Demokrat Parti (DP) Dönemi’nde Pamuk Politikaları ve Dokuma Sanayisine Etkileri (1950-1960)

Yıl 2021, Cilt: 37 Sayı: 103, 293 - 336, 01.05.2021

Nadir Yurtoğlu

https://doi.org/10.33419/aamd.927041

Cited By: 1

Öz

14 Mayıs 1950 tarihinde Demokrat Parti (DP)’nin iktidara gelmesinden hükûmet darbesiyle iktidardan uzaklaştırıldığı 27 Mayıs 1960’a kadar Türkiye’de uygulanan pamuk politikalarıyla bu politikaların dokuma sanayisine etkileri makalenin konusunu teşkil etmektedir. Çalışma, DP Dönemi’nde pamuk politikaları (1950-1960); pamuk tarımında izlenen politikaların dokuma sanayisine etkileri (1950-1960) şeklinde iki başlık hâlinde verilmiştir. DP Dönemi’nde pamuk politikaları ve bu politikaların dokuma sanayisine katkıları sayısal verilerle ortaya konulmuştur. Makalenin kaynaklarını başta Cumhuriyet Arşivi belgeleri olmak üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi kanunlar ve tutanak dergileri, Zabıt Ceridesi, Resmî Gazete, Ayın Tarihi, istatistik yıllıkları, ekonomi ve tarım dergileri teşkil etmektedir. Konu araştırılırken Türkiye ve dünyanın pamuk yetiştiriciliği hususunda meydana gelen gelişmeleri dikkate alınarak gerekli yorumlamalarda bulunulmuştur. Çalışmadan elde edilen sonuçlar şunlardır: DP’nin iktidara gelmesinden sonra pamuk ekim alanlarında artış yaşanmış, pamuk tohumu üretim, dağıtım ve ıslah çalışmaları düzenli bir biçimde yürütülmüş, akabinde de ulusal ve uluslararası düzeyde gerçekleştirilen konferans ve toplantılarla pamuk sorunları ele alınarak çözüm yolları aranmıştır. Buna zararlılarla yapılan mücadeleler de eklenince üretim ve ihracat artmış, Türkiye dünya pamuk üretiminde yedinci, ihracatta da beşinci sıraya yükselmiştir. Ülkenin üretim ve satışta dünyada sıralamaya girmesi, pamuk dokuma sanayinin gelişimini de tetikleyip millî ekonomiye önemli katkılar sağlanmasına yol açmıştır.

Anahtar Kelimeler

Adnan Menderes, Demokrat Parti, Dokuma Sanayi, Pamuk Politikaları, Pamuk Üretimi

Cotton Policies in the Democratic Party (DP) Period and Their Effects on the Weaving Industry (1950-1960)

Öz

This study addressed cotton policies in Turkey and their effect on the weaving industry between May 14, 1950, when the Democratic Party (DP) came to power, and May 27, 1960, when the DP was swept from power by a military coup. The study focused on the subject matter in two periods: (1) Cotton policies during the DP era (1950-1960) and (2) The effects of the policies followed in cotton cultivation on the weaving industry (1950-1960). The cotton policies during the DP era and the effect of these policies on the weaving industry were presented with numerical data. Data were collected from the Presidency Republican Archive Documents, official publications, Memorandum Diary of the Grand National Assembly of Turkey, laws and minute books, Official Gazette of the Republic of Turkey, annual statistics and articles in the financial journals of the era. The data were interpreted in the light of the developments in the field of cotton production both in Turkey and in the world. The results are as follows: After the DP came to power, there was an increase in cotton planting areas. Cotton seed was regularly produced, distributed and bred. Afterwards, national and international conferences and meetings were held to address and find solutions to cotton problems. Pest control also increased cotton production and exports. Turkey ranked seventh in global cotton production and fifth in cotton exports, which also facilitated the development of the cotton weaving industry and made significant contributions to the national economy.

