ÇOCUĞUN EKRAN MARUZİYETİ VE ANNENİN AKILLI TELEFON KULLANIM DÜZEYİ DİL GELİŞİMİNİ ETKİLER Mİ? KESİTSEL BİR ÖN ÇALIŞMA

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 202 - 207, 30.06.2024

Burcu Kardaş , Ömer Kardaş

Öz

Amaç: Erken dönemde ekran maruziyetinin dil gelişimini olumsuz etkilediği bilinmektedir. Son yıllarda ebeveynlerin dijital medya araçlarını fazla kullanması çocukla olan iletişimi azaltmaktadır. Aynı zamanda dijital medya kullanım yaşının gittikçe düşmesi nedeniyle çocukların erken dönem ekran maruziyeti artmaktadır. Bu sonuçlar göz önüne alınarak; dil gelişiminde sorun olduğu düşünülen çocukların gelişim düzeyleri ve ekran kullanım özellikleri arasındaki ilişkiyi incelemeyi, ikincil olarak ise çocukların gelişim düzeyleri ile annelerin akıllı telefon kullanımları arasındaki ilişkiyi saptamayı amaçlıyoruz.
Yöntem: Konuşamama ve/veya akranlarına göre yetersiz konuşma nedeni ile polikliniğimize başvuran 69 çocuğa DSM-5-TR (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-5) kriterleri temel alınarak psikiyatrik muayene ve Ankara Gelişim Testi Envanteri (AGTE) uygulanmıştır. Annelerin akıllı telefon kullanımları Akıllı Telefon Bağımlılığı Ölçeği-Kısa form (ATBÖ-KF) ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: Çalışmamızda televizyon (TV) izleme başlangıç yaşı; ATBÖ-KF (rho=-0,367, p=0,007), TV izleme-günlük süre (rho=-0,677, p<0,001) ve TV izleme-total süre (rho=-0,677, p<0,001) arasında negatif yönde korelasyon saptanmıştır. Akıllı telefon (AT) izleme başlangıç yaşı; AGTE-dil/bilişsel (rho=0,400, p=0,007) ve AGTE-genel gelişim düzeyi (rho=0,409, p=0,005) ile pozitif yönde korelasyon göstermiştir.
Sonuç: Çalışmanın sonucunda annelerin akıllı telefon kullanımları arttığında çocukların TV izleme yaşının düştüğü, AT izleme başlangıç yaşı düştüğünde ise hem dil gelişimi hem genel gelişim düzeyinin düştüğü saptanmıştır. Literatürde çocukların kullanım düzeylerini inceleyen birçok çalışma olmasına rağmen annelerin akıllı telefon bağımlılıklarını değerlendiren bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu alanda yapılacak geniş örneklemli toplum temelli çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dil gelişimi, ekran kullanımı, akıllı telefon bağımlılığı

