abdurrahman, (1430/2009). el-Fevâidu’d-Diyâiyye, (Birinci Baskı), (Tahk., Ali Muhammed Mustafa-Ahmed Anâye), Beyrut: Dâr-u İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, I-II. el-Cevherî, İsmail, (1430/2009). es-Sihâh: Tâcu’l-Luga ve Sihâhu’l-Arabiyye, (Thk., Muhammed Tâmer, Kahire: Dâru’l-Hadîs. el-Cezûlî, Ebû Musa, (1988). el-Mukaddimetu’l-Cuzûliyye fi’n-Nahv, (Birinci Baskı), (Tahk., Şaban Abdurrahman), Kahire: Matba‘at-u Ümmülkura. el-Cürcânî, Abdulkâhir, (1407/1987). el-Miftâh fi’s-Sarf, (Birinci Baskı), (Tahk., Ali Tevfîk), Beyrut: Müessesetü’r-Risâle-Dâru’l-Emel. el-Cürcânî, Ali b. Muhammed eş-Şerîf, (1985). et-Ta‘rîfât, (Birinci Baskı), Beyrut: Mektebet-u Lübnan. ed-Demâmînî, Bedruddîn, (1403/1983). Ta‘lîku’l-Ferâid alâ Teshîli’l-Fevâid, (Birinci Baskı), (Tahk., Muhammed el-Mufdî), (Baskı Yeri Yok), I-IV. el-Esterâbâdî, er-Radî, (1996). Şerhu’r-Radiyy ale’l-Kâfiye, (İkinci Baskı), (Haz., Yusuf Hasan Ömer), Bingazî: Dâru’l-Kutubi’l-Vataniye I, I-IV. ……………, (1402/1982). Şerh-u Şâfiyeti İbni’l-Hâcib, (Tahk., M. Nûr el-Hasan-M. Muhyiddîn Abdulhamid), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-IV. el-Esfehânî, Ebu’l-Hasan, (1411/1990). Şerhu’l-Luma‘, (Tahk., İbrahim b. Muhammed), Suudi Arabistan: İdâretü’s-Sakâfe ve’n-Neşîr. el-Eşmûnî, Ali, (1375/1955). Şerhu’l-Eşmûnî, (Birinci Baskı), (Tahk., Muhammed Muhyiddîn), Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, I-III. el-Endelûsî, Ebû Hayyân, (1947). Menhecu’s-Sâlik fi’l-Kelâm alâ Elfiyyeti İbn Mâlik, (Birinci Baskı), (Tahk., Sıdney Glazer), el-Cem‘iyyetu’ş-Şarkiyyetu’l-Emrikiyye. ……………., (1413/1993). el-Bahru’l-Muhît, (Birinci Baskı), (Tahk., Ahmed Abdulmevcud), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-VIII. ………..…., (1419/1998). et-Tezyîl ve’t-Tekmîl fî Şerhi Kitâbi’t-Teshîl, (Birinci Baskı), (Tahk., Hasan Hendâvî), Şam: Dâru’l-Kalem, I-VI. ………...., (1402/1982). el-Mubdi‘ fi’t-Tasrîf, (Birinci Baskı), (Tahk., Abdulhamid es-Seyyid Taleb), Kuveyt: Mektebetü’l-Dâru’l-Arûbe. el-Ezherî, Hâlid, (1421/2000). Şerhu’t-Tasrîh ala’t-Tevdîh, (Birinci Baskı), (Tahk., Muahammed Bâsıl Uyûnu’s-Sûd), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-III. el-Ezherî, Ebû Mansûr, (1384/1964), Tehzîbü’l-Luga, Mısır: Dâru’l-Kavmiyyeti’l-Arabiyyeti li’t-Tabbâ‘a, I-XV. Ebu’t-Tayyib el-Lüğavî, (1375/1955). Merâtibu’n-Nahviyyîn, (Birinci Baskı), (Tahk., Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim), Kahire, Mektebet-u Nehdet-i Mısır. Ebu’l-Mekârim, Ali, (1428/2007). et-Ta‘rîf bi’t-Tasrîf, (Birinci Baskı), Kahire: Müessestü’l-Muhtâr. el-Fârisî, Ebû Ali, (1424/2003). el-İğfâl, (Tahk., Abdullah b. Ömer el-Hâc İbrahim), Birleşik Arap Emirlikleri: el-Mecma‘u’s-Sakafî, I-II. ……….