Bir Kuva-yı Milliyeci’nin Hayat Hikâyesi: Hüseyin Ferit Recai Bey (Törümküney)

Year 2024, Issue: 14, 53 - 73, 31.12.2024

Ercan Çelebi

https://doi.org/10.55089/yyuvasad.1563869

Abstract

Öz
Hüseyin Ferit Recai Bey, 1879 tarihinde Hama’da doğdu. Mülkiye eğitiminin ardından ilk önce Adliye Nezareti Birinci Ticaret Mahkemesi’nde, daha sonra Maliye Nezareti Hesabat-ı Umumiye Kalemi’nde stajını tamamladı. Sırasıyla Maliye Nezareti Mektubî Kalemi Hesabat-ı Umumiye Kalemi Mümeyyiz Muavinliği, Düyûn-i Umumiye Maʽaşat Kalemi Mümeyyizliği, Düyûn-i Umumiye Maʽaşat Kalemi Mümeyyiz-i Evvelliği ve Muhassasat-ı Zatiye İdaresi Maʽaşat-ı Zatiye Şubesi Müdür Muavinliği görevlerinde bulundu. Daha sonra Emniyet-i Umumiye Muhasebe Müdürlüğü’ne nakledildi. Aslî görevlerini yürütürken aynı zamanda Darüşşafaka’da Tarih-i Osmani ve Kitabet-i Hususiye, Vefa İdadisi’nde ise Tarih dersleri verdi. Kendisi daha sonra Kastamonu Defterdarlığı’na atandı. Kastamonu’nun Kuva-yı Milliye’ye iltihakında önemli roller üstlendi. Mondros Mütarekesi’nin ortaya çıkardığı olağanüstü şartlar altında iki ay kadar Kastamonu Valiliği’ne vekâlet etti. Ferit Bey daha sonra I. Dönem (1920-1923) TBMM’ne Çorum Milletvekili olarak girdi. Ardından 1923 yılında altı ay kadar Kastamonu Valiliği yaptı. II. Dönem (1923-1927) TBMM’de yeniden Çorum Milletvekili olarak yer aldı. Kendisi 1925 yılında vefat etti. Bu çalışmada bir Kuva-yı Milliyeci olarak Hüseyin Ferit Recai Bey’in biyografisi ve ailesi, Kastamonu’nun Kuva-yı Milliye’ye iltihakı sürecindeki rolü ve TBMM’deki faaliyetleri hakkında tespitlerde bulunulması düşünülmüştür.

Keywords

Hüseyin Ferit Bey, Kastamonu, Kuva-yı Milliye, TBMM

References

• Açıksöz, H. (2019). İstiklâl Harbinde Kastamonu. Kastamonu: Kastamonu Türk Ocakları Yayınları.
• Ayvaoğlu, B. (2015). Nevzad Atlığ’ın Penceresinden İstanbul, Musiki ve Musiki Mahfileri. Büyük İstanbul Tarihi, 10, 62-81.
• Birinci Dönem Meclis Albümü (1920 -1923). (2022). Ankara: TBMM Basımevi.
• Cebesoy, A.F. (1953). Millî Mücadele Dönemi Hatıraları. İstanbul: Vatan Neşriyat.
• Çiçek, R. (2002). Milli Mücadele’de Batı Karadeniz. Türkler, 15, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Çoker, F. (1995). Türk Parlamento Tarihi (Millî Mücadele ve T.B.M.M. I. Dönem 1919-1923), III. Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları No: 6.
• Erdeha, K. (1975). Milli Mücadelede Vilayetler ve Valiler. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ertan, A. (2008). Millî Mücadele Döneminde Çorum ve Çevresi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Eski, M. (1995). Kastamonu Basınında Millî Mücadele’nin Yankıları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Eski, M. (2000). Kastamonu Valileri (1838-2000). Ankara: Kastamonu Valiliği.
• Gülen, T. (2015). İki Dünya Savaşı Arasında (1918-1939) Çorum’da İz Bırakanlar. Çorum: Salmat Basım Yayım.
• Kemal Atatürk (1970). Nutuk (1919-1920), I. İstanbul: Türk Devrim Tarihi Enstitüsü.
• Kendircioğlu, D. (2011). Milli Mücadele ve Cumhuriyetin İlk On Yılında Çorum. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yozgat.
• Macar Edebiyatı’ndan Çeviriler. (1946). Tercüme, 7(38), 12-187.
• Macit, B. ve Altuncuoğlu N. (2023). Bir Siyasi Propaganda Aracı: Radyo (1950-1960). Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 10(96), 1266-1281.
• Orhun, F.Ç. (2017). Türk-Macar İlişkilerinde Köprü Bir İsim: Sami Nabi Özerdim. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 50, 400-411.
• Özlü, H. (2019). İstiklal Savaşı’nda Bir Yol: İstiklal Yolu ve Kastamonu Bölgesindeki Lojistik Faaliyetlerin Değerlendirmesi. Savunma Bilimleri Dergisi, 18/2(36), 155-180.
• Özlü, H. (2009). Millî Mücadele Yıllarında Kastamonu’da Müdafaa-i Hukuk Hareketinin Doğuşu ve Bölgenin Kuva- yı Milliye’ye Katılışı. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, VIII(9), 69-87.
• Peker, N. (2018). İstiklâl Savaşı (İnebolu-Kastamonu ve Havalisi Deniz ve Kara Harekâtı). Kastamonu: Kastamonu Valiliği.
• Solak, E. (2016). Çorum Milletvekili Ferit Bey’in Hayatı Ve Vefatı Üzerine Ailesine Devlet Tarafından Yapılan Yardımlar. Uluslararası Bütün Yönleriyle Çorum Sempozyumu (28-30 Nisan 2016/Çorum), 1, 1-13.
• Soylu, A. (2017). Çorum’da Siyasal Hayat (1923-1945). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çankırı.
• Söylemez, F. (1994). Millî Mücadele Döneminde Kastamonu’da Kurulan Cemiyetler. Atatürk Yolu, IV(14), 159-170.
• Şahingöz, M. (1989). Millî Mücadele’de Kastamonu. Türk Tarihinde ve Kültüründe Kastamonu Tebliğler (19-21 Ekim 1988-Kastamonu), 133-143.
• TBMM Albümü (1920-1950). (2010), 1. Ankara: TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları No: 1.
• Yıldırım, H. (2008). I. ve II. Dönem TBMM Çorum Milletvekilleri (Biyografileri ve Faaliyetleri). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yılmaz, M.S. (2022). Sivas Kongresi Kastamonu Delegeleri: Tatlızâde Nuri Bey ve Sami Zeki Bey. Türk Dünyası Yolunda Bir Ömür: Prof. Dr. Mehmet Şahingöz’e Armağan. Ankara: Berikan Yayınevi, 495-504.
• Yılmaz, M.S. (2018). Kastamonu’nun Millî Mücadele’deki Yeri ve Önemi. Anadolu’nun Fethi’nden Millî Mücadele’ye Sosyo-Kültürel Yapısıyla Kastamonu: Uluslararası Kastamonu Türk Dünyası Kültür Başkenti Sempozyumu (12-13 Nisan 2018-Kastamonu), 209-223.