Mustafa Şekip Tunç ve Türkiye’de Bergsonculuk

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 90 - 109, 08.08.2016

Mustafa Cem Oğuz

Öz

Bu çalışma Erken Cumhuriyet döneminin önemli düşünürlerinden Mustafa Şekip Tunç’un, Fransız filozof Henri Bergson ile ilişkisine odaklanmıştır. Kurulan rejime alternatif bir yön vermeye çalışan Cumhuriyetçi Muhafazakâr düşünürlerin içinde yer alan Tunç, Bergson çevirileri ve de Bergson tesirindeki telif eserleriyle Türk Muhafazakârlığının gelişimine yön vermiştir. Bu nedenle eserlerinin ayrıntılı bir şekilde incelenmesi hem Bergson Felsefesi’nin Türkiye’ye giriş nedenlerini görmemiz bakımından, hem rejime ilk eleştirileri getiren bu çevreyi anlamamız bakımından hem de bu çevrenin sağladığı gelenek ve terminolojiden beslenerek yetişen milliyet- çi-muhafazakâr düşünceyi daha iyi kavramamız bakımından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Henri Bergson, Mustafa Şekip Tunç, Bergsonculuk, Muhafazakârlık, Cumhuriyetçi Muhafazakârlar.

Kaynakça

• Altıntaş, Hayrani (1989), Mustafa Şekip Tunç, Ankara: Kültür Bakanlığı
• Yayınları.
• Ayvazoğlu, Beşir (2004), “Yahya Kemal”, içinde Modern Türkiye’de Siyasi
• Düşünce: Muhafazakârlık, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bayraktar, Levent (1998), “Bergsonculuğun Türkiye’ye Girişi ve İlk Temsilcileri”,
• Felsefe Dünyası, Sayı 28.
• Bergson, Henri (1986), Yaratıcı Tekâmül (Çeviri: M. Şekip Tunç), İstanbul:
• Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi.
• Çınar, Metin (2004), “Dergâh Dergisi”, içinde Modern Türkiye’de Siyasi
• Düşünce: Muhafazakârlık, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gündoğan, Ali Osman (2007), Bergson, İstanbul: Say Yayınları.
• İrem, Nazım (1999), “Muhafazakâr Modernlik, ‘Diğer Batı’ ve Türkiye’de
• Bergsonculuk”, Toplum ve Bilim, Sayı 82.
• İrem, Nazım (2004), “Bir Değişim Siyaseti Olarak Türkiye’de Cumhuriyetçi
• Muhafazakârlık”, içinde Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce:
• Muhazafakarlık, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (1997), Yaban, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kıvılcımlı, Hikmet (2008), Bergsonizm: Göçen Sermaye Dervişliği, İstanbul:
• Sosyal İnsan Yayınları.
• Süreyya, Şevket (1932), “Bergsonizm Yahut Bir Korkunun Felsefi İfadesi”,
• Kadro, Sayı11.
• Topçu, Nurettin (2002), Bergson, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tunç, Mustafa Şekip (1953), “Aksiyon Felsefesi Bakımından Politika”,
• Türk Düşüncesi, Sayı 1.
• Tunç, Mustafa Şekip (1956a), “Liberallik ve Şuurlu Muhafazakârlık”,
• Türk Yurdu, Sayı 258.
• Tunç, Mustafa Şekip (1956b), “Modern Cemiyet ve Medeniyetlerin İptidai
• Mahiyeti”, Türk Yurdu, Sayı 263.
• Tunç, Mustafa Şekip (1956c), “Devlet”, Türk Yurdu, Sayı 259.
• Tunç, Mustafa Şekip (1956d), “Medeniyetlerin Selameti”, Türk Yurdu,
• Sayı 257.
• Tunç, Mustafa Şekip (1956e), “Hürriyet Kimlere, Niçin Lazımdır”, Türk
• Yurdu, Sayı 255.
• Tunç, Mustafa Şekip (1986), “Bergson’un Felsefesi”, içinde Yaratıcı Tekâmül,
• İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi.
• Tunç, Mustafa Şekip (1998), “Yeni Türk Kadını ve Ruhi Münasebetleri
• Meselesi”, Cogito, Sayı 15.
• Tunç, Mustafa Şekip (2005), Terakki Fikri, Menşei ve Tekâmülü, İstanbul:
• Anahtar Yayınları.
• Ülken, Hilmi Ziya (2001), Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul; Ülken Yayınları.