TÜRKİYE’NİN ANAYASAL DEMOKRASİ YOLU VE KUVVETLER AYRILIĞI İLKESİNİN SERENCAMI

Yıl 2017, Sayı: 64, 586 - 607, 31.12.2017

M. Fatih Çınar

Öz

Tarih,
Yüzyıllar Boyunca Savaşlara, Katliamlara, Engizisyonlara, Kölelik Kurumuna Ve
Akıl Almaz Zulümlere Tanıklık Yapmıştır. 17‘Nci Yüzyıla Gelindiğinde, İnsan Hak
Ve Özgürlüklerinin Demokrasinin Ufkunda Parlamaya Başladığını Görüyoruz. Bu
Umut Veren Gelişme İnsanlığın Büyük Mücadelelerinin Bir Ürünü Olmuştu.
Kazanımların Bir Daha Geri Dönülemez Şekilde Sağlam Temellere Dayandırılması
İçin Yazılı Güvencelere Bağlanması Gerektiği Çoktan Anlaşılmıştı. Demokrasi
İçin Yapılan Bu Onurlu Mücadeleyi Kuvvetler Ayrılığı İlkesi Aydınlatıyordu.
Devletin Fonksiyonlarını Oluşturan Yasama, Yürütme Ve Yargı Kuvvetlerinin Tek
Kişi Veya Kurumun Elinde Toplanmaması Ve Birey Hak Ve Özgürlüklerinin Yazılı
Güvencelere Kavuşturulması İçin Yapılan Savaş Kazanılmıştı. Bu Büyük Zafer Bizi
Anayasal Demokrasinin Güvenli Limanına Ulaştırmıştır. Türkiye Bu Uzun
Yolculukta Önemli Bir Deneyime Sahiptir. Anayasa Tartışmaları Türkiye‘De Hep
Var Ola Gelmiştir. Son İki Anayasası Askeri Darbelerin Eseri Olan Türkiye Sivil
Bir Anayasa Oluşturma Sancılarını Yaşamaktadır. Her Anayasa Değişikliği,
Demokrasi İdealinden Ve Kuvvetler Ayrılığı İlkesinden Uzaklaşıldığı
Eleştirileri İle Karşılaşırken, Aynı Oranda Bu Hedeflere Yaklaşıldığı
Savunmalarına Da Konu Olmaktadır. Bu Tartışmalara Biraz Işık Tutabilmek
Maksadıyla Türkiye‘Nin Anayasal Demokrasi Ve Kuvvetler Ayrılığı Yolculuğunun
Serencamı Öz Olarak İncelenmeye Çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anayasa, Demokrasi, Kuvvetler Ayrılığı, Hukuk, Hükümet Sistemi

