LİSE DÜZEYİNDE TURİZM EĞİTİMİ ALAN HAFİF DÜZEYDE ZİHİN ENGELLİ ÖĞRENCİLERİN STAJ SÜREÇLERİNE İLİŞKİN İŞVEREN TUTUMLARI

Yıl 2017, Sayı: 64, 380 - 403, 31.12.2017

Burcu Şener , Canan Tanrısever

Öz

Türkiye‟de özel eğitim hizmetlerinin nihai amacı, özel eğitime gereksinim duyan bireylere meslek kazandırmak ve onların toplumla iç içe yaşamlarını sürdürebilmeleri için fırsat yaratmaktır. Bunun için ortaöğretim kademesindeki hafif, orta ve ağır düzeyde zihinsel engelli bireylerin iş ve mesleki eğitimlerini almaları için Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki özel eğitim iş okulları hizmet vermektedir. Araştırma Kastamonu ilindeki İhsan Ozanoğlu Özel Eğitim Mesleki Eğitim Merkezi‟nde bulunan Konaklama ve Seyahat Hizmetleri ile Yiyecek ve İçecek Hizmetleri alanlarındaki öğrencilere staj yapma fırsatı veren 11 işvereni kapsamaktadır. Çalışma nitel araştırma yönteminin fenomenolojik desenine göre hazırlanmıştır. Araştırma verileri tam yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde içerik analiz yöntemi uygulanmıştır. Bu araştırma ile hafif düzeyde zihin engelli bireylerin iş-meslek eğitiminde kullanılan eğitim programlarının işverenlerin bakış açıları ve tutumları sayesinde sektöre uygunluğu ve bireylerin istihdam edilebilirlik becerileri tespit edilmiş, Milli Eğitim Bakanlığı‟nda hizmet veren turizm branşı meslek öğretmenlerine öneriler sunulmuştur. İşverenlerin görüşleri, bireylerin fiziki herhangi bir engeli bulunmadığı takdirde normal bir çalışanla aynı işi yapabildiği doğrultusundadır. İşyerlerine stajyer öğrenci kabul etmeden önce olumsuz tutumları ve önyargıları olan işverenlerin, stajyer öğrencilerle çalışma ortamında birlikte çalıştıktan sonra tamamen olumlu yönde düşünmeye başladıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Engelli Bireylerin Turizmde İstihdamı, Turizm Eğitimi Alan Engelli Bireyler, İşveren Bakış Açıları, Özel Eğitim Mesleki Eğitim Merkezi

