Adana’da Cumhuriyet’in Onuncu Yılı Kutlamaları

Yıl 2013, Cilt: 29 Sayı: 86, 1 - 26, 01.07.2013

Erdem Çanak

Öz

Türk milletinin İstiklal Harbi yıllarındaki var olma mücadelesi, Mustafa Kemal’in
önderliğinde Türkiye Cumhuriyeti devletinin kurulması ile neticelenmiştir. Yeni Türk
devletinin siyasal rejiminin cumhuriyet olduğu ise 29 Ekim 1923’te ilan edilmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk tarafından ilan edilen bu durum, Türk halkı tarafından da büyük kabul görmüştür. Bunun en önemli göstergesi ise 29 Ekim tarihinin 1924 yılından
itibaren bayram olarak kutlanması ve kutlamalara karşı halkın gösterdiği yakın ilgidir.
Ancak, yeni Türk devletinin adının konulması ile başlayan değişim sürecinde, kısa süre
içerisinde pek çok inkılâp gerçekleştirilmesi zaman zaman ciddi toplumsal tepkiler doğurmuştur. Bu tepkiler ise Türkiye Cumhuriyeti devletinin siyasal rejiminin geleceğine
yönelik endişelerin zuhur etmesine sebep olmuştur.
Cumhuriyetin ilanı ile başlayan değişim sürecinin devam edip etmeyeceği noktasında ise Cumhuriyetin onuncu yılı kutlamaları önemli bir gösterge olmuştur. Nitekim
gerek hazırlık, gerekse kutlama törenlerine karşı halk tarafından gösterilen teveccüh ve
duyulan toplumsal heyecan, genç cumhuriyetin emin adımlarla yoluna devam edeceğinin önemli bir işareti olmuştur. Bu durum, rejimin geleceğine yönelik endişeleri de
ortadan kaldırmıştır. Bu çalışmada, Cumhuriyetin onuncu yıl kutlamalarının Adana
uygulaması ele alınarak yaşanılan toplumsal tepki aktarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Cumhuriyet, Adana, Kutlama, Cumhuriyet Bayramı

Tenth Year Ceremony of Republic in Adana

Öz

The struggle for existence of Turkish nation in the time of Turkish War on Independence has finished with foundation of Turkey Republic by the leadership of Mustafa
Kemal. On 29 October 1923, it has been announced that the political system of new
Turkish government is republic. This situation announced by Mustafa Kemal has been
assumed by majority of Turkish people. The most important sign of that is the interest
of people for the ceremony and to be celebrated as a festival since 29 October 1924. But
in changing duration started to name the new Turkish government to achieve a lot of
revolutions in a short time sometimes causes serious social reactions and that caused to
appear fears about the future of Turkish Republic government.
The tenth year ceremony of republic has been an important sign to guarantee whether to continue changing duration started by the announcement of republic. The kind
regards and social emotion of people for both ceremony and preparation have been an
important sign about that young republic will stand on with certain steps. This situation
caused to end the fears about the future of system of government. In this study Adana
application of the tenth year ceremony of republic is considered and the social reaction
is tried to give.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Republic, Adana, Celebration, Republic Day