Anahtar Kelimeler

Adnan Menderes, Cotton Policies, Weaving Industry, Cotton Production, Democratic Party

Kaynakça

• 50 Yılda Türk Sanayii, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Mars Matbaası, Ankara 1973.
• “Akala Pamuk Tohumu Dağılması İşi”, Türkdili, 9 Şubat 1939, Sayı No: 4098.
• Ayın Tarihi (Başbakanlık Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü), Ocak 1955, Sayı No: 254.
• Balcı, Şerife, Bazı Pamuk (Gossypium Hirsutum L.) Melez Popülasyonlarının F1 Döl Kuşaklarında Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerin Kalıtımı Üzerine Bir Araştırma, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Aydın 2018.
• Başkaya, Mesut, “Pamuk Ziraatındaki Dökülmeleri Önlemeliyiz”, Ziraat Dünyası, Yıl 3, S 32, Eylül 1952, s.4.
• “Beynelmilel Pamuk İstişare Komitesi Toplantısının Kararları”, Türk Ekonomisi, Yıl 12, S 132, Haziran 1954, s.189-190.
• Bilgiç, Kemal, “Pamukçuluğumuzun İstikbali”, Tarım Dergisi, C 1, S 4, 1 Eylül 1952, s.53-55.
• Büktaş, Bülent, “Dünya Pamuk Krizi”, İktisadi Yürüyüş, Yıl 12, C 12, S 269, 15 Mart 1951, s.2, 23.
• Büktaş, Bülent, “Dünya Pamuk Krizi”, Türk Ekonomisi, Yıl 9, S 91, Ocak 1951, s.11-13.
• Cillov, Haluk, Türkiye Ekonomisi Bünyesi, Özel İktisadi ve Ticari İlimler Yüksekokulu Yayınları, İstanbul 1967.
• Cillov, Haluk, Türkiye Ekonomisi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1965.
• Çağlar, Kerim Ömer, “Pamukçuluğumuz ve Gelişmesi İçin Alınan Tedbirler”, Türk Ekonomisi, Yıl 12, S 131, Mayıs 1954, s.157-158.
• Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), 1963 İstatistik Yıllığı, Yayın No: 490, Ankara 1963.
• Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), İstatistik Göstergeler 1923-1990, Yayın No: 1883, Ankara 1996.
• Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), İstatistik Göstergeler 1923-1995, Yayın No: 1883, Ankara 1996.
• Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), İstatistik Göstergeler 1923-1998, Yayın No: 2252, Ankara 2001.
• Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), İstatistik Göstergeler 1923-2002, Yayın No: 2790, Ankara 2003.
• Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), İstatistik Yıllığı 1960-1962, Yayın No: 460, Ankara 1962.
• Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), Türkiye İstatistik Yıllığı 1964-1965, Ankara 1965.
• “Ege Pamuk Rekoltesi 120 Bin Balya”, Anadolu, 15 Temmuz 1939, Sayı No: 7885.
• Eldem, Vedat, Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomisi, TTK, Yayınları, Ankara 1984.
• Erkmen, Muhlis, “Saban Başına”, İktisadi Yürüyüş, Yıl 1, S 9, 15 Nisan 1940, s.6-7.
• FAO Türkiye Raporu, T.C. Ziraat Bankası Yayınları, Ankara 1962.
• Görkey, Selman, “En Mühim İhraç Maddelerimiz Olan Pamuklarımız ve Batı Almanya”, İktisadi Yürüyüş, Yıl 12, C 12, S 282, 31 Ekim 1951, s.4, 14-15, 18, 30.
• Günver, Nizamettin, “Yurdumuzda Pamuk”, İktisadi Yürüyüş, Yıl 12, C 12, S 283, Kasım 1951, s.4, 20.
• http://www.oztuzun.com.tr/sayfa/pamuk, Erişim Tarihi: 10.09.2019.
• http://www.tarimpusulasi.com/yazarlar/doc-dr-mefhar-gultekintemiz/pamugun-turkiye-icinonemi/16, Erişim Tarihi: 10.09.2019.
• “İktisat Vekilinin Beyanatı”, Milliyet, 29 Kasım 1929, Sayı No: 1364.
• Kalkınan Türkiye (Rakamlarla 1923-1968), Devlet Planlama Teşkilatı, Millî Eğitim Basımevi, Ankara 1969.
• Kalkınan Türkiye, Demokrat Parti, Desen Matbaası, Ankara 1954.
• Karademir, Emine, Çok Yönlü Dayanıklılık Islahı ile Geliştirilen Pamuk Çeşitleri (G.Hirsutum L.) ile Bölge Standart Pamuk Çeşitlerinin (G.Hirsutum L.) Melezlenmesi ile Oluşturulan F1 Döl Kuşaklarında Verim, Erkencilik ve Lif Kalite Özellikleri Yönünden Genetik Yapının İrdelenmesi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Adana 2005.
