Philosophy of Being and the Problem of Existence in “Zamanın Bittiği Yer”

Yıl 2024, Sayı: 63, 226 - 237, 28.03.2024

Tolga Bayındır

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1411667

Öz

Zamanın Bittiği Yer (Where Time Ends) is a symbolic novel with fantastic elements published by Can Eryümlü in 1999. The novel begins in a book, in a very different and extraordinary world from what is known. A "bookworm" who learns to read the pages of the books he eats leaves the book he was born in and begins a journey between books. He learns new information from every book he eats; As he learns, his curiosity increases. After a certain point, he begins to question his self, society, sexuality, faith, time, death and existence. The novel is based on the most basic understanding of human ethics, which can be described as a journey to "freedom". The bookworm, seeking freedom starting from the book with which he was born, reaches the Voyager 2 spacecraft launched on August 20, 1977, with the answers he finds despite his limited resources. Zamanın Bittiği Yer is a novel that asks the most fundamental questions about humans and their lives and touches on the concepts of existence and nothingness. Can Eryümlü adopts a critical attitude towards human and social norms by using the perspective of a bookworm. The author pays particular attention to social "norms" that hinder individual development. The aim of this study is to try to determine how the author handles the "philosophy of being and existential" questions and problems he places between the lines in the novel. The novel will be examined especially within the framework of Baruch Spinoza's views on the philosophy of existence. In addition to the structural and thematic analysis of the novel, some concepts in the novel that have symbolic values for people and society will also be touched upon.

Anahtar Kelimeler

Eryümlü, Spinoza, existence, novel

“Zamanın Bittiği Yer”de Varlık Felsefesi ve Varoluş Sorunsalı

Öz

Zamanın Bittiği Yer, Can Eryümlü tarafından 1999’da yayımlanan fantastik ögeler barındıran, sembolik bir romandır. Roman, bilinenden oldukça farklı ve sıra dışı bir dünyada, bir kitabın içinde, başlar. Yediği kitap sayfalarını okumayı öğrenen bir “kitap kurdu”, dünyaya geldiği kitabı terk edip kitaplar arası bir yolculuğa başlar. Yediği her kitaptan yeni bilgiler öğrenir; öğrendikçe de merakı artar. Bir noktadan sonra da benliğini, toplumunu, cinselliği, inancı, zamanı, ölümü ve varoluşu sorgulamaya başlar. Roman “özgürlüğe” yolculuk olarak nitelendirilebilecek en temel insani etik anlayışına dayanmaktadır. Dünyaya geldiği kitaptan başlayarak özgürlüğü arayan kitap kurdu kısıtlı olanaklarına rağmen bulduğu cevaplarla 20 Ağustos 1977’de fırlatılan Voyager 2 uzay aracına ulaşır. Zamanın Bittiği Yer, insan ve yaşamına dair en temel soruları soran, varlık ve hiçlik kavramlarına değinen bir romandır. Can Eryümlü, bir kitap kurdunun bakış açısını kullanarak insan ve toplum normlarına karşı eleştirel bir tavır takınır. Özellikle bireysel gelişmeyi engelleyici toplumsal “normlar” üzerine yazar dikkatle durur. Bu çalışmada amaç romanda yazarın satır aralarına yerleştirdiği “varlık felsefesi ve varoluşsal” soru ve sorunları ne şekilde ele aldığı tespite çalışılacaktır. Özellikle Baruch Spinoza’nın varlık felsefesine dair görüşleri çerçevesinde roman incelenecektir. Romanın yapısal ve tematik incelemesinin yanı sıra romanda yer alan ve insan ve toplum açısından sembolik değerler barındıran bazı kavramlara da değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Eryümlü, Spinoza, Varoluş, Roman

Kaynakça

• Aktulum, M. (2000). Metinlerarası ilişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Bauman, Z., (2000). Ölümlülük, ölümsüzlük ve diğer hayat stratejileri, (N. Demirdöven Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Cihat, M. (2001). Spinoza felsefesinde varlık ve bilgi problemi. [Yayımlanmamış doktora tezi], Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Çoşkun S. (2015). Varoluşçuluk ve özgürlük problemi. Felsefe Dünyası, 61, 80-105.
• Ran, N. H. (2008). Bütün şiirleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Eryümlü, C. (1999). Zamanın bittiği yer. İstanbul: Boyut Yayınları.
• Hegel, G. W. F. (1986). Tinin görüngübilimi. (A. Yardımlı Çev.). İstanbul: İdea Yayınları.
• Heidegger, M. (2011). Varlık ve zaman. (K. H. Ötken Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı Yayınları.
• Karakaya, T. (2010). Heidegger’den Sartre’a varoluş kavramının ontolojik, fenomenolojik ve varoluşçu anlamı. Felsefe Dünyası., 51, 57-66.
• Küçük, Ö. (2021). Etika’nın sosyolojik tahayyülü ve Spinoza’nın sosyolojiye etkileri üzerine. Humanitas, 9(18), 184- 207. https://doi.org/10.20304/humanitas.884464
• Levinas, E. (2006). Ölüm ve zaman, (N. Başer Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Piri Reis (1973). Kitâb-ı bahriye. (Y. Senemoğlu Haz.). Tercüman Gazetesi Yayınları.
• Salih Y., (2019, 12 Şubat). Uzaydan bakınca sorunun politikacılar olduğunu görüyorsunuz. https://www.dunya.com/kose-yazisi/uzaydan-bakinca-sorunun-politikacilar-oldugunu-goruyorsunuz/439166
• Sartre, J. P. (2010). Varoluşçuluk. (A. Bezirci Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Saygın T. (2018). Varlık felsefesi (Ontoloji). Y. Torun (Ed.) Felsefeye Giriş (s. 15-34) içinde . Ankara: Orion Kitabevi.
• Spinoza, B. (2011). Etica. (H. Z. Ülken Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Toprakkaya, A., Urtekin, G. (2022). Varoluş felsefesinde bir problem olarak: kaygı. Felsefe ve Sosyal Bilimler, 34, 279-299. https://doi.org/10.53844/flsf.1137548