……, (1389/1969). el-Îdâhu’l-‘Adudî, (Birinci Baskı), (Tahk., Hasan Şâzelî Ferhûd), Câmi‘atu’r-Riyâd, Kulliyetü’l-Adâb, I-II. …………….., (1406/1986). el-Mesâilu’l-Adudiyât, (Birinci Baskı), (Tahk., Ali Saber el-Mansûrî, Beyrut: Alemu’l-Kutub. el-Fâkihî, Abdullah b. Ahmed, (1414/1993). Şerh-u Kitâbi’l-Hudûd fi’n-Nahv, (İkinci Baskı), (Tahk., Ramazan ed-Dumeyrî), Kahire: Mektebet-u Vehbe. el-Fârâbî, İshâk b. İbrahim, (2003). Dîvânü’l-Edeb, (Tahk., Ahmed Muhtâr Ömer, İbrahim Enîs), Kahire: Müessest-u Dâri’ş-Şa‘b li’Sahâfeti ve’t-Tabbâ‘ati ve’n-Neşr, I-II. el-Ferrâ, Ebû Zekeriya, (1403/1983). Ma‘âni’l-Kur’ân, (Üçüncü Baskı), (Tahk., Muhammed Ali en-Neccâr-Ahmed Yusuf Necâtî), Beyrut: Alemu’l-Kutub, I-III. el-Hârizmî, Sadru’l-Efâdil, (1990). Şerhu’l-Mufassal fî Sana‘ati’l-İ‘râb (Birinci Baskı), (Tahk., Abdurrahman el-Useymîn), Beyrut: Dâru’l-Garbî’l-İslâmî, I-IV. el-Hafâcî, İbn Sinân, (1402/1982). Sırru’l-Fesâha, (Birinci Baskı), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye. el-Hamevî, Yakût, (1355/1936). Mu‘cemu’l-Udebâ, Kahire: Mektebet-u İsâ el-Bâbî el-Halebî. XX. el-Hamlâvî, Ahmed, (1999). Şeze’l-Arf fî Fenni’s-Sarf, (Birinci Baskı), (Haz., Hacer Asî), Beyrut: Dâru’l-Fikri’l-Arabî. el-Hatîb el-Bağdâdî, (1422/2001). Târîh-u Medîneti’s-Selâm, (Birinci Baskı), (Tahk., Beşâr Avvâd Ma‘rûf), Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, I-XV. Hasan Hendâvî, (1409/1989). Menâhicu’s-Sarfiyyîn ve Mezhebuhum, (Birinci Baskı), Dımaşk: Dâru’l-Kalem. Hassân, Temmâm, (1420/2000). el-Usûl, (Birinci Baskı), Kahire: Alemu’l-Kutub. Hudayr, M. Ahmed, (2003). Kadaya’l-Mef‘ûl bih inde’n-Nuhâti’l-Arab, Kahire: Mektebetü’l-Ancelû el-Mısriyye. İbn Akîl, (1400/1980a). el-Musâ‘ıd ala Teshîli’l-Fevâid, (Tahk., Muhammed Kâmil Berekât), Dımaşk: Dâru’l-Fikr, I-IV. ………., (1400/1980b). Şerh-u İbn Akîl ala Elfiyye, (Yirminci Baskı), (M. Muhyiddîn Abdulhamid), Kahire: Dâru’t-Turâs, I-IV. İbn Abdürabbih, (1404/1983). el-Ikdu’l-Ferîd, (Birinci Baskı), (Tahk., Mufîd Muhammed Kamîha), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-IX. İbn Bâbeşâz, (1977). Şerhu’l-Mukaddimeti’l-Muhsibe, (Tahk., Halit Abdulkerim), Kuveyt: Matba‘atu’l-Asriyye. İbn Burhân, Abdulvâhid, (1404/1984). Şerhu’l-Luma‘, (Birinci Baskı), (Tahk., Fâiz Fâris), Kuveyt: es-Silsiletü’t-Türâsiyye, I-II. İbn Cemâ‘a, Bedrüddîn, (2000). Şerh-u Kâfiyeti