An examination of the justice cause in case of termination of the agency agreement

Yıl 2022, Cilt: 80 Sayı: 1, 1 - 46, 02.01.2022

Raziye Aksu Özkan

https://doi.org/10.30915/abd.1118292

Cited By: 2

Öz

Under Article 121/1 of the Turkish Commercial Code (TCC) numbered 6102, even if the agency agreement is concluded for a certain period, it can be terminated due to just cause. This method, which allows terminating the agreement before its term, is frequently used. However, the concept of just cause is not defined in the TCC. For this reason, in this study, the idea of just cause in the termination of the agency agreement has been examined. Accordingly, the just cause was first tried to be defined, and the elements of the just cause were discussed. Then, the legal fate of the justified reasons agreed by the parties in the agency agreement was examined. Finally, the situations that may constitute cause for the client ve the agency are discussed in general terms. In this section, the conditions encountered in practice are given in detail.

Anahtar Kelimeler

agency agreement, just cause, objective element, subjective element, samples of just cause

Acentelik Sözleşmesinin Sona Ermesinde Haklı Sebebin İncelenmesi

Öz

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) madde 121/1 uyarınca acentelik sözleşmesi belirli bir süre için yapılmış olsa bile haklı sebeplerden dolayı her zaman fesih olunabilir. Sözleşmeyi süresinden önce sona erdirme imkânı veren bu yola uygulamada sıklıkla başvurulmaktadır. Bununla birlikte, haklı sebep kavramı TTK’de tanımlanmamıştır. Bu sebeple, bu çalışmada acentelik sözleşmesinin sona ermesinde haklı sebep kavramı incelenmiştir. Buna göre öncelikle haklı sebep kavramı tanımlanmaya çalışılmış ve haklı sebebin unsurları ele alınmıştır. Daha sonra taraflarca acentelik sözleşmesinde kararlaştırılan haklı sebeplerin hukuki akıbeti incelenmiştir. Son olarak müvekkil ve acente açısından haklı sebep oluşturabilecek durumlara genel hatlarıyla değinilmiştir. Bu kısımda, özellikle uygulamada çok fazla karşılaşılan durumlara ayrıntısıyla yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

acentelik sözleşmesi, haklı sebep, objektif unsur, sübjektif unsur, haklı sebep örnekleri

