Karabuğday (Fagopyrum esculentum m.) Ve Fazelya (Phacelia tanacetifolia b.) Bitkileri Arasında Bal Arısı Tercihinin Araştırılması

Yıl 2016, Cilt: 8 Sayı: 1, 28 - 38, 01.06.2016

Şeref Cınbırtoğlu Ahmet Kuvancı Feyzullah Konak Gürkan Demirkol

Öz

Bu çalışma, Arıcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yerleşkesindeki deneme alanında 2015 yılında yürütülmüştür. Çalışmada her biri 100 m² olan 2 ayrı parsele karabuğday ve fazelya tohumları bitkilerin çiçeklenmeleri aynı döneme gelecek şekilde planlanarak ekimleri yapılmıştır. Deneme parsellerinin bulunduğu sahaya çiçeklenme öncesi 3 adet arı kolonisi yerleştirilmiştir. Arı ziyaretleri ile ilgili sayımlar bitkilerdeki çiçeklenme dönemlerinde 1 m² alan üzerinden günlük olarak 09:00, 12:00 ve 15:00 saatlerinde olmak üzere üç farklı zamanda 5 dakika süre ile ve eşzamanlı olarak yapılmıştır.

Bal arıları bitkilerdeki çiçeklenme periyodu içerisinde ortalama olarak karabuğday çiçeğine 22.02 adet/m2 ziyaret yaparken, fazelya çiçeğine ise 70.26 adet/m2 ziyaret gerçekleştirmiştir. Bitkilerdeki çiçeklenme dönemlerinde gün içerisindeki en yüksek 61.03 adet/ m² ortalama bal arısı ziyareti sabah vakti olan saat 09:00’da ölçülmüş olup, bunu 43.46 adet/ m² ziyaret ile saat 12:00 takip etmiştir. Öğleden sonra saat 15:00’de 32.94 adet/ m² ziyaret ile bal arıları gün içerisinde en düşük ziyareti gerçekleştiği zaman olarak belirlenmiştir. Ordu İli ekolojik şartlarında yapılan bu çalışma da karabuğdayın, arılar tarafından fazelya bitkisinden daha az tercih edildiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bal arısı, çiçeklenme, fazelya, karabuğday, polen morfolojisi