İbni’l-Hâcib, (Tahk., Muhammed Dâvud), Kahire: Mektebetü’l-Mennâr. İbn Cinnî, (1371/1952), el-Hasâis, (Tahk., Muhammed Ali en-Neccâr), Mısır: el-Mektebetu’l-İlmiyye, I-III. …………….., (1988). el-Lüma‘ fi’l-Arabiyye, (Tahk., Ebû Mağlî), Umman: Dâr-u Mecdelâvî. İbn Feddâl, Ebu’l-Hasan, (1406/1985.). Şerh-u Uyûni’l-I‘râb, (Birinci Baskı), (Tahk., Hennâ Cemil Heddâd), Ürdün: Mektebetu’l-Mennâr.İbn Felâh, (1404/1984). el-Muğnî, (Yayımlanmamış Doktotra Tezi), (Tahk., Abdurrezzâk Abdurrahman es-Sa‘dî), Ümmülkura Üniversitesi, Mekke, I-III. İbn Fâris, Ebu’l-Huseyn, (1414/1993). es-Sâhibî fî Fıkhi’l-Luga, (Birinci Baskı), (Tahk., Ömer Faruk et-Tebbâ‘), Beyrut: Mektebetu’l-Ma‘ârif. İbn Harûf, Ebu’l-Hasan, (1419/1998). Şerh-u Cümeli’z-Zeccâcî, (Haz., Selvâ Muhammed Ömer), Mekke: Câmi‘at-u Ümmülkura, I-II. İbn Hişâm, Cemâlüddîn, (2004). Şerh-u Katri’n-Nedâ, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye. …………….., (2007). Evdehü’l-Mesâlik, (Tahk., Muhyiddîn Abdülhamid), Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, I-IV. İbnü’l-Hâcib, Osmân b. Ömer, (1402/1982). el-Îdâh fî Şerhi’l-Mufassal, (Tahk., Musa Benây el-Âlîlî), Bağdat: Matba‘atu’l-Ânî, I-II. …………….., (1429/2008). el-Kâfiye, (Birinci Baskı), Pakistan: Mektebetü’l-Büşrâ. …………......, (1415/1995). eş-Şâfiye, (Birinci Baskı), (Tahk., Hasan Ahmed Osman), Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye. İbnü’l-Habbâz, (1423/2002). Tevcîhu’l-Luma‘, (Birinci Baskı), (Tahk., Fâyiz Zekî Muhammed Deyân), Mısır: Dâru’s-Selâm. İbnü’l-Haşşâb, (1392/1972). el-Murtecel fî Şerhi’l-Cümel, (Tahk., Ali Hayder), Dımaşk: Mektebet-u Macma‘i’l-Luga’l-Arabiyye. İbn Mâlik, (1428/2007). Elfiyyet-u İbn Mâlik, (Tahk., Süleyman el-Uyûnî), Riyad: Mektebet-u Dâri’l-Minhâc. ……….…, (1387/1967). Teshîlü’l-Fevâid ve Tekmîlü’l-Mekâsid, (Tahk., Muhammed Kâmil Berekât), Mısır: el-Mektebetü’l-Arabiyye. ……………, (1410/1990). Şerhu’t-Teshîl, (Birinci Baskı), (Tahk., Abdurrahman es-Seyyid-M. Bedevî el-Mahtûn), (Baskı Yeri Yok), Dâr-u Hecr, I-IV. ………., (1410/1989). et-Tuhfe: Nakd ve Ta‘lîk alâ Kâfiyeti İbni’l-Hâcib, (Tahk., Ahmed Alî el-Misbâhî), Ümmülkura Üniversitesi, Mekke. İbn Manzûr, Muhammed, (1431/2010). Lisanu’l-Arab, Kuveyt: Dâru’n-Nevâdir, I-XX. İbnü’n-Nahviyye, Bedrüddîn, (1409/1988). Şerh-u İbni’n-Nahviyye ala Kâfiyeti İbni’l-Hâcib, (Tahk., Hasan Abdurrahman Ahmed), Mekke: Ümmülkura Üniversitesi, I-II. İbnü’n-Nâzım, Bedruddin, (1420/2000). Şerh-u İbni’n-Nâzım alâ Elfiyyeti İbn Malik, (Birinci Baskı), (Tahk., Muhammed Bâsil