MODERN AHİLİK ÖLÇEĞİ GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2017, Sayı: 63, 71 - 84, 31.10.2017

Fetullah Battal , İbrahim Durmuş

Öz

Araştırmanın amacı; Üniversitede eğitim öğretim gören önlisans ve lisans öğrencilerinin ahilik ve iş ahlakına yönelik tutumlarını ölçebilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. Yöntem: Araştırmanın çalışma grubunu; Bayburt üniversitesi ile Gümüşhane Üniversitesi eğitim ve öğretim gören 231 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışma grubunda bulunan öğrencilerin 144‟ü erkek 87‟si ise kızdır. Ölçeğin geçerlik çalışmaları kapsamında başlangıçta açımlayıcı faktör analizi çalışmalarına yer verilmiş, daha sonra doğrulayıcı (confirmatory) faktör analizi çalışmaları tamamlanmıştır. Araştırmanın açımlayıcı faktör analizi SPSS 20 paket programıyla, faktör analizi çalışmaları ise Lisrel 8.8 yazılımı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, ölçeği geliştirilmek için kullanılan aşamalar şu şekildedir 1. Madde Havuzunun Oluşturulması 2. Uzman Görüşü Alınması, 3. Ön Deneme Formunun Oluşturulması 4. Faktör Analizinin yapılması. Yapılan faktör analizi sonucunda toplam 24 maddeden oluĢan 6 faktörlü ölçek elde edilmiştir. Ölçeğin bütününe ilişkin Cronbach Alpha güvenirlilik katsayısı (0. 913), KMO (Kaiser Mayer Olkin) değeri (0.853) olarak hesaplanmıştır. . Bartlett testi sonucu olarak ( 2376,708) tespit edilmiĢtir.

Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda kök ortalama kare yaklaşım hatası (RMSEA) 0.067; P-value for Test of Close Fit (RMSEA <0.05)=0.00059; standardize edilmiş kök ortalama kare artık (S-RMR) 0.074; uyum iyiliği indeksi (GFI) 0.85; düzeltilmiş uyum iyiliği indeksi (AGFI) 0.86; normlanmış uyum indeksi (NFI) 0.95; karşılaştırmalı uyum indeksi (CFI) 0.95 ve benzerlik uyum indeksi (RFI) 0.87 olarak belirlenmiştir. Analizler sonucunda; artmalı uyum indeksi (IFI) 0.95; Parsimony uyum iyiliği indeksi (PGFI)) 0.67; Parsimony normalleştirilmiş uyum iyiliği indeksi (PNFI)=0.87 olarak belirlenmiştir. Ayrıca Ki-kare /serbestlik derecesi; =496,24/ 237 =2.09 olarak ve normlanmamış uyum indeksi, (NNFI) 0.93 olarak saptanmıştır.

ÇalıĢma sonunda Ahilik Ölçeğinin, 6 faktör altında toplanmıĢ 24 maddeyi kapsayan 5‟li likert tipi geçerli ve güvenilir bir ölçek oluğu belirlenmiĢtir. Ġçeriklerinden dolayı faktörlere; ・Ġyi Ahlaklı Olmak Faktörü・ (6 madde), ・Yardımsever ve HoĢgörülü olmak Faktörü・ (6 madde), ・Selim Olmak Faktörü・ (3 madde) ve ・Ġstikrarlı Olmak Faktörü・ (3 madde), ・Oportünist olmak Faktörü・ (3 madde), Makyavelist olmak‟‟ (3 madde) adları verilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler

Modern Ahilik Ölçeği, Güvenirlik Analizi, Açımlayıcı Faktör Analizi, Doğrulayıcı Faktör Analizi, Yapısal EĢitlik modeli

Kaynakça

• ALTUNĠŞĠK R., CoŞkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yildirim, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya Yayıncılık, Sakarya, 226. BROWNE, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. Sage focus editions, 154, 136-136. BROWN, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York, NY: Guilford. Browne, MW, & Cudeck, R.(1993). Alternative ways of assessing model t. KA Bollen & JS Long. BUTT,Muhammad, M., & Cyril de Run, E. (2010). Private healthcare quality: applying a SERVQUAL model. International journal of health care quality assurance, 23(7), 658-673. CEYLAN, K. (2013). Ahilik: Türk-İslam medeniyetinde dünyevi ve uhrevi sistem. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı. CRONBACH, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. psychometrika, 16(3), 297-334. DEMĠR, S. B. ve H. AKENGĠN, (2010), „„Sosyal Bilimler Dersine Yönelik Bir Tutum: Geçerlilik ve Güvenirlik ÇalıĢması‟‟, International Journal of Educational Research, 1 (1), s. 26-40. DOĞAN, K. C. (2015). AHĠLĠK TEġKĠLATI, OMBUDSMAN VE ETĠK ĠLĠġKĠSĠ. Global Journal of Economics and Business Studies, 28-36. EKĠNCĠ, Y. (2008), Ahilik, 10. Baskı, Özgün Matbaacılık San. Tic. A.ġ.: Ankara. ERCOġKUN, M. H. (2016). Adaptation of Self-Control and Self-Management Scale (SCMS) into Turkish Culture: A Study on Reliability and Validity. Educational Sciences: Theory and Practice, 16(4), 1125-1145. GHOLAMĠ, M. H., Asli, M. N., Nazari-Shirkouhi, S., & Noruzy, A. (2013). Investigating the influence of knowledge management practices on organizational performance: an empirical study. Acta Polytechnica Hungarica, 10(2), 205-216. HĠNKĠN, T. R. (1995). A review of scale development practices in the study of organizations. Journal of management, 21(5), 967-988. HĠNKĠN, T. R. (1998). A brief tutorial on the development of measures for use in survey questionnaires. Organizational research methods, 1(1), 104-121. HOOPER, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Articles, 2. JÖRESKOG, K. G., & Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the SIMPLIS command language. Scientific Software International. KALAYCI, ġ. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (Vol. 5). Ankara, Turkey: Asil Yayın Dağıtım. KIZILER, H. (2015). Osmanlı Toplumunun Sosyal Dinamiklerinden Ahilik Kurumu. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 408-423. KLINE, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford publications. KÖKLÜ, N. (1995). Tutumların ölçülmesi ve likert tipi ölçeklerde kullanılan seçenekler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 28(2), 81-93. ÖZERKMEN, N. (2017). Ahiliğin Tarihsel–Toplumsal Temelleri ve Temel Toplumsal Fonksiyonları–Sosyolojik Yaklaşım. DTCF Dergisi, 44(2). RAYKOV, T., & Marcoulides, G. A. (2012). A first course in structural equation modeling. Routledge. SCHUMACKER, R. E. ve Lomax, R. G. (2004). A Beginner‟s Guide to Structural Equation Modeling. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers. ŞİMŞEK, Ö. F. (2007). Yapısal EĢitlik Modellemesine Giriş; Temel ülkeler ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayıncılık. TEZBAŞARAN A.Ata (2008), „‟Likert Tipi Ölçek Hazırlama Kılavuzu‟‟, 3.Baskı, E-Kitap; Mersin, s.21-22. YEŞİL, R., & ASLANDEREN, M. (2017). AHİLİK DEĞERLERİ ÖLÇEĞİNİN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI. Electronic Turkish Studies, 12(4). YEŞİLTAŞ, E., & YILMAZER, A. (2015). TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİNE YÖNELİK TUTUM ÖLÇEĞİ; GEÇERLİK VE GÜVENİLİRLİK ÇALIŞMASI. Zeitschrift für die Welt der Türken, 7(3).