Kaynakça

• BCA, 030.10.185.352.13; 030.18.01.01.39.70.12; 450.01.11.50.36.1; 490.01. 11.50.36.1; 490.01.11.50.37.1; 490.01.11.53.36.1.
• Düstur 3. Tertip, Cilt II, IV, V.
• TBMM, Z.C., Devre II, Cilt 24; Devre IV, Cilt 16.
• Resmî Gazete; Kanun No 2305, Sayı 2437 (26 Haziran 1933); Kanun No 2318, Sayı 2530 (16 Ekim 1933); Kanun No 2319, Sayı 2536 (23 Ekim 1933); Kanun No 2320, Sayı 2536 (23 Ekim 1933); Kanun No 2321, Sayı 2536 (23 Ekim 1933); Kanun No 2322, Sayı 2536 (23 Ekim 1933); Kanun No 2739, Sayı 3017 (1 Haziran 1935); Kanun No 3466, Sayı 3950 (4 Temmuz 1938); Kararname No 14668, Sayı 2452 (15 Temmuz 1933); Kararname No 15073, Sayı 2532 (18 Ekim 1933); Kararname No 15098, Sayı 2535 (22 Ekim 1933); Kararname No 15113, Sayı 2535 (22 Ekim 1933).
• Türk Sözü, 26 Temmuz 1933; 21 Eylül 1933; 23 Eylül 1933; 26 Eylül 1933; 3 Ekim 1933; 7 Ekim 1933; 8 Ekim 1933; 9 Ekim 1933; 11 Ekim 1933; 15 Ekim 1933; 16 Ekim 1933; 17 Ekim 1933; 20 Ekim 933; 22 Ekim 1933; 25 Ekim 1933; 26 Ekim 1933; 30 Ekim 1933.
• Yeni Adana, 17 Temmuz 1933; 25 Temmuz 1933; 30 Ağustos 1933; 8 Eylül 1933; 17 Eylül 1933; 19 Eylül 1933; 22 Eylül 1933; 24 Eylül 1933; 4 Ekim 1933; 5 Ekim 1933; 6 Ekim 1933; 8 Ekim 1933; 9 Ekim 1933; 10 Ekim 1933; 11 Ekim 1933; 12 Ekim 1933; 13 Ekim 1933; 15 Ekim 1933; 16 Ekim 1933; 17 Ekim 1933; 18 Ekim 1933; 19 Ekim 1933; 22 Ekim 1933; 23 Ekim 1933; 24 Ekim 1933; 25 Ekim 1933; 26 Ekim 1933; 27 Ekim 1933; 29 Ekim 1933; 30 Ekim 1933; 31 Ekim 1933; 1 Kasım 1933; 2 Kasım 1933; 4 Kasım 1933; 5 Kasım 1933.
• AKBAYRAK, Hasan, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Millî Bayramlar”, Tarih ve Toplum, Cilt 8, Sayı 43, İstanbul, 1987, s. 31-38.
• BOLAT, Bengül Salman, Millî Bayram Olgusu ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 2012.
• COŞKUNER, Kerem, “Onuncu Yıl Anısına Yapılan Yayınlar”, Toplumsal Tarih, Sayı 118, İstanbul, 2003, s. 94-95. Cumhuriyetin Onuncu Yıl Dönümü İçin Yazılan Şiirler, Destanlar, Ankara, 1933.
• ÇELEBİ, Mevlüt, Atatürk ve Manisa, Manisa Belediyesi Kültür Yayınları, Manisa, 2007.
• ÇIKLA, Selçuk, “Cumhuriyetin Onuncu Yıl Dönümü Anısına Yapılan Edebi Yayınlar”, Turkish Studies / Türkoloji Dergisi I, Sayı 1, Ankara, 2006, s. 45-63.
• DEMİRHAN, Nezahat, Cumhuriyetin Onuncu Yılının Türk İnkılâp Tarihindeki Yeri ve Önemi, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 1999.
• DOĞANER, Yasemin, “Cumhuriyet’in Onuncu Yıl Kutlamaları”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Yıl 5, Sayı 9, Ankara, 2007, s. 119-143.
• NEVZAT, Celâl, “Bayramların Bayramı”, Türk Sözü, 21 Eylül 1933.
• SELİM, Nüzhet, “Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümünde Yapılan Neşriyat”, Ülkü, Cilt 2, Sayı 12, Ankara, 1933, s. 443-455.
• SÖNMEZ, Cahide Sınmaz, “Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümü Kutlamaları ve 26 Ekim 1933 Tarihli Genel Af Yasası”, Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 33-34, Ankara, 2004, s. 89-101.
• ŞAPOLYO, Enver Behnan, Cumhuriyet’in Onuncu Yıldönümü Ankara’da Nasıl Kutlandı 1923-1933, Ankara, 1934. Yüksek Kutlama Komisyonu, Köylülere Konferans, Ankara, 1933.