TÜRKİYE'DE İTHALAT VE İHRACATIN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ (1980-2016)

Yıl 2017, Sayı: 64, 296 - 313, 31.12.2017

Hüseyin Uslu

Öz

Bu çalışma, 1980・2016 dönemi yıllık veriler kullanarak Türkiye‟de İthalat, ihracat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi zaman serilerindeki gelişmeler dikkate alınarak analiz edilmiştir. Çalışmada öncelikle Genişletilmiş Dickey-Fuller (ADF, Augmented Dickey Fuller), DF(Dickey Fuller) ve PP (Philllip Perron) tarafından geliştirilen birim kök testleri kullanılarak serilerin durağanlığı test edilmiştir. Gerçekleştirilen analizler sonucunda, durağan dışı değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin olup olmadığını incelemek için ise Johansen Eş-Bütünleşme(ko-entagrasyon) ile değişkenlerin eşbütünleşik olup olmadıkları test edilmiş ardından VAR(Vektör Otoregresif Model)ile uygun gecikme testip edilerek VAR(4) modeli kurulmuş ardından Hata Düzeltme Modeli (VEC) uygulanmıştır.

Sonuç olarak, hem maksimum öz-değer (λmax) hem de iz (λiz) test istatistiklerine göe değişkenler arasıda herhangi bir eş-bütünleşme vektörü olmadığı belirten sıfır (H0) hipotezi red edilmektedir. Dolayısıyla İthalat, İhracat ve GSYH değişenleri arasıda kooentegrasyon ilişkisinin bulunduğ sonucuna ulaşılmıştır. Johansen eş-bütünleşme (ko-entegrasyon) yaklaşımında ithalat, ihracat ve Ekonomik büyüme değişkenleri eş-bütünleşik bulunmuştur. Yani değişkenler arasıda uzun döemli bir ilişinin varlığı söz konusudur.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Türkiye‟de Ġthalat ve Ġhracat

Kaynakça

• BOZDAĞLIOĞLU, E.Y.U., (2007), „„Türkiye‟nin İthalat ve İhracatının Eşbütünleşme Yöntemi İle Analizi (1990-2007)‟‟, Gazi Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi 9/3 ss: 213 - 22 GUJARATİ, N., D., (1999), Temel Ekonometri, Literatür Yayınları, İstanbul HEPKARŞI, N. (2013), „„İhracat-Büyüme İlişkisi: Yapısal Kırılmalı Bir Analiz‟‟, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın KARAÇOR, Z.,ve T. B. SARAÇ, (2011), ‘‘Dış Ticaret ile Sanayi Sektörü İstihdam Oranı Arasındaki Kısa ve Uzun Dönem İlişkisi: Türkiye Örneği (1963-2009)‟‟, Celal Bayer Üniversitesi İİBF. Yönetim ve Ekonomi, Cilt:18, Sayı:2, Manisa. KARANFĠL, M. ve Cüneyt KILIÇ (2015), „„Türkiye Ekonomisinde Üçüz Açık Hipotezinin Geçerliliği: Zaman Serisi Analizi‟‟, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt 11, Sayı 24, 2015 Int. Journal of Management Economics and Business, Vol. 11, No. 24, 2015 KENNEDY, P. (2006)., Ekonometri kılavuzu, (Çev. M. SarımeĢeli & ġ. Açıkgöz). Ankara: Gazi Kitabevi. PATA, Uğur. K., S. YURTKURAN, A. KALÇA, (2016), „„Türkiye‟de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı‟‟ Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi • Cilt: 38 • Sayı: 2 • Aralık, ISSN: 2149-1844, ss/pp. 269-285 DOI: xxxx PERON, P. (1989). The Great Crash, The Oil Price Shock and The Unit Root Hypothesis. Econometrica, 57(6), 1361-1401. MACKINNON, J. G. (1991), “Critical values for cointegration tests,” Chapter 13 in Long-Run Economic Relationships: Readings in Cointegration, ed. R. F. Engle and C. W. J. Granger. Oxford, Oxford University Press. SEVÜKTEKIN, M. ve M. Çınar., (2014), Ekonometrik Zaman Serileri Analizi, Dora Yayıncılık , Bursa. SEZEN, Serhat., (2008), „„Türkiye‟de İhracat Performansını Etkileyen Makro Değişkenlerin Ekonometrik Analizi‟‟, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne. SĠMS, A. C. (1980). Macroeconomics Reality. Econometrica, 48(1), 1-48. (http://links.jstor.org/sici?sici=0012-9682%28198001%2948%3A1%3C1%3AMAR%3E2.O.CO%3B2-A)