Documents on Turkish Republican Era in the Swiss Archives (The Example of Bern)

Yıl 2024, Sayı: Özel Sayı, 243 - 282, 17.08.2024

Çiğdem Dumanlı

https://doi.org/10.33419/aamd.1534376

Öz

İsviçre Arşivlerinde Cumhuriyet Dönemi Evrakı (Bern Örneği)

Öz

Osmanlı topraklarında yaşayan İsviçrelilerin siyasi ve ticari hak ve hukuku, İsviçre’nin Osmanlı Devleti ile XIX. yüzyıldan itibaren anlaşmalar temelinde giderek artan bir iletişimine sebep olmuştur. Bunun dışında Osmanlı entelektüel ve bürokratik camianın Paris kadar Bern ve Cenevre’deki faaliyetleri Birinci Meşrutiyet öncesinden başlayarak Kurtuluş Savaşı’na kadar her iki ülke açısından yakından takip edilmiş ve yakın dönem Türk siyasi tarihi için kaçınılmaz bir araştırma havuzu oluşturmuştur. Cumhuriyet’in inşasıyla birlikte ikili ilişkilerde daha kesin sınırlar çizilmiş, çeşitli anlaşma ve sözleşmeler dışında İsviçre’nin ilk elçiliğini açmasıyla birlikte diplomatik ilişkiler de daha kurumsal bir zemine oturmuştur.
Bu makalede, 2018-2019 yıllarında altı ay süreyle İsviçre arşivlerinde yapılan araştırmadan bir kesit sunulacaktır. İsviçre arşivlerinin Türk tarihi araştırmaları için taşıdığı önemin yanı sıra, Türkiye ile İsviçre arası ilişkilerin inşası ve bu süreçte oluşan arşiv materyaline hangi arşivlerde nasıl ulaşılacağına değinilecektir. Bu çerçevede doğrudan arşivlerde ulaşılabilir evrak ile bilhassa dijital ortama aktarılan ve dijital ortamda ulaşılabilir evraklara temas edilecektir.