Uyûnu’s-Sûd), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye. İbnü’l-Enbârî, Ebu’l-Berakât, (1921). Dîvânu’l-Mufaddaliyât me‘a Şerhi’l-Vâfir li İbni’l-Enbârî, (Tahk., Charles James Lyall), Beyrut: Matbaatu’l-Âbâi’l-Yesu‘iyyîn. …………………., (2002), el-İnsâf fî Mesâili’l-Hilâf (Birinci Baskı), (Tahk., Cevdet Mebrûk-Ramazan Abduttevvâb), Kahire: Mektebetu’l-Hancî. ……………….., (1377/1957). Esrâru’l-Arabiyye, (Tahk., Muhammed Behçet el-Beytâr), Dımaşk: el-Mecma‘i’l-İlmî el-Arabî. İbnü’l-Esîr, Mecdüddîn, (1420/1999). el-Bedî‘ fî İlmi’l-Arabiyye, (Birinci Baskı), (Tahk., Fethî Ahmed Aliyüddîn), Mekke: Câmi‘at-u Ümmülkura. İbnü’l-Ferhân, Kemâlüddîn (1407/1987). el-Mustevfâ fi’n-Nahv, (Tahk., Muhammed Bedevî el-Mahtûn, Kahire: Dâru’s-Sekâfeti’l-Arabiyye, I-II. İbnü’l-Kıftî, Cemâluddîn, (1406/1986). İnbâhu’r-Ruvât ala Enbâhi’n-Nuhât, (Birinci Baskı), (Tahk., Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim), Kahire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, I-IV. İbnü’l-Kabîsî, (1414/1993). et-Tetimme fi’t-Tasrîf, (Birinci Baskı), (Tahk., Muhsin el-Umeyrî), Mekke: Nâdî Mekke es-Sekâfi el-Edebî. İbnü’l-Müeddib, Ebu’l-Kâsım, (1425/2004). Dekâiku’t-Tasrîf, (Birinci Baskı), (Tahk. Hatem ed-Dâmın), Dımaşk: Dâru’l-Beşâir. İbnü’n-Nahhâs, (1424/2004). et-Ta‘lîka ala’l-Mukarrib, (Birinci Baskı), (Tahk., Cemil Abdullah Avîda), Ammân: Vizâretü’s-Sekâfe. İbnü-s Serrâc, (1417/1996). el-Usul fi-n Nahv, (Üçüncü Baskı), (Tahk., Abdulhuseyn el Fetli, Beyrut: Muessesetü’r-Risâle, , I-III. İbnü’l-Verrâk, Ebu’l-Hasan, (1420/1999). İlelü’n-Nahv, (Birinci Baskı), (Tahk., Mahmûd Câsım Muhammed ed-Dervîş), Riyad: Mektebetü’r-Rüşd. İbn Ya‘îş, Ebu’l-Beka, (1422/2001). Şerhu’l-Mufassal, (Birinci Baskı), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-VI. ………………………, (1393/1973). Şerhu’l-Mulûkî fi’t-Tasrîf, (Birinci Baskı), (Tahk., Fahruddîn Kabâve), Haleb: el-Mektebetü’l-Arabiyye. el-Karrâfî, Şihâbuddîn, (1402/1982). el-İstiğnâ fî Ahkâmi’l-İstisnâ, (Tahk., Taha Muhsin), Bağdad: Matba‘atu’l-İrşâd. el-Kefevî, Ebu’l-Bekâ’, (1419/1998). el-Kulliyât, (İkinci Baskı), (Haz., Adnan Derviş-Muhammed el-Mısrî), Beyrut: Müessestü’r-Risâle. Kaçar, H. İbrahim, (2012). “Arapçada Meânî (Semantik) Açısından Atıf (Bağlama) Edatları,” Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 2, 163-191. el-Mahzûmî, Mehdî, (1377/1958). Medresetu’l-Kûfe, (İkinci Baskı), Mısır: Matba‘at-u Mustafa el-Bâbî’l-Halebî. el-Mâlikî, İbn Kâsım, (1429/2008). Şerh-u Hudûdi’l-Ubbezî, (Birinci Baskı), (Tahk., Halid Fehmî), Kahire: Mektebetü’l-Âdâb. el-Mehdî, Salâh