Celebrations For the Tenth Anniversay of the Republic in İcel and Upsetting Event During the Celebrations: The Case of Comuzade

Yıl 2018, Cilt: 34 Sayı: 97, 199 - 240, 09.05.2018

Erdem Çanak

Öz

    The struggle for existence of Turkish nation in the time of Turkish War of Independence has finished with foundation of Turkey Republic by the leadership of Mustafa Kemal. On 29 October 1923, it was proclaimed that the new country’s regime will be a republic. This was accepted by the majority of the Turkish people. One of the most important indications of that is the enthusiasm of the people for 29 October celebrations which became a national holiday from 1924 onwards. But on some occasions, the reforms which were put into action in a very short time, caused social reactions. Those reactions brought up concerns about the future of the Turkish Republic. But people’s enthusiasm and great excitement during the celebrations of the tenth anniversary of the republic showed that those concerns were out of place. This paper will examine the celebraitons of tenth anniversary of the republic and the event that was named as The Case of Comuzade in the press.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Republic, İçel, Mersin, Republic Day

İçel’de Cumhuriyet’in Onuncu Yıl Kutlamaları ve Kutlamalar Sırasında Yaşanan Müessif Bir Hadise: Çomuzade Davası

Öz

    Türk milletinin İstiklal Harbi yıllarındaki var olma mücadelesi, Mustafa Kemal’in önderliğinde Türkiye Cumhuriyeti devletinin kurulması ile neticelenmiştir. 29 Ekim 1923 tarihinde ise yeni Türk devletinin rejiminin cumhuriyet olduğu ilan edilmiştir. Bu durum, Türk halkı tarafından da genel itibariyle kabul görmüştür. Bunun en önemli göstergesi ise 29 Ekim tarihinin 1924 yılından itibaren bayram olarak kutlanması ve kutlamalara karşı halkın gösterdiği yakın ilgidir. Ancak kısa süre içerisinde gerçekleştirilmiş olan inkılâplar zaman zaman ciddi toplumsal tepkilere neden olmuştur. Bu tepkiler, Türkiye Cumhuriyeti’nin geleceğine yönelik endişeleri de gündeme getirmiştir. Fakat cumhuriyetin ilanının onuncu yıl dönümü kutlamalarına karşı halkın gösterdiği ilgi ve duyulan toplumsal heyecan, endişelerin yersiz olduğunu ortaya koyarak genç cumhuriyetin emin adımlarla yoluna devam edeceğini göstermiştir. Bu çalışmada, Cumhuriyetin onuncu yıl kutlamalarının İçel uygulaması ile kutlamalar esnasında Mersin’de yaşanan ve dönemin basınına “Çomuzade Davası” olarak yansıyan hadise ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Cumhuriyet, İçel, Mersin, Cumhuriyet Bayramı

