Atatürk’ün Diplomatlarından Tevfik Kamil Koperler ve Madrid Elçiliği Dönemindeki Çalışmaları (1934-1938)

Yıl 2021, Sayı: 51, 445 - 464, 31.03.2021

Beral Alacı

Öz

Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu günden itibaren dış politika konusunda bölge ve dünya barışının inşasına yönelik bir tavır sergilemiştir. Bu doğrultuda gerek sınır komşularıyla gerekse diğer ülkelerle iş birliği ve barış ittifakları yapmayı öngören bir politika yoluyla dış ilişkilerini şekillendirmiştir. Türkiye-İspanya ilişkileri de dış siyasette izlenen bu anlayış çerçevesinde gelişme göstermiştir. İkili ilişkilerin yürütülmesinde şüphesiz ki elçilerin büyük rolü olmuştur. İspanya’daki ilk elçilik 1857 yılında Madrid’te açılmış ve 1922 yılına kadar altı elçi görev yapmıştır. 1922-1929 yılları arasında maslahatgüzarlar tarafından idare edilen Madrid Elçiliği’ne 1929’da Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Madrid Elçisi olan Yahya Kemal Beyatlı atanmıştır. Beyatlı’nın ardından 1934’te göreve gelen ve 1938 tarihine kadar Madrid Elçiliği görevini sürdüren Tevfik Kamil Koperler’dir. Tevfik Kamil Koperler 1889 tarihinde Selanik’te doğmuş, Paris’te Hukuk eğitimi almış bir devlet adamıdır. Hariciye Vekâleti bünyesinde pek çok önemli görev alan Koperler’in 1934-1938 yıllarını kapsayan dört yıllık Madrid elçiliği, İspanya’nın içinde bulunduğu siyasi şartlar açısından önemli bir döneme denk gelmektedir. İspanya’da iktidarın Cumhuriyetçilere geçtiği seçimler sırasında elçilik görevine başlayan Koperler, 1936’da İspanya’da başlayan İç Savaş sırasında da Madrid’de Türk elçisi olarak yer almıştır. Bu çalışma ile Tevfik Koperler’in hayatı ve Madrid Elçiliği sırasındaki faaliyetleri; iki ülke ilişkilerine katkıları arşiv belgeleri, gazeteler ve araştırma eserler ışığında ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Dönemi, Tevfik Kamil Koperler, Madrid, diplomasi, elçilik

