TEREKEME- KARAPAPAH TÜRKLERİ ATASÖZLERİ “MUŞ- BULANIK ÇEVRESİ”

Yıl 2017, Sayı: 63, 437 - 452, 31.10.2017

Muhammet Kemaloğlu

Öz

Atasözleri ve deyimler, bir milletin en millî dil unsurlarıdır. Bütün Türk Dünyasında ortak nitelikler gösteren atasözleri, Türk sözlü kültürünün en değerli unsurlarından birisidir. Son yıllarda hız kazanan deyim çalışmaları, bu dilsel birimlere yönelik araştırmaların farklı bakış açılarıyla ele alınmasını gerekli kılmaktadır. Atasözleri milli varlıklarımızdır. Tanrı ve peygamber sözleri gibi ruha işleyen bir etki taşırlar. inandırıcı ve kutsaldırlar Bu çalışmada Türk dünyasının önemli boylarından birisi olan Terekeme- Karapapah Türklerindeki atasözleri ve deyimler ele alınmıştır. Terekeme adıyla anılan Karapapaklar, kökeni çok eskilere dayanan bir millet olmalarına rağmen haklarında detaylı Ģekilde pek fazla çalışma yapılmamıştır. Kimi araştırmacılar konularını ilgilendirdikleri ölçüde Karapapaklar hakkında yüzeysel bilgiler vermişlerdir. Karapapakların tarihsel süreç içerisinde benimsedikleri dini inanışları ve bu inanışların siyasi etkileri değerlendirilmeye çalışıldı. Sosyal yapılarına değinilerek genel karakter özellikleri üzerinde duruldu. Karapapakların kültür ve edebiyatı, uzun ve detaylı Ģeklide açıklanması gereken bir konudur. Onların halk inançları, yüzyıllardır aslı bozulmadan devam ettirdikleri gelenek ve görenekleri, eşine az rastlanır bir incelikte olan sözlü edebiyatları aslında her biri birer tez veya kitap konusu olabilecek konulardır. Bu çalışmada Karapapakların sözlü edebiyat ürünlerine, özellikle de atasözleri ve deyimlerine değinilmiştir

Anahtar Kelimeler

Türk Kültürü, Terekeme, MuĢ, Bulanık ilçesi, Sözlü Kültür, Atasözleri, Kültür

Kaynakça

• AKSAN, Doğan. Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, AKM Yay., Ankara, 1998. AKSOY ÖA. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1 Atasözleri Sözlüğü, Ankara, TTK Basımevi, 1984. ELÇĠN, ġükrü. Halk Edebiyatına Giriş, Ankara, 1986. GÜLER, A.- AKGÜL, S. ve ġĠMġEK, A. Türklük Bilgisi. Ankara, 2001. KALAFAT, Y. Azerbaycan Notları, HBVAD., Sayı: 8, 1998. KALAFAT, Y. Balkanlardan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları II, Kaşkayiler Terekemeler-Elsevenler-Karakoyunlular-Kiresunlular- Avşarlar- İsmaili- Hazaralar, Kengerliler-Caferiler-Karamanlılar-Nigariler-Ayrımlılar-Kekailer- Şebekler-Navıllar-Sarulular, Ankara, 2002. KEMALOĞLU, Muhammet, (2013b).Terekeme-Karapapah Türklerinin Görenek Gelenekleri (MuĢ-Bulanık Çevresinden Örnekler), Ulakbilge Dergisi, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, DOI:10.7816/ulakbilge-01-01-04, Cilt:1, Sayı:1 Bahar, s.43-79. KEMALOĞLU, Muhammet, Terekeme, (2013a). (Karapapak) Türkleri ve Bayatıları/Mahnıları: MuĢ-Bulanık Çevresi, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, DOI: 10.7596/taksad.v2i1.115,Vol. 2, No. 1, March, s.54-86. KEMALOĞLU, Muhammet. Terekeme-Karapapah Türkleri Ağzına Ait Sözcüklerden Örnekler- MuĢ- Bulanık Çevresi, Türkiyat Mecmuası, Cilt 22, Sayı:1 (2012a), s.61- 97. KEMALOĞLU, Muhammet. Terekeme- Karapapak Türkleri YerleĢim Alanları, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, Sayı: 1/3 2012b, s. 55- 81.. KEMALOĞLU, Muhammet.(2011). Terekeme- Karapapak Türklerinde Dualar (AlkıĢlar) ve Beddualar (KargıĢlar), Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Spring/Bahar 2011- Issue/Sayı 26, s.80- 97. SAKAOĞLU, Saim- ALPTEKĠN, Ali Berat. Türk Halk Edebiyatı Ders Notları, Konya, 2005. SELVĠ, Ruken Alp. “Atasözlerinde „Kadın Güzelliği‟ AnlayıĢının DönüĢümü”, Millî Folklor Dergisi, Sayı: 67, Ankara, (Güz 2005), s.82- 85. TÜRK ATASÖZLERİ, 100 Temel Eser, Cilt:1, Milli Eğitim Basımevi, Ġstanbul 1971. ÜLKEN, Hilmi Ziya. Türk Tefekkürü Tarihi, YKY Yay., Ġstanbul, 1999. KAYNAK KİŞİLER HAKKINDA KISA BİLGİ Bedrettin Kemaloğlu: 1937 yılında Bulanık‟ta dünyaya gelmiĢtir. Gebze‟de yaĢamaktadır. Ġlkokul mezunudur. Bulanık Pancar Bölge ġefliğinden emeklidir. Hatice (Münevver) Kemaloğlu: 1943, MuĢ-Bulanık. Eğitimsiz. Ev hanımıdır. Gebze‟de yaĢamaktadır. Ümmiye Doğan: Muş-Bulanık, Bedrettin Kemaloğlu‟nun ablasıdır. Okur-yazar. 2015 yılında Ankara‟da vefat etmiĢtir.