• Karaelmas, Adem, “Pamuk Sulaması”, Tarım Dergisi, Yıl 1, C 1, S 6, Aralık 1952, s.55.
• Kerimol, Müeyyet, “Tekstil Sanayi”, İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi, 9. Cilt, İstanbul 1953, ss.124-127.
• Kıraç, Numan, “Dünya’nın 1952/1953’te Ziraat Durumu”, Türk Ekonomisi, Yıl 12, S 132, Haziran 1954, ss.166-167.
• “Kore’de Harp Devam Ediyor”, Akşam, 26 Haziran 1950, Sayı No: 11390.
• “Kore’deki Birliğimizin Çetelerle Çarpışmaları”, Cumhuriyet, 17 Kasım 1950, Sayı No: 9441.
• “Kore’deki Harp ve Türkiye’nin Durumu”, Yeni Sabah, 1 Temmuz 1950, Sayı No: 4140.
• Kunter, Hüseyin, “Dünya Pamuk İstihsali ve İstihlaki”, Türk Ekonomisi, Yıl 12, S 134, Ağustos 1954, ss.231-234.
• Küçük, Nihat, Fiyat ve Diğer Ekonomik Faktörlerin Pamuk Arzına Etkileri ve Pamuk Arzında 2023 Vizyonu: Türkiye Örneği, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Şanlıurfa 2015.
• Ökçün, Gündüz, 1920-1930 Yılları Arasında Kurulan Türk Anonim Şirketlerinde Yabancı Sermaye, 2. Basım, Sermaye Piyasası Kurulu Yayınları, Ankara 1997.
• Ökmen, Nedim, “Ziraatta Çok Mühim İnkişaflar Kaydedildi”, Türk Ekonomisi, Yıl 12, S 128, Şubat 1954, ss.49-50.
• “Pamuk Çekirdeği Fiyatları Serbest Bırakıldı”, En Son Dakika, 10 Ağustos 1942, Sayı No: 1055.
• “Rafine Pamuk Yağının Azami Satış Fiyatı”, Ulus, 5 Temmuz 1942.
• Resmî Gazete, Sayı No. 3630, 14 Haziran 1937.
• Resmî Gazete, Sayı No: 1513, 7 Haziran 1930.
• Resmî Gazete, Sayı No: 3224, 5 Şubat 1936.
• Resmî Gazete, Sayı No: 406, 28 Haziran 1926.
• Resmî Gazete, Sayı No: 6957, 14 Temmuz 1948.
• Sadak, Necmeddin, “Kore Harbi Genişler mi?”, Akşam, 27 Haziran 1950, Sayı No: 11391.
• Tarım Dergisi, C 1, S 5, Ekim 1952, s.131.
• Tarıman, Celal, “Türkiye’de Pamuk”, Ziraat Dergisi, Yıl 15, S 130, Şubat 1955, ss.1-4.
• Tataç, Ziya, “Olaylara Bakış, Şubat 1953, Ticaret Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, S 118, Yıl 11, Nisan 1953, ss.118-121.
• “Ticaret Vekili Denizli’de”, Bugün, 1 Ağustos 1942, Sayı No: 589.
• “Ticaret Vekilimizin Temasları”, Halkın Sesi, 1 Ağustos 1942.
• “Ticaret Vekilinin Çalışmaları”, Yeni Asır, 27 Temmuz 1942, Sayı No: 11270.
• T.C. Kurucu Meclis, Tutanak Dergisi, Gider Bütçeleri, 20.02.1961.
• Tomurcuk, Yıl 5, C 5, S 50, Şubat 1956, s.20.
• Turgay, Necati, “Dünya Pamuk Durumu ve Türkiye’nin Pamuk İstihsalindeki Mevkii”, Türk Ekonomisi, Yıl 9, S 94, Nisan 1951, ss.123-126.
• Turgut, Serdar, Demokrat Parti Döneminde Türkiye Ekonomisi: Ekonomik Kalkınma Süreçleri Üzerine Bir Deneme, Adalet Matbaası, Ankara 1991.
• “Türk Romen Ticari Görüşmeleri Bitti”, İkdam, 29 Ocak 1943, Sayı No: 1254.
• “Türk-Çekoslovak Ticaret Anlaşması”, Kurun, 22 Haziran 1938, Sayı No: 7344-1434.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Kanunlar Dergisi, Dönem: 5, C 16, 29.01.1936.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Kanunlar Dergisi, Dönem: 2, C 4, 29.05.1926.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Kanunlar Dergisi, Dönem: 3, C 8, 03.06.1930.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Kanunlar Dergisi, Dönem: 5, C 17, 04.06.1937.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Kanunlar Dergisi, Dönem: 8, C 30, 08.07.1948.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 1948 Yılı Gider Bütçeleri, Dönem: 8, Toplantı: 2, C 8, 26.12.1947.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 1949 Yılı Gider Bütçeleri, Dönem: 8, Toplantı: 3, C 16, 21.02.1949.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 1951 Yılı Gider Bütçeleri, Dönem: 9, Toplantı: 1, C 5, 19.02.1951.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 1952 Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Bütçe Komisyonu Raporu, Dönem: 9, Toplantı: 2, C 13, 20.02.1952, S. Sayısı: 50, TBMM Basımevi, Ankara 1952.