Kaynakça

• Tevfik Kamil Bey Koperler’e Ait TBMM Tercüme-i Hal Varakası I / II / III, TBMM Arşivi.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, II. Dönem, 11. İçtima, 28. Cilt, (01.12.1926).
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, II. Dönem, 16. İçtima, 28. Cilt, (18.12.1926).
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, II. Dönem, 69. İçtima, 32. Cilt, (19.05.1927).
• Türkiye - İspanya Ticaret Antlaşması. 25 Mayıs 1936. (http://ua.mfa.gov.tr; Erişim Tarihi: 10.12.2020)
• Türkiye - İspanya Kliring Mukavelenamesi. 25 Mayıs 1936. (http://ua.mfa.gov.tr; Erişim Tarihi: 10.12.2020)
• Aladağ, S. (2011). İspanya İç Savaşı ve Türkiye. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Aybay, R. (1980). Kadının Uyrukluğu Üzerinde Evlenmenin Etkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Babaoğlu, R. (2020). Mekteb-i Mülkiye (1859-1960). Ankara: TTK.
• Balyemez, M. (2020). Kıbrıs Türk Toplumunun Devletleşme Sürecinde Mülkiye’nin Etkisi (İsmail Bozkurt’un Deneyimleriyle). Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(28), 710-725.
• Bengi, H. (2012). Tarihsel Süreç İçinde Anadolu Ajansı’nın Özgün Kurumsal Yapısı (1920-2011). Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 50, 299-341.
• Berkes, N. (1978). Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul.
• Birlik, G.K. (2016). İspanya İç Savaşında (1936-1939) Türkiye’nin Dış Politikası. CTAD, 12(24), 122-155.
• Çelebi, E. (2006). Türk ve Rum Ahalinin Mübadelesine Dair Oluşturulan Komisyonlardan Muhtelit Mübadele Komisyonu ve Faaliyetleri. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 107-120.
• Dönmez, A. (2008). Karşılıklı Diplomasiye Geçiş Sürecinde Osmanlı Daimi Elçiliklerinin Avrupa’da Yeniden Tesisi 1832-1841. Prof. Dr. Fahir Armaoğlu’na Armağan, Ankara.
• Erozan, B. (2014). Türkiye’de Uluslararası İlişkiler Disiplininin Uzak Tarihi: Hukuk-ı Düvel (1859-1945). Uluslararası İlişkiler, 11(43), 53-80.
• Güz, N.-Şahin, M. (2017). Atatürk’ün Kurduğu Anadolu Ajansının Şirketleşmesi. Atatürk Haftası Armağanı Dergisi, 44, 27-41.
• Harris, G. (2010). Atatürk’s Diplomats- Their Brief Biographies. İstanbul.
• http://madrid.be.mfa.gov.tr/Mission/MissionChiefHistory (Erişim Tarihi: 10 Haziran 2020).
• Işıksel, G. (2010). II. Selim’den III. Selim’e Osmanlı Diplomasisi: Birkaç Saptama. Seyfi Kenan (Ed.) Nizam-ı Kadim’den Nizam-ı Cedid’e III. Selim ve Dönemi (315-338). İstanbul.
• Kantar, B. (1950). Ankara Hukuk Fakültesinin Geçmiş 25 Yılı 1925-1950. Ankara Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(3-4), 1-6.
• Kutlu, M. N. (2004). Osmanlı’dan Cumhuriyete Uzanan Kuşağın Şair Diplomatı: Yahya Kemal ve Eserlerinde İspanya. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi (OTAM) Dergisi, 15, 289-308.
• Lewis, B. (2007). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara.
• Menchinger, E. L. (2010). The Sefaretname Of Ahmet Vasıf Efendi To Spain. History Studies, 2(3), 351-367.
• Mesut, Z. (12.10.1934). Şefsiz Olmaz. Hakimiyet-i Milliye.
• Mumcu, A. (1977). Ankara Adliye Hukuk Mektebi’nden Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne (1925-1977). Ankara.
• Olgun, K.-Eraslan, C. (2015). 1876’dan 1950’ye İstanbul’un Seçim Tarihi. Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi III, (328-345). İstanbul.
• Öksüz, M. (1998). Türk İspanyol İlişkileri Çerçevesinde Ahmed Vasıf Efendi’nin İspanya Elçiliği (1787-1788). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Özcan, N. (1996). Yahya Kemal Beyatlı’nın Elçilik ve Diğer Resmi Vazifeleri. Bilig, 1/Bahar, 31-38.
• Sertel, S. (2015). Türk Hariciye Raporlarına Göre İspanya İç Savaşı (1936-1939). Tarih Araştırmaları Dergisi, 34(57), 271-290.
• Şimşir, B. (1996). Bizim Diplomatlar. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Şimşir, B. (2001). Atatürk ve Yabancı Devlet Başkanları. C.III, Ankara: TTK.
• Şimşir, B. (2006). Cumhuriyetin İlk Çeyrek Yüzyılında Türk Diplomatik Temsilcilikleri ve Temsilcileri (1920-1950). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 22 (64-64-66), 15-91.
• Şi̇mşi̇r, B. (2007). Şair Yahya Kemal Beyatlı’nın Elçiliği ve Büyükelçiliği. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 23 (67-68-69), 11-88.
• TBMM Albümü 1920-2010, 4.Cilt (1960-1983). (2010). Ankara.
• Unat, F. R. (2008). Osmanlı Sefirleri ve Sefaretnameleri. Ankara: TTK.
• Uzunçarşılı, İ.H. (t.y.). Büyük Osmanlı Tarihi. C.V, Ankara: TTK.
• Yalçınkaya, M. A. (2002). III. Selim ve II. Mahmud Dönemleri Osmanlı Dış Politikası. Türkler, C. XII, (629-659), Ankara.
• Yalçınkaya, M. A. (2002). XVIII. Yüzyıl: Islahat, Değişim ve Diplomasi Dönemi (1703-1789). Türkler, C. XII, (479-511), Ankara.
• Yalçınkaya, M. A. (2003). Kuruluştan Tanzimat’a Osmanlı Diplomasi Tarihi Literatürü. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi (TALİD), 1/2, (423-489), İstanbul.
• ABC Sevilla, Akşam, Cumhuriyet, El Liberal, El Sol, Hakimiyet-i Milliye, La Época, La Nacion, Son Posta, Ulus