OSMANLIDAN GÜNÜMÜZE ASKERİ DİSİPLİN CEZALARI

Yıl 2023, Sayı: 71, 199 - 223, 20.11.2023

Olgun Değirmenci , Alkın Karakurumer

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1391366

Öz

Orduların temelini oluşturan disiplin; astların kanun, nizam ve amirler tarafından verilen hizmete müteallik emirlere kayıtsız ve şartsız itaat etmeleri ile sağlanır. Sağlam hiyerarşik yapısı ve mutlak itaate dayanan çelikleşmiş disiplin anlayışı ile tüm dünyanın takdirini kazanan Türk Ordusu, bu özelliğiyle tarih sahnesine çıktığı andan günümüze kadar uzanan süreçte “ordu-millet” ve “asker-millet” kavramlarıyla anılmaktadır. Hiç şüphesiz disiplin anlayışının bu şekilde değerlendirilmesinde, caydırıcı ve ıslah edici nitelikte olan disiplin cezaları da önemli bir yere sahiptir. Çalışmada; Osmanlı İmparatorluğundan günümüze kadar, askeri kanunlarda yer alan disiplin cezaları tarihsel süreç içerisinde incelenmiştir. Tarihsel süreç içerisinde söz konusu disiplin cezalarında değişikliği gerektiren nedenler; sosyal, siyasal ve askeri gelişmeler ışığında değerlendirilmeye çalışılmıştır. ‘Osmanlı’dan Günümüze Askeri Disiplin Cezaları’ adlı çalışma ile; konunun tarihsel süreç içerisinde kronolojik olarak incelenmesi ve aynı zamanda ileride yapılacak kanunlaştırma hareketlerine de fayda sağlanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Askeri Ceza Kanunları, Askeri Suç, Disiplin, Türk Silahlı Kuvvetleri, Tarihsel Gelişim.

Kaynakça

• Abdurrahman Şeref Efendi, Osmanlı Devleti Tarihi-I, (Haz. Demir A., / Kafkas, M.), 1. Baskı, Kaynak Yayınları, İzmir, 1995.
• Aksu C, “Dar-ı Şura-yı Askeri (Kuruluşundan 1876 Yılına Kadar)”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Ankara, 2004.
• Değirmenci O, / Karakurumer A., “Askeri Ceza Kanunu’nda Düzenlenen Firar Suçlarının Osmanlı’dan Günümüze Tarihsel Gelişimi”, S. 64, 2020/1, Adalet Dergisi, ss. 297-330.
• Değirmenci O, / Tanrıverdi B., Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu Şerhi, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• Değirmenci O, “Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu Kapsamında Disiplin Amirinin Kıyas Yetkisinin Sınırları”, S. 29, 2015, Ceza Hukuku Dergisi, ss. 7-37.
• Demirağ F, Gerekçeli ve Açıklamalı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu, Adalet Yayınevi, Ankara 2014.
• Develioğlu F, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara, 1998.
• Duran, G Y, Askeri Disiplin Hukuku, 1. Baskı, XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• Erman S, Askeri Ceza Hukuku Umumi Kısım ve Usul, 7. Baskı, Yeniden Üçdal Neşriyat, İstanbul, 1983.
• Erman S, “Askeri Yargı”, Yıl: 22, S. 90, 1994, Askeri Adalet Dergisi, ss. 6-15.
• Ertosun O, “Askeri Yargıtay’ın Tarihçesi, Görev ve Yetkileri İle Sorunları”, S. 11, 1975, Danıştay Dergisi, Ankara, ss. 56-60.
• Es’ad Efendi, Üss-i Zafer, (Haz: Mehmet Arslan), Kitabevi, İstanbul, 2005.
• İnalcık H, Devlet-i Aliyye: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-II, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2004.
• Goodwin G, Yeniçeriler, 5. Baskı, Doğan Kitap, İstanbul, 2001.
• Göksel S C, “Osmanlı Askeri Düzeni ve Yeniçeriler”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Bitirme Ödevi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2009.
• Göksu E, Türk Kültüründe Silah, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2008.
• İpeksümeroğlu N, “Askeri Kaza Sistemine Bir Bakış”, C. 8, S. 1-2, 1951, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 466-494.
• Karakurumer A, “Osmanlı İmparatorluğunda Askeri Ceza ve Disiplin Hukuku”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çankırı Karatekin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Çankırı, 2018.
• Kardaş Ü, Hakim Bağımsızlığı Açısından Askeri Mahkemelerin Kuruluşu ve Yetkileri, Kazancı Yayınları, İstanbul, 1992.
• Katgı İ, “Osmanlı Devletinde Siyaseten Katl (Hukuki Mahiyeti, Sebepleri, Usulü, İnfazı ve Sonuçları)”, C. 6, S. 24, Kış 2013, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, ss. 180-211.
• Kayaltepe A, Türk Piyadesinin Tarihçesi (1299-1920), K.K.K. Yayımları, E.U. Basımevi, Ankara, 1955.
• Köprü O, “Türkiye’de Askeri Yargı”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı, Ankara, 1988.
• Köprü O, “Türkiye’de Askeri Yargının Doğuşu ve Gelişimi”, S. 89, 1994, Askeri Adalet Dergisi, ss.1-13.
• Mumcu A, “Osmanlı Devletinde Siyaseten Katl”, Yayımlanmış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1963.
• Mumcu A, Siyaseten Katl, 3. Baskı, Phoenix Yayınevi, Ankara, 2007.
• Orgun İ, Askeri Temyiz Mahkemesi Tarihçesi, K.K.K. Yayınları, Ankara, 1956.
• Özarpat H, Askeri Yargılama Usulü Hukuku, 2. Baskı, Harp Okulu Basımevi, Ankara, 1950.
• Özbakan H, Disiplin Mahkemeleri ve Disiplin Suç ve Cezaları Kanunu, Ankara 1983.
• Özcan U, “Sosyolojide Toplumsal Değer ve Norm Kavramlarına Yeniden Bir Bakış”, S. 23, 2022, Sosyologca, ss. 19-31.
• Öztürk N, 14-15. Asır Osmanlı Kültür Tarihi: Devlet Düzeni Sosyal Hayat, Bilge Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• Sakin O, Yeniçeri Ocağı Tarihi ve Yasaları, Doğu Kütüphanesi, İstanbul, 2011.
• Saydam A, Osmanlı Medeniyeti Tarihi, 1. Baskı, Kitabevi, İstanbul, 2014.
• Seviğ V R, Askeri Adalet, Güzel Sanatlar Matbaası, Ankara, 1955.
• Şirin V, Asakir-i Mansure Ordusu ve Seraskerlik, Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları, İstanbul, 2002.
• Taşkın R, Askeri Ceza Kanunu Şerhi, Harp Okulu Basımevi, Ankara, 1943.
• Toroser T., Kavanin-i Yeniçeriyan (Yeniçeri Kanunları), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2011.
• Tunaya T.Z, Siyasi Müesseseler ve Anayasa Hukuku, 2. Baskı, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul, 1969.
• Ulukanlıgil M, “Tanzimat’tan Günümüze Askeri Yargı ve Askeri Temyiz Mahkemesinin Gelişimi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncüyıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Van, 2003.
• Uzunçarşılı İ H, Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapukulu Ocakları-I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1988.
• Uzunçarşılı İ.H, Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapukulu Ocakları-II, Türk Tarihi Kurumu Basımevi, Ankara, 1988.
• Yolyapan A, “Osmanlı Devletinde Askeri Yargının Gelişimi”, C. 3, S. 9, 1999, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Dergisi, ss. 145-168.