b. Ali, (1424/2003). en-Necmü’s-Sâkib: Şerh-u Kâfiyeti İbni’l-Hâcib, (Tahk., Muhammed Cum‘a), Yemen: Müessestü’l-İmâm Zeyd bin Ali es-Sekâfiyye, I-II. el-Muhtâr, A. Deyira, (1411/1991). Dirâsetun fi’n-Nahvi’l-Kûfî, Beyrut: Dâr-u Kuteybe. el-Mutarrizî, Ebu’l-Feth, (ts). el-Misbâh fî İlmi’n-Nahv, (Birinci Baskı), (Tahk., Abdülhamit es-Seyyid Taleb), Kahire: Mektebetü’ş-Şebâb. el-Müberred, Ebu’l-Abbas,(1415/1994). el-Muktedab, (Tahk., Muhammed Abdulhalik Adîma, Kahire: Lucnet-u İhyâi’t-Turâsi’l-İslâmî, I-IV. en-Nehhâs, Ebû Ca‘fer, (1406/1986). Şerh Ebyât Sîbeveyhi, (Birinci Baskı), (Tahk., Züheyr Ğâzî), Beyrut: Mektebetu’n-Nahdeti’l-Arabiyye. ……….., (1405/1985). İ‘râbu’l-Kur’ân, (İkinci Baskı), (Tahk., Züheyr Gâzî), Kahire: Mektebetu’n-Nahdeti’l-Arabiyye, I-V. er-Rummânî, Ali b. Îsâ, (1414/1993). Şerh-u Kitâb Sîbeveyhi, (Tahk., M. İbrahim Yusuf Şeybe), Ümmülkurâ Üniversitesi, Mekke. I-II. er-Rufâyi‘a, Huseyn, (1426/2006). Zâhiretu’ş-Şuzûz fi’s-Sarfi’l-Arabî, (Birinci Baskı), Amman: Dâru Cerîd. Sa‘leb, Ebu’l-Abbâs, (1950). Mecâlîs-u Sa‘leb, (İkinci Baskı), (Tahk., Abdüsselâm Muhammed Harun), Mısır: Dâru’l-Ma‘ârif, I-II. Sîbeveyhi, Amr b. Osman, (1402/1982). el-Kitâb, (İkinci Baskı), (Tahk., Abdusselâm Muhammed Harun), Kahire: Mektebetu’l-Hâncî, I-IV; 1408/1988: II. es-Sabbân, Ali, (1427/2006). Hâşiyetu’s-Sabbân Şerhu’l-Eşmûnî, (Tahk., Taha Abdurraûf Said), Kahire: el-Mektebetu’t-Tevfîkiyye, I-IV. es-Sîrâfî, Ebû Said, (1374/1955). Ahbâru’n-Nahviyyîne’l-Basriyyîn, (Birinci Baskı), (Tahk., Taha Muhammed ez-Zînî- Muhammed Abdulmun‘ım Hafâcî), Kahire: Mektebet-u Mustafa el-Bâbî el-Halebî. ……………….…, (1429/2008). Şerh-u Kitâb Sîbeveyhi, (Birinci Baskı), (Tahk., Ahmed Hasan Mehdî - Ali Sayyid Ali), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-V. es-Suyûtî, Celâlüdddîn, (2007). el-Eşbâh ve’n-Nezâir fi’n-Nahv, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-IV. ……………, (1418/1998). Hem‘u’l-Hevâmi‘, (Birinci Baskı), (Tahk., Ahmed Şemsuddîn), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-IV. ………………….., (1399/1979). Buğyetu’l-Vu‘ât, (İkinci Baskı), (Tahk., Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim), Beyrut: Dâru’l-Fikr, I-II. …………., (1432/2011). Cem‘u’l-Cevâmi‘ fi’n-Nahv, (Tahk., Ahmed İbrahim Abdul‘âl), Mısır: Mektebetü’l-Âdâb, I-II. eş-Şâtıbî, Ebû İshâk, (1428/2007). el-Makâsidu’ş-Şâfiye, (Birinci Baskı), (Tahk., Ayyâd es-Sübeytî, Mekke: Ma‘hadi’l-Buhûsi’l-İlmiyye, I-X. eş-Şenkîtî, M. Mahfûz, (1424/2003). Veşâhu’l-Hurre, (Birinci Baskı), (Tahk., Muhammed