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 1952 Yılı Gider Bütçeleri, Dönem: 9, Toplantı: 2, C 13, 20.02.1952.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 1952 Yılı Gider Bütçeleri, R Cetveli, Dönem: 9, Toplantı: 2, C 13, 20.02.1952.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 1953 Yılı Gider Bütçeleri, R Cetveli, Dönem: 9, Toplantı: 3, C 20, 16.02.1953.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem: 8, Toplantı: 4, C 24, 55. Birleşim, 24.02.1950.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, 1956 Yılı Masraf Bütçeleri, Dönem: 10, Toplantı: 2, C 10, 20.02.1956.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, 1954 Yılı Masraf Bütçeleri, Dönem: 9, Toplantı: 4, C 28, 18.02.1954.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, 1955 Yılı Bütçe Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 10, Toplantı: 1, C 5, 18.02.1955, S. Sayısı: 183, TBMM Matbaası, Ankara 1955.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, 1955 Yılı Masraf Bütçeleri, Dönem: 10, Toplantı: 1, C 5, 18.02.1955.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, 1956 Yılı Bütçe Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 10, Toplantı: 2, C 10, 20.02.1956, S. Sayısı: 59, TBMM Matbaası, Ankara 1956.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, 1957 Yılı Bütçe Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 10, Toplantı: 3, C 17, 20.02.1957, S. Sayısı: 61, TBMM Matbaası, Ankara 1957.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, 1958 Yılı Bütçe Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 11, Toplantı: 1, C 2, 19.02.1958, S. Sayısı: 31, TBMM Matbaası, Ankara 1958.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, 1960 Yılı Muvazene-i Umumiye Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 11, Toplantı: 3, C 12, 19.02.1960, S. Sayısı: 43, TBMM Matbaası, Ankara 1960.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Dönem: 10, Toplantı: 2, C 10, 39. Birleşim, 20.02.1956.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Dönem: 10, Toplantı: 3, C 17, 41. Birleşim, 20.02.1957.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Dönem: 11, Toplantı: 1, C 2, 40. Birleşim, 19.02.1958.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Dönem: 4, Toplantı: 3, C 22, 58. Birleşim, 27.05.1934.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Masraf Bütçeleri, Dönem: 11, Toplantı: 2, C 7, 20.02.1959.Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Zabıt Ceridesi, Dönem: 11, Toplantı: 3, C 12, 41. Birleşim, 19.02.1960.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Masraf Bütçeleri, Dönem: 10, Toplantı: 3, C 17, 20.02.1957.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Masraf Bütçeleri, Dönem: 11, Toplantı: 1, C 2, 19.02.1958.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Masraf Bütçeleri, Dönem: 11, Toplantı: 3, C 12, 19.02.1960.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (İGM), Küçük İstatistik Yıllığı 1948, Yayın No: 290, Ankara 1948.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (İGM), İstatistik Yıllığı 1949, Yayın No: 303, Ankara 1949.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (İGM), Küçük İstatistik Yıllığı 1947-1950, Yayın No: 330, Ankara 1951.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (İGM), Türkiye İstatistik Yıllığı 1950, Yayın No. 328, Ankara 1950.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (İGM), İstatistik Yıllığı 1951, Yayın No. 332, Ankara 1951.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (İGM), İstatistik Yıllığı 1952, Yayın No: 342, Ankara 1952.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (İGM), İstatistik Yıllığı 1953, Yayın No: 360, Ankara 1953.