Hemşirelerde Etik İkilem Kaynaklı Stres Oluşumu ve Başetme Yöntemleri

Yıl 2016, Sayı: 44, 0 - 0, 01.10.2016

Nuray Utlu , Elif Demirbaş Hilal Kızılırmak

Öz

Hastanelerde çalışan hemşirelerin etik ikilemlerden kaynaklanan stres oluşumunu ve bununla baş etme yöntemlerini belirlemek ve çözüm önerileri sunmaktır. Çalışmada, hemşirelerin etik uygulama sırasında oluşan ikilemler ve çözüm önerileri incelenmiş, değerlendirilmesi yapılmıştır. Çalışmada uygulanan araştırma yöntemi konu ile ilgili literatür taraması 2015 yılı gerçekleştirilmiştir. Burada literatür olarak; etik ve stres ile ilgili yayınlanmış kitaplar, makaleler, yayınlanmış tezler, sağlık ve tıp etiği ile ilgili güvenilir internet kaynaklarıdır. Bu kaynaklardan oluşan bilgi ve değerlendirmeler birarada kullanılarak ilişkisel bir anlam verilmiştir. Hemşirelerin mesleklerini yerine getirirken etik ikilemlerden kaynaklanan bazı olumsuzluklar da oluşabilmektedir. Bunlardan en önemlisi de hemşirelerin içinde bulunduğu ortam ile ilgili stres ve stres kaynaklarıdır. Hemşirelerin etik kuralları uygulama zorunluluğu ve bu kuralların getirmiş olduğu sorumluluklar uygulamada ortaya çıkan ikilemler nedeni ile streslerini arttırmaktadır. Etik ikilemler sonucu ortaya çıkan stres ile baş etmeleri, hemşirelerin verdiği hizmetin bütünlüğü ile başarıya ulaşmasını sağlayacaktır. Stresin çok çeşitli kaynakları olmasına rağmen etik kuralların bir stres sebebi olmasından dolayı stresini yenebilen hemşire daha başarılı olacaktır

Anahtar Kelimeler

Etik İkilem, Hemşire, Stres

Stress-Induced Formation of Ethical Dilemma And Cooping Methods in Nurses

Öz

To examine the conditions of nurses working in the hospitals and what sort of stuations they would encounter while trying to cope with stress arising from the ethical dilemma and concerns in the workplace. The study examined the nurses’ ethical issues and proposed some solutions. The research method in this study is literature review of related existing information (including published books, articles, published theses and reliable internet sources) which is was conducted February-May 2015. The information from these resources and evaluations from practice experience combine relational meaning. As the nurses practice their profession, negative impact may occur from some of the ethical issues. The most important of these are available in the surrounding stress and stress-related resources. The responsibility to apply code of ethics increases the stress of nurses. The emerging stress when the code of ethics is applied, it will provide itself with the integrity of the success of the service. Even though the stress can come from a variety of resources, the nurses will be more successful if they can overcome the stress emerging from ethical concerns