el-Emîn), (Baskı Yeri Yok). eş-Şelevbîn, (1401/1981). et-Tevti’e, (Tahk., Yusuf Ahmed el-Matû‘), Kuveyt: Dâru’l-Kutub. …………., (1413/1993). Şerhu’l-Mukaddimetü’l-Cezûliyye el-Kebîr, (Birinci Baskı), (Tahk., Turkî b. Semvîn el-Atebî), Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, I-III. et-Tevhîdî, Ebû Hayyân, (1408/1988). el-Basâir ve’z-Zehâir, (Birinci Baskı), (Tahk., Vedat el-Kâdî), Beyrut: Dâr-u Sadr, I-X. et-Teftâzânî, Sa‘duddîn, (1432/2011). Şerh-u Tasrîfi’l-‘İzî, (Birinci Baskı), Cidde: Dâru’l-Minhâc. el-Ubbezî, Ebu’l-Hasan, (1406/1985). Şerhu’l-Cezûliye li’l-Ubbezî, (Tahk., Sa‘d Muhammed el-Ğâmidî), Câmi‘at-u Ümmülkura, Mekke. el-Ukberî, Ebu’l-Bekâ, (1406/1986). et-Tebyîn an Mezahibi’n-Nahviyyîn, (Birinci Baskı), (Tahk., Abdurrahman el-Useymîn), Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî. …………..……….…, (1416/1995). el-Lübbâb fî İleli’l-Binâi ve’l-İ‘râb, (Birinci Baskı), (Tahk., Ğâzî Muhtâr Talîmât), Dımaşk: Dâru’l-Fikr, I-II. Ubâde, M. İbrahim, (1432/2011). Mu‘cem-u Mustalehâtu’n-Nahv ve’s-Sarf ve’l-Arûd ve’l-Kâfiye, (Birinci Baskı), Kahire: Mektebetü’l-Âdâb. el-Velîdî, M. Ali, (2006). el-Hilâfu’n-Nahvî fi’l-Mansûbât, (Birinci Baskı), Ürdün: Âlemu’l-Kutubi’l-Hadîs. Yâkût, Ahmed Süleyman, (1994). Zâhiretü’l-İ‘râb fi’n-Nahvi’l-Arabî, İskenderiye: Dâru’l-Ma‘rifeti’l-Câmiiyye. Yahya el-Alevî, (1430/2009). el-Minhâc fî Şerhi Cümeli’z-Zeccâcî, (Birinci Baskı), (Tahk., Abdullah Nâcî), Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, I-II. Yûhannâ Mirzâ, (1433/2012). Mevsû‘atü’l-Mustalahi’n-Nahvî, (Birinci Baskı), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-II. ez-Zemahşerî, Ebu’l-Kasım, (1425/2004). el-Mufassal fi İlmi’l-Arabiyye, (Birinci Baskı), (Tahk., Salih Kadare), Amman: Dâr-u Ammâr. …………………(1418/1998). el-Keşşâf, (Birinci Baskı), (Tahk., Ahmed Abdülmevcûd-Muhammed Mu‘avvıd), Riyad: Mektebetu’l-Abîkân, I-VI. ez-Zeccâc, Ebû İshâk, (1408/1988), Ma‘âni’l-Kur’ân ve İ‘râbuh, (Birinci Baskı), (Tahk., Abdülcelîl Abduh Şelbî), Beyrut: Alemu’l-Kutub, I-V. ez-Zeccâcî, Ebu’l-Kâsım, (1984). Mecâlisu’l-Ulemâ, (İkinci Baskı), (Tahk., Aabdusselâm Muhammed Hârûn), Kuveyt: Matba‘at-u Hukûmeti’l-Kuveyt. ……………., (1404/1984). el-Cumel fi’n-Nahv, (Birinci Baskı), (Tahk., Ali Tevfîk el-Hamed), Beyrut: Müessesetü’r-Risâle. ………………., (1399/1979). el-Îdâh fî İleli’n-Nahv, (Üçüncü Baskı), (Tahk., Mazin el-Mübarek), Beyrut: Dâru’n-Nefâis. ez-Zübeydî, Ebu Bekr, (2011). Kitâbu’l-Vâdih, (İkinci Baskı), (Tahk., Abdülkerîm Halîfe), Ürdün: Dâr-u Celîsi’z-Zaman.