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (İGM), İstatistik Yıllığı 1959, Yayın No: 380, Ankara 1959.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-1-0-0/ 109-686-3, Tarih: 00.11.1951.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-1-0-0/ 80-507-14, Tarih: 31.12.1951.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-10-0-0/ 183-260-12, Tarih: 24.07.1941.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 125-16-20, Tarih: 24.02.1951.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 126-47-12, Tarih: 18.06.1951.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 128-24-17, Tarih: 20.03.1952.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 129-39-9, Tarih: 12.05.1952.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 132-32-4, Tarih: 24.04.1953.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 133-87-11, Tarih: 27.10.1953.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 134-114-2, Tarih: 25.01.1954.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 138-126-8, Tarih: 05.03.1955.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 140-60-7, Tarih: 18.06.1955.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 141-110-1, Tarih: 28.12.1955.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 141-111-15, Tarih: 29.12.1955.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 143-39-7, Tarih: 05.05.1956.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 145-117-4, Tarih: 13.03.1957.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 149-33-13, Tarih: 20.06.1958.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), İstatistik Göstergeler 1923-2003, Yayın No: 0535, Ankara 2004.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), İstatistik Göstergeler 1923-2005, Yayın No: 3047, Ankara 2006.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), İstatistik Göstergeler 1923-2006, Yayın No: 3114, Ankara 2007.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), İstatistik Göstergeler 1923-2011, Yayın No: 3890, Ankara 2012.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), İstatistik Göstergeler 1923-2012, Yayın No: 4132, Ankara 2013.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), İstatistik Göstergeler 1923-2013, Yayın No: 4361, Ankara 2014.
• “Türkiye ve Suriye’de Pamuk İstihsali”, Türk Ekonomisi, Yıl 9, S 101, Kasım 1951, ss.338-340.
• Us, Asım, “Adana: Büyük Bir Çiftçi Şehir”, Vakit, 27 Haziran 1942, Sayı No: 8771.
• Üstar, M. Faik, “Fiyat ve Stok Durumumuz”, İktisadi Yürüyüş, Yıl 12, C 12, S 265, 15 Ocak 1951, ss.6, 22.
• Üstar, M. Faik, “İstihsal ve Kalite Bakımından Düzelen Pamukçularımızın Saadet Yılı”, İktisadi Yürüyüş, Yıl 11, C 11, S 258, s.7.
• Üstar, M. Faik, “Pamuk Davası”, İktisadi Yürüyüş, Yıl 12, C 12, S 266, 31 Ocak 1951, ss.6, 22.
• Yeni İktidarın Çalışmaları, 22.05.1950-01-08.1951, Demokrat Parti Hizmetinde Bulunduğu Türk Milletine Hesap Veriyor, Güneş Matbaacılık TAO, Ankara 1951.
• “Yeni Şehit ve Yaralı Listesi”, Vatan, 8 Temmuz 1952, Sayı No: 4004.
• Yurtoğlu, Nadir, “İnönü Dönemi’nde Türkiye’de Pamuk Üretimi ve Politikası (1938-1950)”, Pamukkale Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Belgi Dergisi, C 2, S 19, Kış 2019, ss.1830-1858.
• Yurtoğlu, Nadir, “Türk Standartları Enstitüsünün (TSE) Kuruluşu Bağlamında Türkiye’de Standardizasyon Politikaları (1923-1960)”, History Studies, C 10, S 7, Ekim 2018, ss.241-264.
• Yurtoğlu, Nadir, Demokrat Parti Dönemi Tarım Politikaları ve Siyasi, Sosyal, Ekonomik Hayata Tesirleri (1950-1960), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2017.
• Zeytinoğlu, Erol, Türkiye Ekonomisi, 6. Baskı, Met/er Matbaası, İstanbul 1978.
• “Ziraî Program Esaslı Bir Şekilde Tatbik Sahasına Konuyor”, İzmir Postası, 2 Temmuz 1934, Sayı No: 3942.