CHILDREN’S RIGHT TO ACCESS TO ADEQUATE FOOD IN THE LIGHT OF INTERNATIONAL HUMAN RIGHTS TEXTS

Yıl 2024, Cilt: 82 Sayı: 1, 41 - 79, 12.02.2024

Burcu Değirmencioğlu

https://doi.org/10.30915/abd.1354714

Öz

It is obvious that a basic human rights problem is for individuals to achieve a decent standard of living and to make it sustainable. One of the basic conditions for living a decent and reasonable life is “access to food”. The right to food, which was included as the right to food with the 1924 Geneva Declaration of the Rights of the Child, which is a soft law text for the first time in international law, was included within the scope of the right to provide an adequate standard of living in the 1948 Universal Declaration of Human Rights. It can be stated that many texts related to human rights, including the United Nations Declaration on the Rights of the Child announced in 1959, the United Nations Covenant on Economic, Social and Cultural Rights dated 1976, the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women dated 1979, and the Convention on the Rights of the Child of 1989, ensure the right to food.
As a requirement of international law and as subjects of human rights law, states are obliged to do their part to protect the right to food, which is directly related to the right to life and health, of individuals in their jurisdiction and especially of children in need of protection, who are positioned among disadvantaged groups. In this regard, states have three different levels of obligation. To ensure and protect the right to adequate food, states have positive obligations to ensure children's access to food, which is essential for the future of a healthy society, in addition to the obligation of respect, which can be expressed as respect, non-interference, and non-obstruction. States are responsible for fulfilling everything that is required to ensure that children, whose best interests they prioritize above all else, have the right to be free from hunger, access to adequate, accessible, and sustainable safe food, and maximizing the availability of existing resources. In accordance with universal human rights principles, states are obliged to fulfill their obligations in protecting and ensuring the right to food of children in a progressive manner, without discrimination, in the measures they take. They are responsible for treating every child equally.

Anahtar Kelimeler

The Right to an Adequate Standard of Living, Positive Obligation, Right to be Free from Hunger, Right to Adequate Food, Children’s Right

ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI METİNLERİ IŞIĞINDA ÇOCUKLARIN YETERLİ GIDAYA ERİŞİM HAKKI

Öz

Bireylerin makul bir yaşam düzeyine kavuşabilmesi ve bunun sürdürülebilir kılınmasının temel bir insan hakları sorunu aşikârdır. İnsan onuruna yaraşır, makul bir hayat yaşayabilmenin temel koşullarından biri “gıdaya erişim” olarak karşımıza çıkmaktadır. Uluslararası hukukta ilk defa bir yumuşak hukuk metni olan 1924 tarihli “Cenevre Çocuk Hakları Beyannamesi ile birlikte beslenme hakkı olarak giren gıda hakkına, 1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinde yeterli bir yaşam standardı sağlama hakkı kapsamında yer verilmiştir. Daha sonra başta 1959’da ilan edilen Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirgesi, 1976 tarihli Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi, 1979 tarihli Kadına Karşı Her Türü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi ve 1989 Çocuk Haklarına Dair Sözleşme olmak üzere, insan haklarına ilişkin pek çok metin ile gıda hakkının güvence altına alındığı ifade edilebilecektir.
Uluslararası hukukun bir gereği ve insan hakları hukukunun sujeleri olarak devletler yetki alanında bulunan bireylerin ve özellikle dezavantajlı gruplar içerisinde konumlandırılan, korunmaya muhtaç konumda çocukların, yaşama ve sağlık hakkı ile doğrudan bağlantılı olan gıda haklarını korumak için üzerine düşeni yapmakla mükellef kılınmışlardır. Bu doğrultuda devletlerin üç farklı düzeyde yükümlülüğü bulunmaktadır. Yeterli gıda hakkının teminat altına alınması ve korunması için devletler, saygı duyma, karışmama, engellememe olarak ifade edilebilecek saygı duyma yükümlülüğünün yanı sıra sağlıklı bir toplumun geleceği olan çocukların gıdaya erişimini sağlamak noktasında bir takım pozitif yükümlülükleri bulunmaktadır. Devletler, üstün yararını her şeyden öteye koydukları çocukların başta açlıktan kurtulma hakkının sağlanması, yeterli, erişilebilir ve sürdürülebilir güvenli gıdaya erişiminin kolaylaştırılması, mevcut kaynakların azami ölçüde ulaşılabilir kılınması hususlarında üstüne düşen her şeyi yerine getirme sorumluluğu altındadır. Evrensel insan hakları kaideleri gereğince çocukların gıda hakkını koruma ve sağlama noktasında yükümlülüklerini aşamalı olarak yerine getirmekle yükümlü olan devletler, aldıkları ayrımcılık yapmaksızın her çocuğun yeterli gıda hakkını sağlama sorumluluğu altındadır.