Kaynakça

• Akıncı, Şahin. “Covid 19’un Borç İlişkilerine ve Bazı Borçlar Hukuku Sözleşmelerine Etkisi.” İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19, no. 38 (Covid-19 Hukuk Özel Sayısı, 2020): 62-103
• Akyol, Şener. Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı. 2. Baskı. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2006.
• Altınok Ormancı, Pınar. Sürekli Borç İlişkilerinin Haklı Sebeple Feshi. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2011.
• Altunkaya, Mehmet. Edimin Başlangıçtaki İmkânsızlığı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2005.
• Arkan, Sabih. Ticari İşletme Hukuku. 26. Baskı. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2020.
• Ayan, Özge. Acentenin Denkleştirme Talep Etme Hakkı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2008.
• Ayhan, Rıza, Hayrettin Çağlar ve Mehmet Özdamar. Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar. 13. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
• Bahtiyar, Mehmet. Ticari İşletme Hukuku. 21. Baskı. İstanbul: Beta, 2020.
• Bozer, Ali ve Celal Göle. Ticari İşletme Hukuku. 6. Baskı. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2020.
• Busche, Jan. Handelsgesetzbuch Kommentar, içinde Hartmut Oetker (ed), 7. Baskı. München: C. H. Beck, 2021.
• Bühler, Theodor. Zürcher Kommentar, Band V: Das Obligationenrecht, Teilband 2f, Der Agenturvertrag, Art. 418a-418v) OR. içinde Peter Gauch ve Jörg Schmid (eds), 3. Baskı, Zürich: Schulthess Verlag, 2000.
• Çamoğlu, Ersin. Kollektif Ortaklığın Haklı Sebeple Feshi ve Ortağın Haklı Sebeple Çıkarılması. 2. Baskı. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2008.
• Edis, Seyfullah. Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri. 4. Baskı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1989.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 25. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
• Gautschi, Georg, Berner Kommentar, Band/Nr. VI/2/5, Kreditbrief und Kreditauftrag, Mäklervertrag, Agenturvertrag, Geschäftsführung ohne Auftrag, Art. 407-424 OR. içinde Arthur Meier-Hayoz (ed). Bern: Stämpfli Verlag, 1964.
• Göksoy, Yaşar Can. “Basiretli İş Adamı Gibi Hareket Etme Yükümlülüğü (TTK m. 18) Bağlamında Covid-19 Pandemisinin Tacirlerin Sözleşmeden Doğan Yükümlülükleri Üzerindeki Etkileri.” Yaşar Hukuk Dergisi 2, no. 2 (2020): 12-25.
• Gökyayla, Emre K. “Hakkın Geç Kullanılması Dürüstlük Kuralına Aykırı mıdır?.” Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6, no. 1, (Prof. Dr. Aydın Aybay’a Armağan, 2007): 401-20 Hopt, J. Klaus. Handelgesetzbuch. içinde Adolf Baumbach ve Klaus J. Hopt (eds). 40. Baskı. München: C. H. Beck, 2021.
• Kaya, Arslan. Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Birinci Kitap-Ticari İşletme, Yedinci Kısım-Acentelik. 2. Baskı. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2016.
• Kaya, Mustafa İsmail. Acentelik Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2014.
• Kayar, İsmail. Ticari İşletme Hukuku. 11. Baskı, Ankara: Seçkin Kitabevi, 2018.
• Kayıhan, Şaban. Türk Ticaret Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu Işığında Türk Hukukunda Acentelik Sözleşmesi. 5. Baskı. Kocaeli: Umuttepe Yayınları, 2018.
• Kınacıoğlu, Naci. Acente ve Acentelik Sözleşmesi. Yeni Desen Matbaası, 1963.
• Lehmann, Jochen. BeckOK Handelgesetzbuch. içinde Martin Häublein ve Roland Hoffmann-Theinert (eds). 31. Baskı. München: C. H. Beck, 2021.
• Löwisch, Gottfried. Handelsgesetzbuch, Band 1, § 1-342a. içinde Carsten Thomas Ebenroth vd. (eds). 4. Baskı. München: C. H. Beck ve Verlag Vahlen, 2020.
• Oğuz, Arzu. “Covid 19, Mücbir Sebep ve Sözleşmelere Etkisi,” Terazi Hukuk Dergisi 15, no. 166 (2020): 1275-1285.
• Oğuzman, Mustafa Kemal ve Turgut Öz. Borçlar Hukuku Genel Hükümler I. 16. Baskı. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2018.
• Seliçi, Özer. Borçlar Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1976.
• Ströbl, Albin. Münchener Kommentar zum Handelsgesetzbuch, Band 1, §§ 1-104a HGB, içinde Karsten Schmidt ve Werner F. Ebke (ed), 5. Baskı, (München: C. H. Beck, 2021).
• Şener, Oruç Hami. Ticari İşletme Hukuku. 2. Baskı. Ankara: Seçkin Kitabevi, 2020.
• Tekinay, Sulhi, Sermet Akman, Haluk Burcuoğlu ve Atilla Altop. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 7. Baskı. İstanbul: Filiz Yayınevi, 1993.
• Tunçomağ, Kenan. “Alman Hukukunda Borcun İfasında Aşırı Güçlük (Muamelenin Temeli) ile İlgili Objektif Görüşler.” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 32, no. 2-4, (1996): 884-905
• Ülgen, Hüseyin, Mehmet Helvacı, Arslan Kaya ve Füsun Nomer Ertan. Ticari İşletme Hukuku. 6. Baskı. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2019.