Postmodern Bir Tarihsel Roman: Bıçkın ve Orta Halli

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 46 - 68, 31.07.2024

Afet Doğan

https://doi.org/10.22466/acusbd.1489742

Öz

Tarihi olayların kurmaca düzlemde edebi bir dille anlatıldığı tarihi roman türü, 19. yüzyıldan itibaren Dünya edebiyatında, 20. yüzyıldan itibaren ise Türk edebiyatında büyük ilgi görmüş, roman türünün önemli kollarından birini oluşturmuştur. Özellikle 2000’den sonra Türk edebiyatında tarihi romana büyük bir ilgi söz konusudur ve tarihi roman genellikle postmodern tarzda oluşturulur. İslamiyet öncesi ve sonrası Türk tarihi ile Osmanlı tarihi dışında, Cumhuriyet sonrasında yaşanan gelişmeler de yazarların ve okuyucuların dikkatini çekmiştir. Yakın dönem ve özellikle darbeler ise genellikle geçmişle hesaplaşmak adına kaleme alınmıştır. Tarihin en karanlık ve travmatik dönemlerinden biri olan 12 Eylül 1980 Darbesi, 21. yüzyılda tarihi romanın ana eksenlerinden birini oluşturmuştur. İbrahim Yıldırım’ın 2003’te yayımlanan Bıçkın ve Orta Halli (Cinayet, Ülke, Cinnet) romanı, 12 Eylül Askeri Darbesi’nin toplumsal ve siyasi yansımalarının postmodern yapıda anlatıldığı tarihsel bir romandır. Çalışmada tarihi roman tanımlamaları, tarihi romanla ilgili kuramsal bilgiler ve günümüze kadar devam eden tartışmalar verildikten sonra, ele alınacak romanın tarihilik boyutu ile kurgu, zaman, mekân, bakış açısı-anlatıcı ve kişiler alt başlıklarıyla yapısal unsurları ele alınacaktır. Bu sayede tarihi romanın dönüşüm sürecinin de gözler önüne serilmesi hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarihi Roman, Bıçkın ve Orta Halli, İbrahim Yıldırım, Postmodernizm, 12 Eylül

A Postmodern Hıstorical Novel: Bıçkın ve Orta Halli

Öz

The historical novel, in which historical events are told in a fictional literary language, has attracted great attention in world and Turkish literature and is a type of novel that has increased interest in our literature especially after 2000 and is generally created in postmodern style. In addition to pre-Islamic and post-Islamic Turkish history and Ottoman history, post-Republican developments have also attracted the attention of writers and readers. The coup of September 12, 1980, one of the darkest and most traumatic periods of history, has formed one of the main axes of historical fiction in the 21st century. İbrahim Yıldırım's novel Bıçkın ve Orta Halli (Murder, Hometown, Madness), published in 2003, is a historical novel in which the social and political reflections of the September 12 Military Coup are told in a postmodern structure. In this study, after the definitions of historical novel, theoretical information about historical novel and the ongoing discussions until today, the historical dimension of the novel and its structural elements under the subheadings of fiction, time, space, point of view-narrator and people will be discussed.. In this way, it is aimed to reveal the transformation process of the historical novel.

Anahtar Kelimeler

Historical Novel, Bıçkın ve Orta Halli, İbrahim Yıldırım, Postmodernism, 12 September

