İspanyol Gazetelerinde Türk Millî Mücadelesi ve Bu Dönemde Yaşanan Gelişmeler

Yıl 2021, Cilt: 37 Sayı: 103, 35 - 76, 01.05.2021

Mehmet Gündüz

https://doi.org/10.33419/aamd.926430

Öz

XIX. ve XX. yüzyıl hem Osmanlı Devleti hem de İspanya Krallığı için oldukça zorlu geçmiştir. İspanya Osmanlı’dan farklı olarak Birinci Dünya Savaşı’na girmemiştir. Birinci Dünya Savaşı’nı kaybetmesi Osmanlı Devleti’nin fiilen sonunu getirmiştir. Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra başlayan işgaller karşısında Anadolu’nun farklı yerlerinde birçok direniş örgütü kurulmuş ve kongreler düzenlenmiştir. Nihayetinde bu dönemde Mustafa Kemal Paşa Anadolu’ya geçmiş, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) kurulmuş ve düşmana karşı büyük bir mücadele verilmiştir. Millî Mücadele sürecinde yaşanan gelişmelerin İspanyol gazetelerine nasıl yansıdığı bu çalışmayla irdelemeye çalışılmıştır. Bu amaçla 1918-1923 yılları arasındaki dönemde İspanya’da yayınlanmış gazeteler incelenmiştir. İspanya Birinci Dünya Savaşı’na katılmadığı için İspanyol gazeteleri de olayları tarafsız bir şekilde inceleme şansı bulmuştur. Bu açıdan İspanyol gazeteleri büyük oranda Millî Mücadele’nin tarafsız şekilde değerlendirilmesi için imkân sunmaktadır. Ayrıca Millî Mücadele’nin İspanyol kamuoyuna nasıl sunulduğu ve İspanyol kamuoyunun bu mücadeleyi nasıl algıladığı bu gazetelerde görülebilmektedir. Müttefik Devletleri ile Osmanlı Devleti arasındaki ilişkiler, Anadolu’da başlayan Millî Mücadele hareketi, Ankara hükûmeti ile İstanbul hükûmeti arasındaki ilişkiler, Ankara hükûmeti ile Müttefik Devletleri arasındaki ilişkiler, İstanbul’un işgali ve Türk-Yunan Mücadelesi bu çalışmada incelenen temel konulardır.

Anahtar Kelimeler

Ankara Hükûmeti, İspanyol Gazeteleri, İstanbul Hükûmeti, Millî Mücadele, Mustafa Kemal Paşa, Osmanlı Devleti

In Spanish Newspapers Turkish National Struggle and Developments in This Process

Öz

XIX. and XX. centuries were quite difficult for both the Ottoman Empire and the Spanish Kingdom. Unlike the Ottoman Empire, Spain did not enter the First World War. The loss of the First World War brought the actual end of the Ottoman Empire. Many resistance organizations were established and congresses were held in different parts of Anatolia in the face of the occupations that started after the Mondros Armistice Agreement. Finally, during this period, Mustafa Kemal Pasha went to Anatolia, the Turkish Grand National Assembly was established and a great fight was fought against the enemy. This study attempts to examine how the developments in the National Struggle process were reflected in Spanish newspapers. For this purpose, newspapers published in Spain in the period between 1918 and 1923 were examined. Since Spain did not participate in the First World War, Spanish newspapers also had a chance to examine the events in a neutral way. In this respect, Spanish newspapers provide an opportunity for an impartial evaluation of the National Struggle. In addition, how the National Struggle was presented to the Spanish public opinion and how the Spanish public opinion perceived this Struggle can be seen in these newspapers. The relations between the Allied States and the Ottoman Empire, the National Struggle movement that started in Anatolia, the relations between the Ankara Government and the Istanbul Government, the relations between the Ankara Government and the Allied States, the occupation of Istanbul and the Turkish-Greek Struggle are the main issues studied in this study.