Anahtar Kelimeler

İsviçre Arşivleri, İsviçre Federal Arşivi, Türkiye İsviçre İlişkileri

Kaynakça

• BAR-E2#1000/44#307*, Az. B.232, Übereinkunft vom 22.8.1864 zur Linderung des Loses der im Felddienst verwundeten Soldaten, Ratifikation durch die Schweiz.
• BAR-E2#1000/44#309*, Az. B.232, Ratifikation und Beitritte zur Genfer Konvention vom 22. August 1864 zur Linderung des Loses der im Felddienst verwundeten Soldaten, 1864-1907.
• BAR-E2#1000/44#315*, Az. B.232, Frage betr. Verwendung des roten Halbmondes an Stellle des roten Kreuzes durch die Türkei, 1876-1877.
• BAR-E2#1000/44#529*, Az. C.211. Notizen u.a.m. zur Geschichte der diplomatischen Vetretung der Schweiz im Ausland, 1789-1893.
• BAR-E2#1000/44#531*, Az. C.220.18, Frage der Errichtung einer diplomatischen Vertretung für das Ottomanische Reich, 1858.
• BAR-E2#1000/44#532*, Az. C.212, BB vom 18.7.1867 betr. die diplomatische Vetretung der Schweiz im Ausland, 1866-1867.
• StAB, B XI 173, Akten über die Pest in der Levante und der europäischen Türkei (verseuchte Schiffe), 1783-1787.
• StAB, FN Jost N 4273, Türkische Gesandschaft: Gruppenbild, 10.1940. https://www.query.sta.be.ch/detail.aspx?ID=460877 [Erişim Tarihi: 29.5.2024].
• StAB, BB. 4.1.2553, Eidgenössisches Politisches Department an die Polizeidirektion des Kantons Bern, 1. August 1947, p.A. 14.31.1.-MY.
• Der Polizeidirektor des Kantons Bern an das Eidgenössische Politische Department, 9. September 1947, 1991/47 ad. p.A.14.31.1. MY, s.b.
• StAB, FN Nydegger 3386, Faik Zihni Akdur, Botschafter der Türkei, 1954.
• https://www.query.sta.be.ch/detail.aspx?ID=530033 [Erişim Tarihi: 29.5.2024].
• StAB, FN Jost P 9573, Herr F. Özkiliç, Türkische Botschaft, Bern, 6. 1965.
• “Harb Felâketzedelerinin Himayesine dair 12 Ağustos 19-19 tarihli Cenevre Sözleşmelerinin onanması hakkında Kanun”, T.C. Resmî Gazete, 30 Ocak 1953, S 8322, s.5373-5426.
• Aeschbacher, Marcel, (in Zusammenarbeit mit dem Stadtarchiv), “Wieder starke Zunahme der Asylbewerber”, Sozialpolitik 1817 bis 1998, Stadtarchiv Bern, SAB_D3_5_4, DT 7 2 4.
• Aksan, Zeki Mesud, “1949 Cenevre Sözleşmeleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C 7, S 3, Yıl 1950, s.37-57.
• Binark, İsmet, “Önsöz”, Musul-Kerkük İle İlgili Arşiv Belgeleri (1525-1919), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 11, Ankara 1993.
• Die Burgergemeinde Bern- Gegenwart und Geschichte, 2. Korrigierte und ergänzte Auflage, Verlag Stämpfli+Cie AG, Bern, 1993.
• Dışişleri Bakanlığı Yıllığı, 1964-1965, tarihsiz.
• “Mahrem Alanda Sivil Hukuk İnşası: Mahmut Esat Bozkurt’un Medeni Kanun Gerekçesi ve Eugen Huber Kaynakçası”, Belgi Dergisi, C II, S 26, Yıl Yaz 2023, s.1-23.
• Dumanlı, Çiğdem, “Müzakereden Muahedeye: Türkiye ile İsviçre İlişkileri Bağlamında Türkiye’deki İsviçreli Göçmenlerin Durumu (1918-1965)”, VAKANÜVİS- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Yıl 8, Sayı 2, Güz 2023, s.1427-1451.
• Die Deutsche Türkenpolitik, Vossische Buchhandlung, Berlin, 1921.
• Helfferich, Karl, “Almanya’nın Türk Politikası”, Çev. Çiğdem Dumanlı, Türk Tarihçiliğinde Kırk Yıl: Prof. Dr. Mustafa Yılmaz’a Armağan, Ed. Sadık Erdaş-Seyfi Yıldırım, Ankara 2023, s.465-503.
• Jahrbuch, Statistisches Amt der Stadt Bern, Stadtarchiv Bern, SAB_1077_1_18, 1945/1946.
• Kieser, H.-L., A. Meier ve W. Stoffel (Hg.), Revolution islamischen Rechts:Das Schweizeriche ZGB in der Türkei, Chronos, Zürich 2008.
• Meyrat, Walter, Das schweizerische Bundesarchiv von 1798 bis zur Gegenwart, Bern 1972.
• Müller, Edouard, “Notre service diplomatique et consulaire dans le Proche-Orient”, Wissen und Leben, Art. Institut Orell Füssli, Zürich, 17/18. Heft, XII. Jahrgang, 1. U. 15. Juni 1919, s.588-592.
• Stadtarchiv Porträt, Stadt Bern Staatskanzlei, Bern, Januar 2015.
• Verwaltungsbericht für das Jahr 1925, Bericht des Gemeinderates der Stadt Bern an den Stadtrat betreffend den allgemeinen Gang und die Ergebnisse der Gemeindeverwaltung im Jahre 1925, Stadtarchiv Bern, SAB_GR_17_15.
• Beydilli, Kemal, “Boğazlar Meselesi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C 5, Y 1992, s.266-269.
• Dumanlı, Çiğdem, “Almanya, Avusturya ve İsviçre Arşivlerinden Osmanlı Devleti ile İlgili 19. Yüzyıla Ait Lâyiha Örnekleri”, 9. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Bildiri Tam Metin Kitabı, Ed. Huriye Emen, Asos Yayınları, Ankara 2020, s.223-233.
• Yeşilçöllü, Mehmet Ali, Türkiye-İsviçre İlişkileri (1945-1960), T.C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Tarih (Türkiye Cumhuriyeti Tarihi) Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2019.
• “Bestände”, https://www.recherche.bar.admin.ch/recherche/#/de/informationen/bestaende [Erişim tarihi 26.05.2024].
• “Cantonal Archives”, https://www.eda.admin.ch/countries/usa/en/home/services/genealogy/research-switzerland/staatsarchive.html [Erişim tarihi 10.07.2024].
• “Das Bundesarchiv”, www.bar.admin.ch/bar/de/home/ueber-uns/das-bundesarchiv.html [Erişim tarihi 16.05.2024].