KOSOVA PRİZREN SİNAN PAŞA CAMİ RESTORASYONU ÖRNEĞİNDE ORTAK MİRASIMIZIN KORUNMASI

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 8, 445 - 477, 30.10.2021

Serap Sevgi , Jusuf Xhibo

https://doi.org/10.32953/abad.948138

Cited By: 1

Öz

Kosova Prizren Sinan Paşa Cami klasik Osmanlı döneminde Balkanlar’da inşa edilen ters T plan kurgusunda “Tek Kubbeli Hünkâr Cami’leri arasında yer almaktadır. Prizrende Bistriça nehrinin yakınında, Şadırvan bölgesinde kentin merkezi konumdadır. Ayrıca kentin kültürel peyzajında İslam kültürü yansıtan güçlü bir imgedir. Kubbe çapı ve yüksekliği bakımından Balkanların en büyük camilerinden biri olup uzun ince minaresi, harimindeki barok-Türk stili karışımı kalemişi ve duvar resimleriyle özel bir yere sahiptir. Son yüzyıldaki savaşlar, onarımlar ve işlev değişikliği nedeniyle son cemaat yeri yok olmuş, harimde tahribatlar oluşmuş olmasına karşın mimari bütünlüğünü ve özgün değerlerini koruyarak 2007 yılına restorasyon çalışmaları öncesine ulaşmıştır. Tarihi çevrede toplumun ihtiyaçları gözetilerek yerin ruhunun yaşatılması için Sinan Paşa Cami’nde gerçekleştirilen 2007-2012 yılları restorasyon çalışmaları; arşivlerde, sahada ve yapının bünyesinde yapılan araştırmalar, yapının sorunları ve nedenleriyle koruma müdahalelerini kapsamaktadır. Restorasyon müdahalelerinin yapıya etkisinin izlenmesi sürecinden sonra koruma-onarım tarihi açısından yapının koruma sorunları ve restorasyon uygulamaları bu çalışmada ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kosova, Prizren, Restorasyon, Konservasyon, Rekonstrüksiyon

Teşekkür

Yazarlar restorasyon projesi ve uygulamasından görev alan (2001-2014) Kosova Cumhuriyeti, Kültür Bakanlığı, Prizren Bölge Kültürel Miras Merkezi’nde Kosova Türklerinden Hakkın rahmetine kavuşan Mimar Fikret TİKVEŞ’i minnetle anmaktadır. Ayrıca Kosova Cumhuriyeti, Kültür Bakanlığı, Prizren Bölge Kültürel Miras Merkezi’ne, İslam Birliği Başkanlığına, Kosova Barış Gücü Türk taburuna, Dışişleri Bakanlığına, Prizren halkına, Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı Başkanlığı Kosova Koordinatörlüğüne, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ve Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden emek veren yapı denetim ekibine, uygulayıcı firma ekibine teşekkürleri sunar.

Kaynakça

• AHMEDI Abib, Theranda - Prizreni ndër shekuj, Prizren,1996.
• AYVERDİ Ekrem Hakkı, “Yugoslavya’da Türk Abideleri ve Vakıfları”, Vakıflar Dergisi, III,(1956), ss. 151-223
• AYVERDİ Ekrem Hakkı, YÜKSEL Aydın, ERTÜRK Gürbüz, NUMAN İbrahim, Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri Yugoslavya 3. Kitap, İstanbul Fetih Cemiyeti, Seçil Ofset, İstanbul 2000.
• DRURY Paul ve McPHERSON Anna, Conservation Principles Policies And Guidance For The Sustainable Management Of The Historıc Environment, Londra 2008.
• FIELDEN Bernard, Conservation of Historic Buildings (Kt, CBE, D Univ, D Litt, FSA, FRSA, AA Dipl (Hons), FRIBA Director Emeritus). Rome: International Centre for the Study of the Preservation and the Restoration of Cultural Property, 2003.
• GAVRILOVIC Predrag, Kosova Sinan Paşa Restorasyonu“ işi,“Prizren’deki Sinan Paşa Cami Hariminde Yapısal Konsolidasyonu, Onarımı ve Güçlendirilmesi İşlerinin Açıklaması” raporu, (2007).
• HAFIZ Nimetullah: "Prizren'de Sinan Paşa Camii'nde Türk Sanatı", Çevren dergisi, 16, Priştine (1977), ss.61-71.
• İBRAHİMGİL Mehmet Zeki ve KONUK Neval, Kosova’da Osmanlı Mimari Eserleri II, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2006.
• JASTREBOV Ivan, Podaci Za Istoriju Srpske Crkve, BeLgrad, 1879.
• JASTREBOV Ivan, Stara Srbija, Pristina, 199.;
• KALESHI Hasan ve REDZEP İsmail, „Prizrenac Kukli-Beg i Njegove Zuduzbine“ ( Prizren'li Kukli Bey ve Vakıfları), Orijentalni Institut u Sarajevu, Prilozi za Orientalnu Filologiju, VIII-IX ,Sarajevo (1960), ss.143-160.
• KALESHI Hasan, Najstariji Vakufski dokumenti u Jugoslaviji na arapskom jeziku“, Priština 1972.
• KRASNIQI Nehat, "Kronika ("Menakıb") e Tahir Efendiut - Burim i rendesishem per histarine e kultures në Prizren gjate periudhes Turko-Osmane", Edukata Islame, 57, Prishtine (1995), s.70.
• Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü arşivi.
• Kosova Cumhuriyeti, Kültür Bakanlığı, Prizren Bölge Kültürel Miras Merkezi arşivi.
• ÖZERGİN Kemal, KALESHI Hasan, EREN İsmail. "Prizren Kitabeleri", Vakıflar Dergisi, VII, (1968), s.75-102.
• REDZIĆ Husref, Pet Osmanlijskih Potkupolnih Spomenika kulture na Kosovu i Metohiji, Starine Kosova, Pristina 1961.
• SHUKRIU Muhamed, Prizreni I Lashtë - Morfologjia e Ecurive Për Ruajtjen e Kulturës Materiale", Prizren 2001.
• VIRMIÇA Raif, Kosovada Osmanli Mimari Eserleri 1, Ankara 1999.