Kaynakça

• Alatlı, A. (1998, Aralık). Belki de hiç romanı olamdığı için Osmanlı'yı anlayamadık. Kültür Dünyası (19), 28-29.
• Argunşah, H. (1990). Türk edebiyatında tarihi roman (türk tarihi ile ilgili). Marmara Ünivrsitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü [Yayımlanmamış Doktora Tezi].
• Argunşah, H. (2016). Tarih ve roman. Kesit Yayınları.
• Argunşah, H. (2017, Mayıs-Haziran-Temmuz). Tarihi romanın yükselişi. Hece (Türk Romanı Özel Sayısı), 1 (3. Basım)(65-66-67), 527-540.
• Aşkaroğlu, V. (2015). Postmoernizm sınırsız özgürlük mü? özgürlüğün sınırı mı?. Kültür Ajans Yayınları.
• Bahadıroğlu, Y. (2000, Nisan- Mayıs- Haziran). Tarihi roman için ne dediler (Röportaj) Ayşegül Yıldız. Yağmur, s. 14-17.
• Balkaya, M. A. (2020). Yeni tarihselcilikten posthümanist eleştiriye edebiyat kuramları. Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Buğra, T. (2014). Bu çağın adı. Ötüken Neşriyat.
• Çalık, E. (1993). Mustafa Necati Sepetçioğlu hayatı sanatı ve eserleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü [Yayımlanmamış Doktora Tezi].
• Ecevit, Y. (2001). Türk romanında postmodernist açılımlar. İletişim Yayınları.
• Fedai, Ö. (2014). Kemal Tahir ve Tarık Buğra'nın Osmanlı'nın kuruluşu ve Kurtuluş Savaşı'nı Anlatan romanlarında "yeniden doğuş" teması. Tarihi Roman ve Romana Tarih Sempozyumu (s. 246-258). Türkiy Yazarlar Birliği Yayınları.
• Gibbons, A. (2018, Eylül 7). Postmodernizm devri kapandı. sırada ne var? Çeviri Gazetesi: http://www.cevirigazetesi.org/postmodernizm-devri-kapandi-sirada-ne-var/ adresinden 17 Haziran 2021tarihinde alınmıştır.
• Göğebakan, T. (2004). Tarihsel roman üzerine. Akçağ Yayınları.
• Gündüz, O. (2013). İhsan Oktay Anar'ın tarih algısı ve Anar'ın romanlarında tarihsel malzemenin kullanılışı. II. Milletlerarası Tarihî Roman ve Romanda Tarih Sempozyumu (s. 178-190). Türkiy Yazarlar Birliği Yayınları.
• Gürsel, N. (2000, Nisan-Mayıs-Haziran). Tarihi roman için ne dediler (Röportaj) Ayşegül Yıldız. Yağmur, s. 20.
• Hızlan, D. (2003, Eylül 13). 23 yıl sonra gerçek bir 12 eylül romanı. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/23-yil-sonra-gercek-bir-12-eylul-romani-170926. adresinden 09 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır.
• İpçioğlu, M. (2014). Hayal ve gerçek: tarihi romanların toplumsal hafızaya katkısı. Romana Tarih Sempozyumu (s. 118-128). Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları.
• Jenkins, K. (1997). Tarihi yeniden düşünmek. (B. S. Şener, Çev.) Dost Kitabevi.
• Kavaz, İ. (2012). Tarihselcilik anlayışı ve tarihi romanlarda gerçeklik üzerine bir değerlendirme. Bilig, 93-110.
• Kılıçbay, M. A. (1988, Ekim). Edebi bir tür olarak tarih. Argos .
• Korat, G. (2009, Temmuz- Ağustos). Romanda tarih. Kitap-lık (129).
• Levin, K. (2012, Aralık 12). Postmodernizm öldü mü? Sanatatak: http://www.sanatatak.com/view/postmodernizm-oldu-mu adresinden 27 haziran 2022 tarihinde alınmıştır.
• Narlı, M. (2009). Postmodern roman ve modern gerçekliğin yitimi. Türkbilig (18), 122-132.
• Oppermann, S. (2006). Postmodern tarih kuramı ( tarihyazımı, yenitarihselcilik ve roman). Phoeniks Yayınevi.
• Öztürk, N. (1992). Tarihi romanlar ve 19. yüzyılda yazılmış üç romanın değerlendirilmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi].
• Pamuk, O. (1988, Ekim). Tarih, edebiyatın alt kollarınan biridir..." Söyleşi: Ahmet Eken. Argos Yeryüzü Kültürü Dergisi, 176-181.
• Pamuk, O. (2000, Nisan- Mayıs- Haziran). Tarihi roman için ne dediler (Röportaj) Ayşegül Yıldız. Yağmur
• Püsküllüoğlu, A. (2008). Türkçe sözlük. Can Yayınları.
• Sazyek, H. (2017, Mayıs-Haziran-Temmuz). Türk edebiyatına postmodernist yöntemler ve yönelimler. Hece (Türk Romanı Özel Sayısı), 2 (3. Basım) (65-66-67), 599-619.
• Sepetçioğlu, M. N. (2000, Nisan- Mayıs- Haziran). Tarihi roman için ne dediler (Röportaj) Ayşegül Yıldız. Yağmur.
• Tekeli, İ. (1998). Tarihyazımı üzerine düşünmek. Dost Kitabevi.
• Timur, T. (1991). Osmanlı-Türk romanında tarih, toplum ve kimlik. Afa Yayınları.
• Türkeş, A. Ö. (1998, Haziran). Tarihi roman roman gibi tarih. Virgül, s. 16-19.
• Türkeş, A. Ö. (2012, Kasım 22). Bıçkın ve Orta Halli, http://karakaplkitap.blogspot.com/2012/11/bckn-ve-orta- halli.html adresinden 11Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Türkeş, A. Ö. (2017). Romana yazılan tarih. Z. Uysal (Yayına Haz.) Edebiyatın omzundaki melek (edebiyatın tarihle ilişkisi üzerine yazılar (81-149) içinde. İletişim Yayınları.
• Uçar, Ş. (2012). Tarih felsefesi yazıları. Şule Yayınları.
• Yalçın Çelik, S. D. (2021). Yeni tarihselcilik kuramı ve Türk edebiyatında postmodern tarih romanları. Hiperyayın.
• Yeşilyurt, Ş. (2009). Nedim Güresl'in romanlarının yeni tarihselci bağlamda okunması. Turkish Studies, 1989-2009.
• Yıldırım, İ. (2003). Bıçkın ve orta halli (cinayet, ülke cinnet). Yapı Kredi Yayınları.
• Yılmaz, A. (2000). Tarihi roman üzerine. Bilge, 42-49.