Anahtar Kelimeler

Ethic Dilemma, Nurse, Stress

Kaynakça

• Arslantaş H. (2015). Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliğinde Etik
• Konular, Kodlar ve Standartlar. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi - Journal of Psychiatric Nursing;6(1):47-56. Avcı K. (2007). Pediatri alaninda hemşirelerin etik sorunlarin çözümüne yönelik yaklaşimlarinin incelenmesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Programı, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe
• Üniversitesi Sağlik Bilimleri Enstitüsü Ankara. Andrew MV. (2003). Workplace stress in nursing: a literature review. Journal of Advanced Nursing; 44( 6): 633–642.
• Aydin E, Ersoy N. (1995).Tıp Etiği İlkeleri, T Klin Tıbbi Etik; 2- :48-52
• Aytaç S. (2002). İşyerindeki kronik stres kaynakları. İş Güç
• Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi; 4(1):45-65. Brazel NE. (1997). The significance and application of informed consent, AORN Journal; 65(2):377-380.
• Bostancı S. (2004). Hematoloji hemşiresinin psikososyal durumu.
• XXXI. Ulusal Hematoloji Kongresi. IV. Hematoloji ilk basamak kursu, Malatya İnönü Ünv. Malatya;94-96. Çakır A, Çırak S, Çelik E, Kaykaç F. Acıbadem sağlık grubunda çalışan klinik eğitim hemşirelerinin stres kaynaklarının ve stres ile baş etme yollarının belirlenmesi (İnternet), Erişim adresi: Cerit B. (2010). Hemşirelik Etik İkilem Testi’nin Geçerlik
• Güvenirlik Çalışması ve Hemşirelerin Etik Karar Verebilme Düzeyi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 47–67. Chally P, (1997). Professional nursing- concepts and challenges.
• KK Chitty (Ed), WB Saunders Company, Philedelphi; 397-415. Demirhan A, Oğuz Y, Elçioğlu Ö, Doğan H. (2001). Nobel Kitabevleri. ss:44–63.
• Doğan S, Güler H, Kelleci M. (2001). Hastaların öfkeli davranışları karşısında hemşirelerin yaklaşımları Cumhuriyet
• Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi;5(1): 26-32. Dinç L. (2009). Hemşirelik Hizmetlerinde Etik Yükümlülükler.
• Hacettepe Tıp Dergisi; 40:113-119. Elçigil A, Bahar Z, Beşer A, Mizrak B, Bahçelioğlu D, Demirtaş D, Özdemir D, Özgür E, Yavuz H. (2011) Hemşirelerin karşilaştiklari etik ıkilemlerin ıncelenmesi, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi;14(2):52-60.
• Eryılmaz B. Kamu Etiği ve Etik Liderlik, Kamu Görevlileri Etik Kurulu. 13.02.2012.
• Ebrinç S, Açikel C, Başoğlu C, Çetin M, Çeliköz B. (2002).
• Yanık merkezi hemşirelerinde anksiyete, depresyon, iş doyumu, tükenme ve stresle başa çıkma: Karşılaştırmalı bir çalışma. Anadolu Psikiyatri Dergisi;3(3):162-168. Güzeldemir M.E. (2005). Hasta Bilgilendirmenin Önemi, GATA
• Tıp Fakültesi, Ankara / Türkiye. Sendrom Tıp Dergisi; Mayıs Gökler R, Işıtan I. (2012). Modern çağın hastalığı; Stres ve etkileri. Tarih Kültür ve Sanat Arastırmaları Dergisi; 1(3): 54
• Kadıoğlu F, Kadıoğlu S. (2000).Klinik uygulamalarda Etik Karar Verme Süreci Klinik Etik. Eds.: Erdemir Karaöz S. (2003). Cerrahi Hemşireliği ve Etik, C.Ü. Hemşirelik
• Yüksekokulu Dergisi, 4: 1-7. Özbay E. (2007). İstanbul ilinde askeri hastanelerde çalışan yönetici hemşirelerin stres kaynakları ve başa çıkma yöntemlerinin belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara
• Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsi;13-15. Polat N. (2009). Hemşirelerde işe bağli stres ve iş doyumu: Bir eğitim hastanesinde saha çalışması. Başkent Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü; Yüksek Lisans Tezi Ankara, Sabuncuoğlu Z, Tüz M. (1998). Örgütsel psikoloji. Bursa: Alfa Kitapevi. 1998; 185-186.
• Şentürk S.E. Meslek olarak hemşirelik ve hemşirelikte etik ilkeler. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi; 2012
• Tutar H. (2000) Kriz ve stres ortamında yönetim. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Ulusoy F, Görgülü S. (1996). Hemşirelik Esasları, 1(2):145-158, Ankara.
• Utlu N. (2016). Hastane ortamında hemşirelerin etik yaklaşımı ve etik ikilemler, İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi. Yıl 9, Sayı 29,.
• Utlu N. (2013). Kamu hastanelerinde çalışan hemşirelerin etik sorunları, bu etik sorunlardan kaynaklanan stres ve stresle başetme yolları. Beykent Üniversitesi, SBE Hastane ve Sağlik
• Kurumları Yönetimi Yüksek Lisans Programı, Danışman Yrd. Doç. Dr. K. Uslu. Uzun Ö. (2003). Cerrahide etik, 4. Ulusal Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi, Kongre Kitabı, Ege Üniv. Basımevi, İzmir,40-56.
• Vural G. (1995). Hasta savunuculuğu. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 1995;2 (2):14-17.
• Vural H, İnanç M. (2000). Hemşirelikte hatalı uygulamaların ve etik tartışmaya yol açabilecek olayların öyküsel vakalarla incelenmesi. GülhaneTıp Dergisi 2000; 42(2): 159-164.
• Williams R J.(2005). Dünya Hekimler Birliği. Tıp Etiği El
• Kitabı. (Çev: Civaner M.), Ankara, Türk Tabipleri Birliği Yayınları. Yıldırım G, Kadıoğlu S. (2007). Etik ve Tıp Etiği Temel
• Kavramları Basic Concepts of Ethics and Medical Ethics C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi; 29 (2): 7-12. İnternet Kaynakçası http://www.etik.gov.tr/duyurular/tasraegitim/sunumlar.htm Hemşireler için Etik, İlke ve Sorumluluklar, (Erişim tarihi 15 Mayıs 2015) http://www.turkhemsirelerdernegi.org.tr/Upload/hemsire%20bro sur.pdf http://www.nursingworld.org/MainMenuCategories/EthicsStand ards/CodeofEthicsforNurses (Erişim tarihi: 30/09/2015) www.acibademhemsirelik.com/Bilimsel-Calismalar-Detay.asp, (Erişim tarihi: 30/04/2015). tip.kocaeli.edu.tr/.../Hemsirelige_etik_yaklasimlar.doc Prof. Dr.
• Nermin ERSOY, Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik AD. Hemşireliğe Etik Yaklaşimlar (Erişim tarihi: /04/2015)