TÜRKİYE’NİN ORTA DOĞU POLİTİKASINA YÖNELİK SÜREKLİLİĞİN I. KÖRFEZ SAVAŞI BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2018, Sayı: 65, 82 - 93, 13.03.2018

Hakan Arıdemir , Anıl Acar

Öz

Türkiye, kuruluşundan Körfez Krizi'ne kadar geçen sürede Ortadoğu'da mevcut statükonun korunması ve denge politikası izlemiştir. Körfez Krizi’nin patlak vermesinin ardından politikada değişikliğe gidilmiştir. Uygulanan yeni politikanın sonucunda Türkiye, Orta Doğu’da yaşanan sorunlarla ve kargaşa ortamıyla karşı karşıya kalmıştır. 17 Ocak 1991 tarihinde Körfez Krizi’nin Körfez Savaşı’na dönüşmesi ile birlikte Türkiye, aktif olarak savaşta yer almasa da, Irak’ın yenilgisinin ardından 36. paralelin uçuşa yasak bölge ilan edilmesi ile Kuzey Iraklı Kürtlerin Türkiye'ye sığınmasının ardından mülteci sorunu ile karşılaşmıştır. Kuzey Irak’ta güvenli bölgenin oluşturulması sonucunda Kürt sığınmacılar hızla bölgeye geri dönmüştür. Ancak Kuzey Irak’ta meydana gelen otorite boşluğu nedeni ile PKK terör örgütü bölgeye yerleşmiştir. Ardından Türkiye 1990’lı yıllarda Kuzey Irak’a askeri operasyonlar düzenlemiş ve bölgede yaşanan mülteci krizinin hemen ardından terör sorunu ile de mücadele etmek durumunda kalmıştır. Sonuçta Türk dış politikası yapıcıları, bölgenin yeniden şekillenmesi sürecinde aktif olarak yer almak isteseler de Kuzey Irak’taki kargaşa ortamının Türkiye’ye sıçramasına engel olunamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Dış Politikası, Orta Doğu, Kuzey Irak, Körfez Savaşı

Kaynakça

• Armaoğlu, F., (2005), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1995), Cilt 1-2, Alkım Yayınevi, İstanbul. Bodur, H., (2013), Kronolojik 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Yeditepe Yayınevi, İstanbul. Cevizoğlu, M. H., (1991), Körfez Savaşı ve Özal Diplomasisi, Form Yayınları, İstanbul. Efegil, E., (2002), Körfez Krizi ve Türk Dış Politikası Karar Verme Modeli, Gündoğan Yayınları, Ankara. Hook, S. W., Spanier, J., (2014), Amerikan Dış Politikası İkinci Dünya Savaşı’ndan Günümüze, Zihinllioğlu, Tanırlı, Özge, (Çev.), İnkılap Kitabevi, İstanbul. Hürriyet Gazetesi, “Irak, yerle bir ediliyor”, (17 Ocak, 1991). Kayra, C., (2013), Savaş Türkiye Varlık Vergisi, Tarihçi Kitabevi, İstanbul. Küçükvatan, M., (2011), “Soğuk Savaşın Türk Dış Politikasına Etkileri ve 1957 Türkiye-Suriye Bunalımı”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2011/Güz, Sayı: 23 İzmir, ss. 73-91 Oran, B., (2008a), Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt 1, (Der.), İletişim Yayınları, İstanbul. Oran, B., (2008b), Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt 2, (Der.), İletişim Yayınları, İstanbul. Sander, O., (2009), Siyasi Tarih 1918-1994, İmge Kitabevi, Ankara. Sander, O., (2013), Türkiye’nin Dış Politikası, İmge Kitabevi, Ankara. Savaş, ABD, Irak ve Kuveyt’i gece yarısı vurdu. Cumhuriyet. (17 Ocak, 1991). Silleli, T., (2005), Büyük Oyunda Türkiye-Irak İlişkileri, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul. Sönmezoğlu, F., (2004), Türk Dış Politikasının Analizi, (Der.), Der Yayınları, İstanbul. Sönmezoğlu, F., (2006), İkinci Dünya Savaşı’ndan Günümüze Türk Dış Politikası, Der Yayınları, İstanbul. Topal, C., (2009), “Sancak (Hatay) Sorunu ve İkinci Dünya Savaşı Öncesi Süreçte Arap Kamuoyundaki Etkileri”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 2, Edirne, ss. 1-16 Türkiye’den uçak kalkmadı. Tercüman. (17 Ocak, 1991). Türkman, S., (2007), ABD, Orta Doğu ve Türkiye, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. Yılmaz, S., (2011), Irak Dosyası, Kum Saati Yayınları, İstanbul. İnternet Kaynakları Küçük, A., (2011), “I. Körfez Savaşı (1991)”, TUİÇ Akademi, http://www.tuicakademi.org/ikorfez-savasi1991/(31.01.2011). html, (23.09.2017).