Kaynakça

• Mutluer T, Motavalli Mukaddes N. İletişim Bozuklukları. İçinde: Motavalli Mukaddes N, Ercan ES, eds. Yaşamboyu Nörogelişimsel Bozukluklar. 2th eds. İstanbul, Simurg Art Yayınevi; 2023:165-207.
• Sania A, Sudfeld CR, Danaei G, et al. Early life risk factors of motor, cognitive and language development: a pooled analysis of studies from low/middle-income countries. BMJ Open. 2019;9(10):e026449. doi: 10.1136/bmjopen-2018-026449
• Fernald A, Marchman VA, Weisleder A. SES differences in language processing skill and vocabulary are evident at 18 months. Dev Sci. 2013;(2):234-248.
• Christakis DA, Gilkerson J, Richards JA, et al. Audible Television and Decreased Adult Words, Infant Vocalizations, and Conversational Turns: A Population-Based Study. Arch Pediatr Adolesc Med. 2009;163(6):554-558.
• Alroqi H, Serratrice L, Cameron-Faulkner T. The association between screen media quantity, content, and context and language development. J Child Lang. 2023;50(5):1155-1183. doi:10.1017/S0305000922000265
• Kim B, Han SR, Park EJ, Yoo H, Suh S, Shin Y. The Relationship between Mother's Smartphone Addiction and Children's Smartphone Usage. Psychiatry Investig. 2021;18(2):126-131. doi:10.30773/pi.2020.0338
• APA (2013) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th edition (DSM 5). Washington, DC, American Psychiatric Association.
• Savaşır I, Sezgin N, Erol N. 0-6 Yaş Çocukları için Gelişim Tarama Envanteri Geliştirilmesi: Ön Çalışmalar. Türk Psikiyatri Dergisi. 1992;3(2): 33-38.
• Savaşır I, Sezgin N, Erol N. Ankara Gelişim Tarama Envanteri El Kitabı, 1. Basım. Rekmay, Ankara; 1994a.
• Savaşır I, Sezgin N, Erol N. Ankara Gelişim Tarama Envanteri El Kitabı, Genişletilmiş 2. Basım. Rekmay, Ankara; 1998.
• Savaşır I, Sezgin N, Erol N. Ankara Gelişim Tarama Envanteri El Kitabı, Genişletilmiş 3. Basım. Rekmay, Ankara; 2005.
• Savaşır I, Sezgin N, Erol N. Ankara Gelişim Tarama Envanteri El Kitabı, Düzeltilmiş 4. Basım. Rekmay, Ankara; 2006.
• Sezgin N, Erol N, Savaşır I. 0-6 yaş çocukları için gelişim tarama envanteri. Türk Psikiyatri Dergisi. 1993;4(1):9-17.
• Erol N, Sezgin N, Savaşır I. Gelişim tarama envanteri ile ilgili geçerlik çalışmaları. Türk Psikoloji Dergisi. 1994a;8(29):16-22.
• Erol N, Sezgin N, Savaşır I. Validity Studies of The Ankara Developmental Screening Inventory. 23rd International Congress of Applied Psychology, Madrid, İspanya; 1994b.
• Kwon M, Lee JY, Won WY, et al. Development and validation of a smartphone addiction scale (SAS). Plo On. 2013;8:e56936.
• Noyan CO, Darçın AE, Nurmedov S, Yılmaz O, Dilbaz N. Validity and reliability of the Turkish version of the smartphone addiction scale-short version among university students. Anat J Psychi. 2015; 16: 73-81.
• Chilosi AM, Brovedani P, Cipriani P, Casalini C. Sex differences in early language delay and in developmental language disorder. J Neurosci Res. 2023;101(5):654-667. doi:10.1002/jnr.24976
• Acha J, Agirregoikoa A, Barreto-Zarza F, Arranz-Freijo EB. Cognitive predictors of language abilities in primary school children: A cascaded developmental view. J Child Lang. 2023;50(2):417-436. doi:10.1017/S0305000921000908
• Liao SF, Liu JC, Hsu CL, Chang MY, Chang TM, Cheng H. Cognitive development in children with language impairment, and correlation between language and intelligence development in kindergarten children with developmental delay. J Child Neurol. 2015;30(1):42-7. doi:10.1177/0883073814535486
• Tomopoulos S, Dreyer BP, Berkule S, Fierman AH, Brockmeyer C, Mendelsohn AL. Infant media exposure and toddler development. Arch Pediatr Adolesc Med. 2010;164(12):1105-1111.
• Barr R, Hayne H. Developmental changes in imitation from television during infancy. Child Dev. 1999;70(5):1067-1081.
• Zimmerman FJ, Gilkerson J, Richards JA, et al. Teaching by listening: the importance of adult-child conversations to language development. Pediatrics. 2009;124(1):342-349.
• Chaibal S, Chaiyakul S. The association between smartphone and tablet usage and children development. Acta Psychol (Amst). 2022;228:103646. doi:10.1016/j.actpsy.2022.103646
• Lee G, Kim S, Yu H. Parental Factors Associated with Smartphone Overuse in Preschoolers: A Systematic Review and Meta-Analysis. J Korean Acad Nurs. 2020;50(3):349-368.
• Wan MW, Fitch-Bunce C, Heron K, Lester E. Infant screen media usage and social-emotional functioning. Infant Behav Dev. 2021;62:101509. doi:10.1016/j.infbeh.2020.101509
• Chang HY, Park EJ, Yoo HJ, Lee JW, Shin Y. Electronic media exposure and use among toddlers. Psychiatry Investig. 2018;15:568-573.
• Shah RR, Fahey NM, Soni AV, Phatak AG, Nimbalkar SM. Screen time usage among preschoolers aged 2-6 in rural Western India: A cross-sectional study. J Family Med Prim Care. 2019;8(6):1999-2002. doi:10.4103/jfmpc.jfmpc_206_19