Kaynakça

• Acar, R., Güneş, A., Gummadov, N., Topal, İ. 2011. Farklı Bitki Sıklıklarının Karabuğday’da (Fagopyrum esculentum Moench.) Verim ve Bazı Verim Unsurlarına Etkisi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 25 (3): (2011) 47-51.
• Akyol, E., Yeninar, H., Şahinler, N., Yörük, A. 2007. Bal arısı (Apis mellifera L.) kolonilerinde polen tuzağı takmanın ve süresinin işçi arıların polen toplama aktiviteleri üzerine etkileri. 5. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi. 5-8 Eylül 2007, Van.
• Anonim, 2013. Google earth. http://www.google.com.(Erişim tarihi: 24.10.2013).
• Anonim, 2014. Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Tescil Edilen Çeşitlerin Uygulamaya Aktarılması, Fagopyrum esculentum Moench (Yaygın Karabuğday).
• Anonim, 2015a. Vikipoedia. https://tr.wikipedia.org.(Erişim tarihi:13.11.2015).
• Anonim, 2015b. Edirne Tarım İl Müdürlüğü. http://edirne.tarim.gov.tr/karabuğday.pdf
• Aytuğ, B., Aykut, S., Merev, N., Edis, G. 1971. İstanbul Çevresi Bitkilerin Polen Atlası, I.Ü. Orman Fak., No.1650, İstanbul. 330s.
• Bakoğlu A., Kutlu M., 2006. Bingöl sulu şartlarında yetişen arıotuna uygulanan değişik sıra aralığının bazı tarımsal özelliklere ve arı merası olarak kullanılmasına etkisi üzerine bir araştırma. Uludağ Arıcılık Dergisi 2(1):11. Bursa.
• Cooke, D.A., 1985. The Effect of Resistant Cultivars of Catch Crops on The Hatching of Heterodera schachtii, Ann. Appl. Biol. 106-117 s.
• Crane E., 1975. Honey: A Comprehensive Survey, Heinemann, London.
• D’albore, G.R., 1998. Mediterranean Melissopalynology. Universita Degli Studi di Perugia Facolta di Agraria. Perugia.
• Everett, T. H., 1963. New Illustrated Encyclopedia of Gardening. The Greystone Press. New York. USA.
• Free J.B., 1992. Insect pollination of crops, Academic Pres. Harcourt. Jovanovich Publishers.
• Free, J.B. 1993. Insect Pollination of Crops. 2. edition. Academic Press, London. 414-417.
• Gilbert L., 2003. What We Knom About _ts Suitability As An _nsectary Plant And Cover in The Mid- Atlantic Region, Small Farm Success Project,Sustainable.
• Guo, Y.,Chen, F., Yang, LY., Huang, Y. 2007. Analyses of theseed protein contents on the cultivated and wild buckwheat Fagopyrum esculentum resources. Genet. Resour. Crop. Evol. 54: 1465–1472.
• Kızılşimşek M., Ateş F., 2004. Kahramanmaraş şartlarında fazelyanın değişik ekim zamanlarındaki çiçeklenme seyri ve arı merası olarak değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Dergisi 7(1). Kahramanmaraş.
• Korkmaz, 2009. Arı Otu Yetiştiriciliği. Samsun İl Tarım Müdürlüğü.
• Kumova, U.,Sağlamtimur,T.,Korkmaz, A., 2001. Fazelya çeşitlerinde bal arısının tarlacılık tercihinin araştırılması. Mellifera Arıcılık dergisi Cilt:1,1, 27-31 s. Ankara.
• Kuvancı, A., Deveci, M. 2009. Fazelya (Phacelia tanacetifolia Bentham) Korunga (Onobrychis sativa L.) ve Yonca(Medicago sativa L.) Polenlerinin Bal Arıları Tarafından Tercihi. Ordu Üniversitesi Y.Lisans Tezi.
• Kuvancı, A., Deveci, M., Alay, F., Kayaboynu, Ü., Duman, M., Çankaya, N. 2015. Fazelya (Phacelia tanacetifolia B.), Engerek Otu (Echium vulgare L.), Çayır Üçgülü (Trifolium pratense L.) ve Ak Üçgül (Trifolium repens L.) Bitkileri Arasında Arı Tercihinin Araştırılması. TAGEM/HAYSÜD/13/A-06/P-01/04, Arıcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yayın no:15.
• Park, C., Heo, K., Choi, S., Lee, K. 1997. Growth analysis of buckwheat influenced by seeding time and planting density. J. In tl. Agri. 11(2):216-221.
• Simmons, R., Sagili, R., Martens, B. 2013. Flower Species as a Supplemental Source of Pollen for Honey Bees (Apis mellifera) in Late Summer Cropping Systems. http://oregonstate.edu. (02.03.2015).
• Sing, M.M. 2008. Foraging Behaviour of the Himalayan Honeybee (Apis cerana F.) on Flowers of Fagopyrum esculentum M. and its impact on grain quality and Yield. ECOPRINT 15: 37-46, Ecological Society (ECOS), Nepal.
• Sorkun, K., Yılmaz, B., Özkırım, A., Özkök, A., Gençay, Ö. 2012. Yaşam İçin Arılar. Türkiye Arı Yetiştiricileri Merkez Birliği Yayın No:5. Önder Matbaacılık Ltd. Şti, Ankara, 135s.
• Sönmez, R., Altan, Ö., 1992. Teknik Arıcılık. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi yayınları. No:499, S.246. İzmir.
• Süzer, S. 2007. Karabuğday Tarımı ve Çölyak Hastalarının Beslenmesindeki Önemi.
• Taki, H., Okabe, K., Yamaura, Y., Matsuura, T., Sueyoshi, M., Makino, S., Maeto, K. 2010. Effects of landscape metrics on Apis and non-Apis pollinators and seed set in common buckwheat. Basic and Applied Ecology 11: 594–602.
• Uçar H., 1995. Çukurova Koşullarında Farklı Ekim Zamanı ve Sıra Aralığının Arıotu (Phacelia tanacetifolia Bentham)’nun Tane Verimi ve Arı Merası Olarak Kullanılması Bakımından Etkileri. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. Adana.
• Williams, I., Christian, D. C., 1991. Observations on Phacelia tanacetifolia Bentham (Hydrophyllaceae) as a food plant for honey bees and bombus bees, J. Of Apic. Research. 30(1): 3-12.
• Wodehouse, R.P., 1935. Pollen Grains, McGraw-Hill, New York.
• Yıldız, C., 1999. Ceylanpınar Ovasında Arı Otunun (Phacelia tanacetifolia B.) Bazı Tarımsal Özellikleri ve Tohum Verimine Farklı Ekim Zamanlarının Etkileri Üzerinde Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Y. Lisans Tezi, Adana.