Kaynakça

• AAIDD/American Association on Intellectualand Developmental Disabilities. Definition of Intellectual Disability, Erişim: 09.04.2017, http://aaidd.org/intellectual-disability/definition#.WOo9CYjyjIU Aracı, Ü. E., & Koçak, N. (2014). Dezavantajlı Bireylerin Turizmde İstihdamı: İnsan Kaynakları Yöneticilerinin AIgı, Görüş Ve Deneyimlerinin İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 1(2), 191-205. Arslan, H., & Altıntaş, G. (2014). Engellilerin Çalışma Yaşamına Katılımını Arttırarak Toplumla Kaynaşmalarını Sağlamayı Hedefleyen Bir Model Önerisi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (SBED), 5(2), 165-186. Aydınonat, N. E. (2012). Engelli İstihdamını Artırmanın Yolları. Türkiye Ekonomi Politikalarını Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu. Haziran: 1 – 13. Baran, N., & Cavkaytar, A. (2007). Opinions and suggestions of employers on employment of individuals with mental retardation. Elementary Education Online, 6(2), 213-225. Baybora, D. (2006). Çalışma hayatında özürlülere karşı ayrımcılık. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (51). Brolin, D. E. (1989). Life centered career education: a competency based approach (3rd ed.). Reston, VA: The Council for Exceptional Children. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. (2008), Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınevi. Çizel R., "Engellilerin Çalışma Yaşamı", Engelsiz Turizm Sempozyumu, Antalya, Türkiye, 27-27 Temmuz 2012, ss.19-31. COŞKUN, R., vd. (2009) “Engeliler ve İstihdam”, Uzaktan Eğitim Ders Notları, Sakarya Üniversitesi Yayınları, Sakarya. http://www.inemdip.sakarya.edu.tr/tr/docs/uzaktan_egitim/Engelliler%20ve%20%DDstihdam.pdf EDUSER (2013). Mesleki Becerilerin Geliştirilmesi Projesi (MESGEP). Dezavantajlı Bireylerin İhtiyaçları Analizi Araştırma Raporu. http://mesgep.meb.gov.tr/dokumanlar/26051227_dezavantajlibireylerinegitimihtiyaclari.pdf Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2011). İşgücü Piyasasının Özürlüler Açısından Analizi. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları. Enstitüsü, D. İ., & Başkanlığı, Ö. İ. (2004). Türkiye Özürlüler Araştırması 2002. Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Ankara. Ergün M. (2005). Özürlülerin Çalışma Yaşamına Katılımı ve İşverenler. İşverenler İçin Rehber, Ankara. http://www.engelsizkariyer.com/YaziYazdir.aspx?id=42 Kocaalan, M. L., & Yürekli, E. (2013). Down Sendromlu Bireylerin Girişimcilik Vaka Çalışması–Gülen Yüzler. In жинағы= Procedia V International Congress on Entrepreneurship.–Алматы, 2013.-324 б. (p. 56). Kuzgun, İ. (2009). Türkiye'de Özürlülerin Ücret Karşılığı İstihdamını Belirleyen Değişkenler ve Öneriler. Journal of Yaşar University, 4(15), 2451-2468. Mamatoğlu, N. (2016). İşyerinde Engelliye Yönelik Tutumlar Ölçeği. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 32(2). Öz, C. S., & Orhan, S. (2010). Özürlü İstihdam Yöntemlerinin Uygulanabilirliği Üzerine Bir Değerlendirme. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(2), 36-48. Özbey, F., & Diken, İ. H. (2010). Zihinsel Yetersizliği Olan Bireylerin İş-Meslek Eğitimi ve İstihdamlarına Yönelik Türkiye‟de Yapılan Araştırmaların Gözden Geçirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi,11(02), 019-042 Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,11(1). Özdemir, S. (2008). Türkiye’de hafif düzeyde zihin engelli bireylere meslek edindirme ve istihdamlarına ilişkin politikaların değerlendirilmesine yönelik yönetici, işveren ve veli görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Öztürk, M. (2011). Türkiye‟de Engelli Gerçeği. Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği Cep Kitapları, 30,105. Şahsuvaroğlu, N. T., & Güneş, H. & Aktaş, İ. & Konuk, Ö. (2013) Engelsiz Türkiye İçin: Yolun Neresindeyiz? Mevcut Durum ve Öneriler, Sabancı Üniversitesi Yayınları, ISBN: 978-605-4348-46-6, İstanbul, Mart 2013 Saraç, H. (2014). Engellilerin İstihdamda Yaşadığı Zorluklar ve Sivas İlinde Engellilerin Engel Durumuna Göre İşe Yerleşme Oranı. II. Uluslararası İş ve Meslek Danışmanlığı Kongresi Bildiri Kitabı. 214-217.Antalya, Türkiye, 26-27 Kasım Resmi Gazete. (26/5/2008) Sayı: 26887. Kanun numarası: 5763. Madde 2. İş Kanunu ve Bazı Kanunlar Hakkında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. Resmi Gazete. (6/6/1997) Sayı: 573. MEB Özel Eğitim Hizmetleri Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. Resmi Gazete. (10/6/2003) Sayı: 25134. Kanun numarası: 4857 Tertip:5 Cilt: 42 İş Kanunu T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı ve T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı. (2004). Türkiye Özürlüler Araştırması 2002. Ankara, Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2011) Özürlülerin Sorun ve Beklentileri Araştırması, 2010. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı. (02/12/2016). Kanun numarası: 6764. Milli Eğitim Bakanlığı‟nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapmasına Dair Kanun. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. (07/11/1982) . Kanun Numarası : 2709. Madde: 61 X. Sosyal Güvenlik Hakları, B. Sosyal Güvenlik Bakımından Özel Olarak Korunması Gerekenler . Türkiye Cumhuriyeti Strateji Geliştirme Başkanlığı. Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2016/’17. 08.09.2017, ISBN 978 - 975 - 11 - 4422 – 5. http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/08151328_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2016_2017.pdf Ġnternet Kaynakları https://www.aydinlik.com.tr/emek/2017-mayis/engelli-bireylerin-yuzde-92-5-i-issiz (Erişim Tarihi: 21/05/2017). http://www.sivilsayfalar.org/rakamlarla-dunyada-engellilik-en-buyuk-azinlik-engelliler/ (Erişim Tarihi: 21/05/2017) http://www.milliyet.com.tr/engelleri-asalim-projesi-ile-10-bin-kastamonu-yerelhaber-2026565/ (Erişim Tarihi: 21/05/2017). http://www.dogrusozgazetesi.com/h,hedef-10-bin-engelli-istihdam,8538,2.htm (Erişim Tarihi: 21/05/2017). http://www.tepav.org.tr/tr/kose-yazisi/s/3258 (Erişim Tarihi: 21/05/2017) http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/42/12/747136/dosyalar/2015_02/24110926_downcafeuygulamarehberi.2015.pdf (Erişim Tarihi: 10/10/2016) http://orgm.meb.gov.tr/www/is-egitimi-ve-meslek-ahlaki-dersi-meslek-alanlari-modulleri/icerik/577 https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_10/10111226_ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_son.pdf (Erişim Tarihi: 09/12/2016) http://mevzuat.meb.gov.tr/html/66.html (Erişim Tarihi: 09/12/2016) http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_09/01031519_konaklamaveseyahathizmetleri.pdf (Erişim Tarihi: 09/12/2016) http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_09/01031519_yiyecekecekhizmetleri.pdf (Erişim Tarihi: 09/12/2016) https://www.csgb.gov.tr/media/2582/4857.pdf (Erişim Tarihi: 05/01/2017) http://abprojemiz.weebly.com/ ( Erişim Tarihi: 09/12/2016).