Anahtar Kelimeler

Ankara Government, Istanbul Government, Mustafa Kemal Pasha, National Struggle, Ottoman Empire, Spanish Newspapers

Kaynakça

• Akbulut, Ali, “Çöken Devlet”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Cilt I, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2004.
• Arşiv Belgeleriyle Rum Faaliyetleri, Genelkurmay Başkanlığı, Genelkurmay Basımevi, Ankara 2009.
• Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, Cilt I, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 2001.
• Atatürk’ün Bütün Eserleri, Cilt XII, Kaynak Yayınları, İstanbul 2005.
• Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları Ankara 2006.
• Bayur, Yusuf Hikmet, XX. Yüzyılda Türklüğün Tarih ve Acun Siyasasındaki Etkileri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989.
• Çelebi, Mevlüt, “Millî Mücadele Döneminde Türk-İtalyan İlişkileri”, 90. Yılında Millî Mücadele, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Yay. Haz. H. Aytuğ Tokur, Ankara 2011, s.169-194.
• El Correo Español, 12 Şubat 1921. El Correo Español, 14 Şubat 1921. El Correo Español, 29 Mayıs 1920.
• El Dia gazetesi, 9 Ekim 1919. El Imparcial gaztesi, 20 Eylül 1922. El Pais gazetesi, 10 Mart 1920.
• El Figaro, 11 Kasım 1919. El Figaro, 13 Mart 1920. El Figaro, 26 Mart 1920.
• El Globo, 10 Mart 1920. El Globo, 10 Şubat 1921. El Globo, 12 Haziran 1920. El Globo, 12 Temmuz 1921. El Globo, 13 Mart 1920. El Globo, 21 Şubat 1923. El Globo, 27 Aralık 1920.
• El Liberal, 11 Haziran 1920. El Liberal, 12 Eylül 1922. El Liberal, 8 Eylül 1922.
• El Siglo Futuro, 1 Şubat 1921. El Siglo Futuro, 12 Şubat 1921. El Siglo Futuro, 13 Temmuz 1921. El Siglo Futuro, 14 Mart 1921. El Siglo Futuro, 21 Haziran 1920.
• El Sol, 1 Eylül 1922. El Sol, 10 Eylül 1922. El Sol, 12 Haziran 1920. El Sol, 12 Mart 1920. El Sol, 13 Eylül 1922. El Sol, 13 Mayıs 1920. El Sol, 17 Ekim 1919. El Sol, 17 Şubat 1922. El Sol, 18 Haziran 1920. El Sol, 19 Haziran 1920. El Sol, 20 Mart 1920. El Sol, 21 Aralık 1919.
• El Sol, 22 Ocak 1921. El Sol, 23 Nisan 1920. El Sol, 24 Şubat 1920. El Sol, 24 Şubat 1921. El Sol, 29 Haziran 1920. El Sol, 31 Ekim 1923. El Sol, 4 Haziran 1920. El Sol, 4 Şubat 1921. El Sol, 6 Şubat 1923. El Sol, 9 Mart 1920. El Sol, 9 Ocak 1921. El Sol, 9-10 Mart 1920.
• Göktepe, Cihat, “Millî Mücadele’de Türk-İngiliz İlişkileri (1919-1921)”, 90. Yılında Millî Mücadele, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Yay. Haz. H. Aytuğ Tokur, Ankara 2011, s.195-202.
• Gündüz, Mehmet, “İspanyol Basınına Göre II. Abdülhamid ve Bu Dönemde Yaşanan Siyasi Gelişmeler”, History Studies, 11/3, Haziran 2019, s.915-941.
• Güneş, İhsan, “Ali Rıza Paşa Hükûmeti Programı ve Meclis-i Mebusandaki Yankıları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S 1, 1988, s.13-27.
• Heraldo de Madrid, 14 Eylül 1922. Heraldo de Madrid, 17 Şubat 1922. Heraldo de Madrid, 20 Eylül 1922. Heraldo de Madrid, 20 Şubat 1923.
• http://hemerotecadigital.bne.es/index.vm?q=id:0031396058&lang=es (Erişim Tarihi: 20 Temmuz 2010).
• http://www.bne.es/es/LaBNE/index.html (Erişim Tarihi: 9 Haziran 2019).
• Küçük, Cevdet, “Millî Mücadele”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, XXX. Cilt, İstanbul 2005, s.83.