Anahtar Kelimeler

Yeterli bir yaşam standardı hakkı, pozitif yükümlülük, açlıktan kurtulma özgürlüğü, yeterli gıda hakkı, çocuk hakları

Kaynakça

• Algan, Bülent. “Yeterli Bir Yaşam Standardı Hakkı: Yeni Anayasada Yer Alması Gerekli Bir İnsan Hakkı.” Hukuk Biliminin Güncel Sorunları III. Uluslararası Kongre Bildiri Kitabı. 85-103. Ankara: Adalet, 2012.
• Algan, Bülent. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Korunması. Ankara: Seçkin, 2007.
• Atasay, Begüm ve Arslan, Saadet. “Anne ve Yenidoğan Hakları Barselona Deklarasyonu.” STED 10. No.12 (2001): 457-459.
• Aybay, Rona. İnsan Hakları Hukuku. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2017.
• Cambridge Dictionary. “Matrix.” Erişim 11 Nisan, 2023. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/matrix.
• Campbell, Ail. “Positive Obligations under the ECHR: Deprivation of Liberty by Private Actors.” Edinburg Law Review 22. No. 1 (2006): 399-412.
• Council of Community Pediatrics, Committee on Nutrition: Gitterman, Benjamin A. Lance A. Chilton, William H. Cotton, James H. Duffee, Patricia Flanagan, Virginia A. Keane, Scott D. Krugman, Alice A. Kuo, Julie M. Linton,
• Carla D. McKelvey and Gonzalo J. Paz-. “Promoting Food Security for All Children.” Pediatrics 136. No. 5 (2015): 1431–1438.
• Council of Europe, “The European Social Charter.” 18 October 1961. Erişim 28 Nisan, 2023. https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list?module=treaty-detail&treatynum=035.
• Değirmencioğlu, Burcu. “Klasik Egemenlik Anlayışında ‘Pozitif Yükümlülük Doktrini’ ve Türkiye’ye Yansıması.” İnsan Hakları Yıllığı 39. (2021): 55-104.
• Değirmencioğlu, Burcu. Westphalian Modelden Bugüne Egemenliğin Dönüşümü Bağlamında Yeni Dünya Düzeninin İnşası. Ankara: Adalet, 2022.
• Doğan, İlyas. İnsan Hakları Hukuku. 2.Baskı. Ankara: Astana, 2015.
• Drennen, Chloe R.; Sharon M. Coleman, Stephanie Ettinger de Cuba, Deborah A. Frank, Mariana Chilton, John T. Cook, Diana B. Cutts, Timothy Heeren, Patrick H. Casey and Maureen M. Black. “Food Insecurity, Health, and Development in Children Under Age Four Years.” Pediatrics 144. No. 4 (2019): 1-21.
• Eide, Asbjørn. “The Right to An Adequate Standard of Living Including the Right to Food,” in Economic, Social and Cultural Rights, Editors Asbjørn Eide, Catarina Krause, Allan Rosas, Second Revised Edition, 133-148. The Hague: Kluwer Law International, 2001.
• FAO. “Policy Brief: Food Security.” FAO 2. (June 2006): 1-4.
• Global Network Against Food Crises, “The 2022 Global Report on Food Crises (GRFC 2022)”, 7 vd. Erişim 26 Nisan, 2023. https://www.wfp.org/publications/global-report-food-crises-2022.
• Hamamcı, Can. “Üçüncü Kuşak İnsan Hakları.” içinde Yeni Kuşak İnsan Hakları. Editör Kıvılcım Akkoyunlu Ertan. 1-237. Ankara: TODAİE, 2013.
• Harris, David; Michel O’Boyle and Colin Warbrick. Avrupa İnsan Hakları Hukuku, Çevirenler Ulaş Karan, Merve Bingöllü Kılcı. Ankara: Avrupa Konseyi Program Ofisi, 2013.
• Jonsson, Urban. Nutrition and The United Nations Convention on The Rigths of the Child. UNICEF, 1993.
• Kapani, Münci. Kamu Hürriyetleri. 7.Baskı. Ankara: Yetkin, 1993.
• League of Nations, “Geneva Declaration of the Rights of the Child.” 26 September, 1924. Erişim Nisan 9, 2023. http://www.un-documents.net/gdrc1924.htm.
• Online Etymology Dictionary. “Matrix.” Erişim 11 Nisan, 2023. https://www.etymonline.com/search?q=matrix. Peerzada, Rabia İlay “Uluslararası Hukukta Gıda Hakkı.” Doktora tezi, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, 2019.
• Rome Declaration on World Food Summit, 13-17 November 1996, Rome, Italy. Erişim 10 Nisan, 2023. https://www.fao.org/3/w3613e/w3613e00.htm.
• Roosevelt, Franklin Delano. “Message to Congress.” 1941, 15. Erişim 11 Nisan, 2023. https://www.fdrlibrary.org/four-freedoms.
• Salihpaşaoğlu, Yaşar. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Yargılamada Kullandığı Yöntem, İlke ve Usuller. Ankara: Adalet, 2020.