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hatt-I Hümayun, Nr.35242 Resmi Yayınlar I‘İnci Tertip Düstur Cilt I I‘İnci Tertip Düstur Cilt Iıı Anayasa Mahkemesinin 26.06.2014 Gün Ve Başvuru Numarası:2014/256 Sayılı, Genel Kurul Kararı Süreli Yayınlar Akyıldız, Ali. ―Sened-İ Ġttifak‘In Ġlk Tam Metni‖, İslam Araştırmaları Dergisi Sayı 2, 1998 Arslan, Zehra. ―Sened-İ Ġttifak‘In Ortaya Çıkışı Ve İnsan Hakları Bakımından Değerlendirilmesi; Emergence Of Charter Of Alliance And Evaluation From The Aspect Of Human Rights‖, International Journal Of Social Science, Doi Number: Http://Dx.Doi.Org/10.9761/Jasss1971 Volume 6, Issue 8, Rize-2013 İnalcık, Halil. ―Sened-İ İttifak Ve Gülhane Hatt-I Hümayunu‖, Ttk Belleten Dergisi, Ankara-1964, Xxvııı/112 Kitaplar Avcıoğlu, Doğan. Türkiye‘Nin Düzeni Dün Bugün Yarın, 1‘İnci Kitap, 10‘Uncu Basım, Tekin Kitabevi, Ġstanbul-1976 Aybars, Egün. İstiklal Mahkemeleri, Bilgi Yayınevi, Ankara -1975 BERKES, Niyazi. Türkiye‘de ÇağdaĢlaĢma, YKY yayınları, Ġstanbul-2012 BĠNGÖL, Ġrfan. Ülkemizde Anayasa Hareketleri, Atak Ofset, Ankara-1993 http://www.canaktan.org/hukuk/insan_haklari/islam-dunyasi/adalet_fermani.htm, (EriĢim, 21.04.2017) EROĞLU, Hamza. Türk Ġnkılâp Tarihi, SavaĢ Yayınevi, Ankara-1990 GOLOĞLU, Mahmut. Tek Partili Cumhuriyet (1931-1938), Ankara-1974 GÖZLER, Kemal. Türk Anayasa Hukukuna GiriĢ, Ekin Yayınları, Bursa-2008 GÖZLER, Kemal. Elveda Anayasa 16 Nisan 2017‘de Oylayacağımız Anayasa DeğiĢikliği Hakkında EleĢtiriler, Ekin Kitapevi, Bursa-2017 KARPAT, H.Kemal. Türk Demokrasi Tarihi (Sosyal, Kültürel, Ekonomik Temeller), TimaĢ Yayınları, 5.Baskı, Ġstanbul-2014 KĠLĠ, Suna; GÖZÜBÜYÜK, ġeref. Sened-i Ġttifaktan Günümüze Türk Anayasa Metinleri, Türkiye ĠĢ Bankası Kültür Yayınları, Ġstanbul-1985 ORTAYLI, Ġlber. Ġmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. TimaĢ Yayınları, Ġstanbul-2016 ÖZBUDUN, Ergun. Demokrasiye GeçiĢ Sürecinde Anayasa Yapımı, Bilgi Yayınevi, Ankara-1993 ÖZBUDUN, Ergun. Türk Anayasa Hukuku, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara-1992 TOKER, Metin. Tek Partiden Çok Partiye 1944-1950 (Demokrasimizin Ġsmet PaĢalı Yılları 1944-1973) Bilgi Yayınevi. Ankara 1990 ÜÇOK, CoĢkun; MUMCU Ahmet. Türk Hukuk Tarihi, SavaĢ Yayınları, Ankara-1991 Makaleler ALKAN,Necmettin. ―Osmanlı Devleti‘nin Batı Politikası Tanzimat‘tan II.MeĢrutiyet‘e (1839-1908), BIYIKLI, Mustafa (Editör), Türk DıĢ Politikası Osmanlı Dönemi 2, Gökkubbe Yayınları, Ġstanbul 2008 ÖZCAN, Besim. ―Osmanlı Devleti‘nin Rusya‘ya Yönelik DıĢ Politikası (19.yy ve 20.yy. BaĢı), BIYIKLI, Mustafa (Editör), Türk DıĢ Politikası Osmanlı Dönemi 2, Gökkubbe Yayınları, Ġstanbul 2008. Parlatır, Ġsmail. ―Türk Sosyal Hayatında Kölelik‖, Belleten , T.T.K. Basımevi, Ankara 1984 İnternet Kaynakları, Amerika BirleĢik Devletleri Anayasasının ilk Ģekli ve detaylı bilgi için bakınız: https://www.whitehouse.gov/1600/constitution (son eriĢim 21.04.2017) Anayasa metni için bakınız: https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa61.htm (son eriĢim 17.01.2017) Anayasa metni için bakınız: https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa82.htm (son eriĢim 21.04.2017) Ferman-ı Adalet orijinal metni için bakınız: http://www.canaktan.org/hukuk/insan_haklari/islam-dunyasi/adalet_fermani.htm (son eriĢim 04.01.2017) Fransız Ġnsan ve VatandaĢ Hakları Bildirgesi (Declaration of the Rights of Man) için bakınız: http://avalon.law.yale.edu/18th_century/rightsof.asp (son eriĢim 21.04.2017) Ġngiliz Haklar Bildirgesinin orijinal metni için bakınız: http://avalon.law.yale.edu/17th_century/england.asp (son eriĢim 21.04.2017) Ġngiltere Parlamentosunun tarihi ve detaylı bilgi için bkz. https://www.parliament.uk/about/living-heritage/evolutionofparliament/originsofparliament/ (son eriĢim 21.04.2017) Sened-i Ġttifak metni için bakınız: http://www.isam.org.tr/documents/_dosyalar/_pdfler/islam_arastirmalari_dergisi/sayi02/209_222.pdf (son eriĢim 21.04.2017) 12 Eylül 2010 tarihli halkoylaması ile kabul edilen, 5982 sayılı Anayasa DeğiĢikliği Kanunu tam metni için bkz. http://www.anayasa.gen.tr/5982.htm (son eriĢim 17.04.2017) Türkiye‘nin AĠHS‘ni askıya aldığına dair haber ve askıya almanın kapsamına iliĢkin bkz. http://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiye-hala-aihm-denetiminde/a-19420516 (son erişim 17.04.2017) 16 Nisan 2017 tarihinde halk oylaması ile kabul edilen Anayasa Değişikliği karşılaştırmalı, tam metni için bkz. http://anayasadegisikligi.barobirlik.org.tr/Anayasa_Degisikligi.aspx (son erişim 24.04.2017) Tezler KOÇAK, İlhami. Osmanlı Anayasal Gelişmeleri içinde 1876 Anayasası ve 1909 Değişikliklerinin Anayasal Açıdan İrdelenmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya-2007.