Kaynakça

• BCA, 030.10.185.352.13; 030.10.198.352.13; 030.18.01.01.39.70.12; 450.01.11.50.36.1; 490.01.11.50.36.1; 490.01.11.50.37.1; 490.01.11.53.36.1.
• Düstur, 3. Tertip, Cilt II, V.
• Resmi Ceride, 1341/1925.
• Resmî Gazete, Kanun No 2305, Sayı 2437 (26 Haziran 1933); Kanun No 2318, Sayı 2530 (16 Ekim 1933); Kanun No 2319, Sayı 2536 (23 Ekim 1933); Kanun No 2320, Sayı 2536 (23 Ekim 1933); Kanun No 2321, Sayı 2536 (23 Ekim 1933); Kanun No 2322, Sayı 2536 (23 Ekim 1933); Kanun No 2739, Sayı 3017 (1 Haziran 1935); Kanun No 3466, Sayı 3950 (4 Temmuz 1938); Kararname No 14668, Sayı 2452 (15 Temmuz 1933); Kararname No 15073, Sayı 2532 (18 Ekim 1933); Kararname No 15098, Sayı 2535 (22 Ekim 1933); Kararname No 15113, Sayı 2535 (22 Ekim 1933).
• TBMMZC, Devre II, Cilt 24; Devre IV, Cilt 16.
• Ege, 10 Ağustos 1933; 15 Ağustos 1933; 20 Eylül 1933; 25 Eylül 1933; 26 Eylül 1933; 27 Eylül 1933; 10 Ekim 1933; 12 Ekim 1933; 15 Ekim 1933; 17 Ekim 1933; 20 Ekim 1933; 29 Ekim 1933; 30 Ekim 1933; 31 Ekim 1933; 2 Kasım 1933; 6 Aralık 1933; 20 Aralık 1933; 8 Ocak 1934; 5 Şubat 1934.
• Yeni Mersin, 3 Ağustos 1933; 10 Ağustos 1933; 13 Ağustos 1933; 16 Ağustos 1933; 22 Ağustos 1933; 27 Ağustos 1933; 15 Eylül 1933; 24 Eylül 1933; 25 Eylül 1933; 26 Eylül 1933; 27 Eylül 1933; 28 Eylül 1933; 29 Eylül 1933; 1 Ekim 1933; 2 Ekim 1933; 3 Ekim 1933; 4 Ekim 1933; 5 Ekim 1933; 6 Ekim 1933; 8 Ekim 1933; 10 Ekim 1933; 17 Ekim 1933; 18 Ekim 1933; 22 Ekim 1933; 23 Ekim 1933; 24 Ekim 1933; 26 Ekim 1933; 29 Ekim 1933; 30 Ekim 1933; 31 Ekim 1933; 1 Kasım 1933; 2 Kasım 1933; 5 Kasım 1933; 20 Kasım 1933; 6 Aralık 1933; 20 Aralık 1933; 8 Ocak 1934; 17 Ocak 1934; 31 Ocak 1934; 1 Şubat 1934; 2 Şubat 1934; 5 Şubat 1934.
• Akbayrak, Hasan, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Millî Bayramlar”, Tarih ve Toplum, Sayı 43 (1987), s.31-38.
• Aslıyüce, Erdoğan, Türk Tarihinde İşbirlikçiler ve 150’likler, Yesevi Yayıncılık, İstanbul 2009.
• Bolat, Bengül Salman, Millî Bayram Olgusu ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 2012.
• Coşkuner, Kerem, “Onuncu Yıl Anısına Yapılan Yayınlar”, Toplumsal Tarih, S 118 (2003), s.94-95.
• Cumhuriyetin Onuncu Yıl Dönümü İçin Yazılan Şiirler, Destanlar, Ankara 1933.
• Çanak, Erdem, “Adana’da Cumhuriyet’in Onuncu Yılı Kutlamaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S 86 (Temmuz 2013), s.1-25.
• ______________, Atatürk ve Adana, Ankara 2016.
• Çelebi, Mevlüt, Atatürk ve Manisa, Manisa Belediyesi Kültür Yayınları, Manisa 2007.
• Çıkla, Selçuk, “Cumhuriyetin Onuncu Yıl Dönümü Anısına Yapılan Edebi Yayınlar”, Turkish Studies/Türkoloji Dergisi, S 1 (2006), s.45-63.
• Demirhan, Nezahat, Cumhuriyetin Onuncu Yılının Türk İnkılâp Tarihindeki Yeri ve Önemi, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 1999.
• Doğaner, Yasemin, “Cumhuriyet’in Onuncu Yıl Kutlamaları”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, S 9 (2007), s.119-143.
• Selim Nüzhet, “Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümünde Yapılan Neşriyat”, Ülkü, S 12 (1933), s.443-455.
• Sönmez, Cahide Sınmaz, “Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümü Kutlamaları ve 26 Ekim 1933 Tarihli Genel Af Yasası”, Atatürk Yolu Dergisi, S 33-34 (2004), s.89-101.
• Şapolyo, Enver Behnan, Cumhuriyet’in Onuncu Yıldönümü Ankara’da Nasıl Kutlandı 1923-1933, Ankara 1934.
• Yüksek Kutlama Komisyonu, Köylülere Konferans, Ankara 1933.