• Sunay, Reyhan. “İnsan Haklarının Yatay Etkisi ve Devletin Sorumluluğu.” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 23. No. 1 (2015): 9-52.
• Sunay, Reyhan. Hukuk ve Siyaset Ekseninde İnsan Hakları. Konya: Çizgi, 2013.
• The Maastricht Guidelines on Violations of Economic, Social and Cultural Rights, 22-26 January 1997. Erişim 13 Nisan, 2023. http://hrlibrary.umn.edu/instree/Maastrichtguidelines_.html.
• The World Association of Perinatal Medicine. “Declaration of Barcena on the Rights of Mother and Newborn.” Erişim 28 Nisan, 2023. https://escrh.eu › wp-content › uploads › 2018/02.
• UN Commission on Human Rights. “The Right to Food: Resolution 2000/10.” Erişim 10 Nisan, 2023, https://ap.ohchr.org/documents/dpage_e.aspx?m=101.
• UN Committee on Economic, Social and Cultural Rights, “General Comment 12 (Twentieth Sessions, 1999): The Right to Adequate Food (Art.11).” 26 April- 14 May 1999, Geneva. Erişim 10 Nisan, 2023. https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/Download.aspx? symbolno=E%2FC.12%2F1999%2F5&Lang=en.
• UN Committee on Economic, Social and Cultural Rights. “General Comment No. 3: The Nature of States’ Parties’ Obligations (Art.2, Para.1, of the Covenant).” Erişim 20 Mayıs, 2023. https://www.refworld.org/docid/4538838e10.html.
• UN Office of The High Commissioner for Human Rights. FAO, “The Right to Adequate Food.” Fact Sheet No.34, 16-17. Erişim 5 Nisan, 2023. https://www.refworld.org/docid/4ca460b02.html.
• UN Special Rapporteur on Food. “The Right to food defined.” Erişim 11 Nisan, 2023. https://www.ohchr.org/en/special-procedures/sr-food/about-right-food-and-human-rights.
• UN. “Activities of the Special Rapporteur.” Erişim 11 Nisan, 2023. https://www.ohchr.org/en/special-procedures/sr-food/about-mandate.
• UN. “Convention on the Eliminations of All Forms of Discrimination against Women.” 1979. Erişim 27 Nisan, 2023. https://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/text/econvention.htm.
• UN. “Convention on the Rights of Persons with Disabilities.” 13 December 2006, Erişim 28 Nisan, 2023. https://social.desa.un.org/issues/disability/crpd/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities-crpd?page=2.
• UN. “Convention on the Rights of the Child.” 20 November 1989. Erişim 10 Nisan, 2023. https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/convention-rights-child
• UN. “Declaration of the Rights of the Child.” 20 November 1959. Erişim 10 Nisan, 2023. https://www.ohchr.org/en/resources/educators/human-rights-education-training/1-declaration-rights-child-1959.
• UN. “International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights.” 16 December 1966. Erişim 9 Nisan, 2023. https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/international-covenant-economic-social-and-cultural-rights.
• UN. “Universal Human Rights Declaration.” 10 December, 1948. Erişim Nisan 9, 2023. https://www.un.org/en/about-us/universal-declaration-of-human-rights.
• UNICEF. “Dünya Çocuklarının Durumu Raporu.” 28 Haziran 2016. Erişim 28 Nisan, 2023. https://www.unicefturk.org/yazi/unicef-dunyanin-en-dezavantajli-cocuklarini-yoksulluk-egitimsizlik-ve-erken-olumler-bekliyor?gclid=Cj0KCQjw3a2iBhCFARIsAD4jQB2Rnz_K6nMmQV8SMKknU631XYmVp6sXc2PQzJn6vGRo9gA2LIg2fyIaAvCTEALw_wcB.
• UNICEF. “Nutrition”. Erişim 24 Nisan, 2023. https://www.unicef.org/nutrition.
• UNICEF. Child Food Poverty: A Nutrition Crisis in Early Childhood, New York: UNICEF, October 2022.
• United Nations Conference on Food and Agriculture. Hot Springs, Virginia, May 18-June 3, 1943. Erişim 10 Nisan, 2023. https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1943v01/comp16.
• WHO. “Nutrition”. Erişim 10 Nisan, 2023. https://www.who.int/health-topics/nutrition.
• Ziegler, Jean. “The Right to Food: Report by the Special Rapporteur on the right to food.” Mr.Jean Ziegler, submitted in accordance with Commission on Human Rights resolution 2000/10, 7 February 2001. Erişim 11 Nisan, 2023. https://digitallibrary.un.org/record/435941#record-files-ccollapse-header.