RUSYA’NIN AVRUPA KONSEYİ ÜYELİĞİNDEN ÇIKARILMASI YA DA ‘MİLİTAN İNSAN HAKLARI’ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Sayı: 68, 133 - 151, 21.06.2022

Fethullah Bayraktar

Öz

16 Mart 2022’de Avrupa Konseyi, Statüsü'nün 8. Maddesi çerçevesinde, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik uluslararası hukuka aykırı saldırısı dolayısıyla, insan haklarını ciddi şekilde ihlal ettiği gerekçesiyle, Rusya Federasyonu'nun Avrupa Konseyi üyeliğinden çıkarılmasına karar vermiştir. Bu karar, Rusya’nın bir gün önce örgütten çekildiğini açıklamasına rağmen alınmıştır. Böylece Rusya’nın uluslararası hukuka aykırı eylemi, bu ülkenin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nden ve dolayısıyla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nden uzaklaştırılması suretiyle cezalandırılmak istenmiştir. Oysaki Rusya’nın dışlanması, izole edilmesi, damgalanması dâhil farklı amaçlarla gerçekleştirilen bu cezalandırma kararı, insan haklarının korunmasına hizmet etmekten ziyade, ‘militan insan hakları’ kavramını akla getirmekle kalmamış, insan haklarının mevzi kaybetmesine de zemin hazırlamıştır. Zira devlete karşı bireyin şahsi alanını güvence altına alma amacındayken, kendini korumak için uygulama ve koruma alanını daraltan insan hakları politikası, bu yönüyle militanlaşmaya doğru evrilirken, devletin oto-koruma refleksiyle de nihilizme kayma eğilimindedir. Bu ise, insanlığın yüzlerce yıl sonucunda devlete karşı kazandığı alanın, insan haklarının korun-ması varsayımıyla devlete terkedilmesidir.

Anahtar Kelimeler

İnsan Hakları, Devlet, Militan İnsan Hakları, Avrupa Konseyi, Rusya.

Kaynakça

• Acaray D, “İnsan Haklarının Korunması Amacıyla Devlet İktidarının Sınırlandırılması ve Siyasal Katılmanın Buna Etkisi”, C. 2, S. 4, 2013, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ss. 119-144.
• Acemoğlu D/Robinson J, Dar Koridor: Devletler, Toplumlar ve Özgürlüğün Geleceği, Doğan Kitap, İstanbul, 2020.
• Akça K, Militan Demokrasi Anlayışı: Anayasal Boyutu ve Temel Hakların Etkisizleştirilmesi Örneği, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• Aslan, Z, “Devletin Hukuku, Hukuk Devleti ve Özgürlük Sarkacı”, ss. 36-55, s. 54, (http://hfsa-sempozyum.com/wp-content/uploads/2019/02 /HFSA6-Arslan.pdf), (s.e.t. 02.05.2022).
• Can M, “İnsan Hakları ve Demokrasi Arasındaki İlişkinin Felsefi Analizi”, S. 23, 2019, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ss. 2155-2167.
• Çatal B, “İnsan Haklarının Korunmasında Ulusal, Bölgesel ve Uluslararası Mekanizmalar”, C. 1, S. 1, 2018, Selçuk Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Dergisi, ss. 69-99.
• Çeçen A, “Devlet ve İnsan Hakları”, S. 6, 1989, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, ss. 826-845.
• Eren A, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarına Göre Avrupa Kamu Düzeninde Politik Alanın Sınırları ve ‘Yeni Kapalı Politik Alan’”, C. 7, S. 3-4, 2003, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 209-262.
• Fournier C, “Guerre en Ukraine : l'exclusion de la Russie du Conseil de l'Europe expose des milliers de citoyens russes à une répression renforcée”, 22.03.2022, (https://www.francetvinfo.fr/monde/europe/ manifestations-en-ukraine/guerre-en-ukraine-l-exclusion-de-la-russie-du-conseil-de-l-europe-expose-des-milliers-de-citoyens-russes-a-une-repression-renforcee_5033371.html), (s.e.t. 02.05.2022).
• Gül Y E, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kararlarında Yararlandığı Klasik ve Özgün Yorum Yöntemleri”, C. 18, S. 36, 2018, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, ss. 215-237.
• Hakyemez Y Ş, Militan Demokrasi Anlayışı ve 1982 Anayasası, Seçkin Yayınları, Ankara, 2000.
• İren A A/Gürkaynak M, “Mutlak Güç ya da Sınırsız Sorumluluk: Devlet Egemenliği ve Uluslararası Toplumun Koruma Sorumluluğu”, S. 24, 2016, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ss. 134-158.
• Jahn J, “The Council of Europe Excludes Russia: A Setback for Human Rights?”, 23 Mart 2022, EJILTalk, (https://www.ejiltalk.org/the-council-of-europe-excludes-russia-a-setback-for-human-rights/), (s.e.t. 02.05.2022).
• Karaman E, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Yerine Getirilmemesinden Doğan Sorumluluk”, C. 72, S. 1, 2014, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, ss. 411-434.
• Kılınç Ü, “La Conception de la Democratie Militante dans la Jurisprudence de la Cour Européenne des Droits de l’homme”, (http://avukat-kilinc.com/all-cases-list/la-conception-de-la-democratie-militante-dans-la-jurisprudence-de-la-cour-europenne-des-droits-de-lhomme/index.html), (s.e.t. 02.05.2022).
• Loewenstein K, “Militant Democracy and Fundemental Rights (I)”, C. 31, S. 3, 1937, American Political Science Review, ss. 417-432.
• Loewenstein K, “Militant Democracy and Fundemental Rights (II)”, C. 31, S. 4, 1937, American Political Science Review, ss. 638-658.
• Maisas J P, “Russia and the Council of Europe: Ten Years Wasted?”, 2007, ss. 1-18, (https://www.ifri.org/sites/default/files/atoms/files /ifri_CE_ massias_ang_jan2007.pdf), (s.e.t. 02.05.2022).
• Siddiqui Z/Zvobgo K, “The Council of Euroope Expelled Russia, That hurts people, not Putin”, The Washington Post, 12 Nisan 2022, (https://www.washingtonpost.com/politics/2022/04/12/russia-human-rights-ukraine-council-of-europe/), (s.e.t. 02.05.2022).
• Tögel A, “Anayasal ve Militan Demokrasi Algısı Üzerine”, 2017, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, ss. 105-130.
• Ünal Ş, “İnsan Haklarının Tarihi, Felsefi ve Hukuki Temelleri”, S. 1, 1994, Ankara Barosu Dergisi, ss. 41-74.
• Viljanen J, “The Role of European Court of Human Rights as a Developer of International Human Rights Law”, 2008, (https://www.corteidh.or.cr/tablas/r26759.pdf), (s.e.t. 02.05.2022)