Razavî Fütüvvet-Nâmesi’nde Peygamberler ve İlk Şed Kuşananlar

Yıl 2021, Sayı: 7, 9 - 34, 30.06.2021

Murat Keklik

Öz

Fütüvvet; cömertlik, olgunluk, kahramanlık, gençlik gibi manalara gelen Arapça kökenli bir kelimedir. Fütüvvetname ise fütüvvetin kural, inanç, gelenek ve uygulamalarının anlatıldığı eserlerin genel adıdır. 13. yüzyıldan itibaren fütüvvet hakkında bilgi veren Türkçe Fütüvvetnamelerin yazılmaya başlandığı görülür. Daha öncesinde ise bu tarzda yazılmış birtakım eserler vardır ancak söz konusu eserler fütüvvet teşkilatı ile ahiliği ve bunların kendi içerisindeki düzenini, uygulamalarını, düsturlarını net olarak anlatmaktan uzak oldukları için tam bir Fütüvvetname niteliği taşımazlar. 13. yüzyıldan itibaren ise Arapça, Farsça, Türkçe yazılmış olan eserler fütüvvetin örgütlenmesi, kuralları, doğruları etrafında şekillenmeye başlamış olan müstakil eserlerdir. Eserlerde esnaflık, cömertlik, doğruluk gibi kavramlar ile tasavvuf bir arada verilmiştir. Kuran, hadisler, peygamber kıssaları fütüvvetin ana kaynağı, doğuş vesilesi olmuş; iyi ve doğru insan olmak etrafında birleşen kaideler örnek şahsiyetler olan peygamberlerin şahsında şekillenmiştir. Fütüvvetin anlatıldığı eserlerde işlenen konular başta Hz. Muhammed ile Hz. Ali olmak üzere birçok peygamber ve diğer din büyüklerine dayandırılmıştır. Çalışmada fütüvvet ve ilişkili olduğu kavramlar açıklanmış 16. yüzyılda kaleme alınmış olan Razavî Fütüvvetnamesi'nde hangi peygamberlere ne şekilde yer verildiği üzerinde durulmuştur. Fütüvvetnamede ilk beli bağlananlar ve temsil ettikleri esnaf kolları verilerek Razavî Fütüvvetnamesi'nin daha iyi tanınması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

fütüvvet, fütüvvetname, peygamberler, Razavî, Fütüvvet-nâme-i Kebîr

Kaynakça

• Anadol, C. (1991). Türk-İslâm Medeniyetinde Ahilik Kültürü ve Fütüvvetnameler. Ankara: Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları.
• Çağrıcı, M. (2006). Mürüvvet. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (C 32, s. 61-63). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Çağrıcı, M. (2014). Mürüvvet. Ahilik Ansiklopedisi içinde. Yusuf Küçükdağ. Yaşar Erdemir, Bekir Şahin (Ed.). (C II s. 145-147). Ankara: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı.
• Eraydın, S. (2017). Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Erdoğan, H. Ö. (2014). Melamilik ve Melamiler. Ahilik Ansiklopedisi içinde. Yusuf Küçükdağ, Yaşar Erdemir, Bekir Şahin (Ed.). (C II, s. 109-110). Ankara: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı.
• Gölpınarlı, A. (2011). İslâm ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilâtı, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Akademik Yayınları.
• Gürel, R. (1992). Razavî'nin Fütüvvet-nâmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• İbn Arabi (2015). Fütühât-ı Mekkiye Fütüvvet Ehli Meczuplar. Demirli, E. (Çev. ). C 2. İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Kızıler, H. (2015). Osmanlı Toplumunun Sosyal Dinamiklerinden Ahilik Kurumu, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4 (2), s. 408-423.
• Razavî (2014). Fütüvvet-nâme-i Kebîr. Gülten, S., Yılmaz, H. (Haz.). Yalçın, A., Aytaş, G. (Ed.). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Selvi, D. (2016). Fütüvvet ve Ahîlîk Teşkilatlarının Ahlâkî İlkelerinin Oluşmasında Tasavvufun Öncülüğü. İhya Uluslararası İslam Araştarmaları Dergisi, 2 (1), s. 1-37.
• Sülemî (1977). Tasavvufta Fütüvvet. Ateş, S. (Çev.-neşreden). Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Şeker, M. (2011). Türk-İslâm Medeniyetinde Ahîlik ve Fütüvvet-nâmelerin Yeri, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Tek, A. (2014). İhvan. Ahilik Ansiklopedisi içinde, C II. Küçükdağ, Y., Erdemir, Y., Şahin B. (Ed.). Ankara: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı.
• Torun, A. (1998). Türk Edebiyatında Türkçe Fütüvvet-Nâmeler Üzerine Bir İnceleme, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Türer, O. (1988). Melamet' Düşüncesinin Orijinal Özelliği ve Bu Düşüncede Zamanla Meydana Gelen Değişmeler, İslâmi Araştırmalar, 2(7), s. 57-67.