• La Accion, 10 Haziran 1920. La Accion, 12 Ekim 1919. La Accion, 13 Şubat 1923. La Accion, 14 Ağustos 1923. La Accion, 14 Temmuz 1923. La Accion, 22 Eylül 1922. La Accion, 23 Eylül 1922.
• La Correspondencia de España, 12 Temmuz 1921. La Correspondencia de España, 14 Eylül 1922. La Correspondencia de España, 18 Eylül 1922. La Correspondencia de España, 19 Ağustos 1921. La Correspondencia de España, 19 Temmuz 1921.
• La Correspondencia de España, 2 Mart 1923. La Correspondencia de España, 24 Nisan 1923. La Correspondencia de España, 30 Ekim 1923. La Correspondencia de España, 8 Ekim 1921.
• La Correspondencia Militar, 15 Ocak 1921. La Correspondencia Militar, 16 Nisan 1921. La Correspondencia Militar, 24 Şubat 1921.
• La Epoca, 13 Mart 1920. La Epoca, 12 Temmuz 1921. La Epoca, 13 Ağustos 1923. La Epoca, 13 Eylül 1922. La Epoca, 13 Haziran 1921. La Epoca, 14 Mart 1921. La Epoca, 14 Şubat 1921. La Epoca, 22 Eylül 1921. La Epoca, 30 Haziran 1920.
• La Epoca, 31 Ekim 1923. La Epoca, 7 Eylül 1920. La Epoca, 8 Eylül 1922. La Epoca, 8 Şubat 1921. La Epoca, 8 Temmuz 1920. La Epoca, 9 Haziran 1923.
• La Libertad, 12 Eylül 1922. La Libertad, 19 Haziran 1920. La Libertad, 8 Eylül 1922. La Libertad, 9 Eylül 1922. La Libertad, 9 Mart 1920.
• La Voz 25 Eylül 1922. La Voz, 1 Eylül 1922. La Voz, 11 Şubat 1921. La Voz, 12 Temmuz 1920. La Voz, 15 Ağustos 1921. La Voz, 16 Haziran 1921. La Voz, 16 Temmuz 1920. La Voz, 24 Temmuz 1920. La Voz, 26 Ocak 1921. La Voz, 28 Eylül 1920. La Voz, 3 Şubat 1921.
• La Voz, 31 Ekim 1923. La Voz, 5 Kasım 1920. La Voz, 7 Eylül 1922. La Voz, 7 Temmuz 1920. La Voz, 8 Ağustos 1921. La Voz, 8 Temmuz 1920.
• Lewis, Bernand, Modern Türkiye’nin Doğuşu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
• Lezcano, Victor Morales, “İspanya ve Türkiye: Birbirlerini Tanımamazlıktan Yakınlaşmaya Doğru”, OTAM Dergisi, S 2, 1991, s.217-218.
• Lozoya Hortelano, Beatriz, İspanyol Basınında Kurtuluş Savaşı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2015.
• Martinovich, Andriya, “Milliyetçi Hareket ve Bakanlık Krizi”, El Figaro, 25 Ocak 1920, s.3.
• Olcay, Osman, Serves Antlaşmasına Doğru, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1981.
• Soysal, İsmail, Tarihleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1983.
• Sükan, Bige, “Millî Mücadele Döneminde Türk-Fransız İlişkileri”, 90. Yılında Millî Mücadele, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Yay. Haz. H. Aytuğ Tokur, Ankara 2011, s.149-168.
• Süslü, Azmi, “Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-İ Hukuk Cemiyeti”, DİA, III. Cilt, İstanbul 1991, s.145-147.
• Şimşir, Bilal, İngiliz Belgelerinde Atatürk, Cilt I, Ankara 1973.
• TBMM Gizli Celse Zabıt Zabıtları, D I, B 1, 24 Nisan 1920, s.2-10.
• Türk İstiklâl Harbi IV. Cilt Güney Cephesi, Genelkurmay Başkanlığı, Genelkurmay Basımevi, Ankara 2009.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), DH-KMS., D.52-2,V.44.
• Vidal, Fabian, “Bir Rüyanın Sonu: Büyük Yunan Felaketi”, La Voz, 9 Eylül 1922, s.1.
• Vidal, Fabian, “Anadolu’da Yunan Hataları”, La Voz, 18 Nisan 1921, s.1.
• Williams, Paul, “Türkiye Müttefiklere Karşı”, El Sol, 7 Mayıs 1920, s.1
• Zürcher, Erik J., Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul 2000.