SES VE GÖRÜNTÜ NAKLİ YOLU İLE DURUŞMAVE UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Sayı: 71, 739 - 767, 20.11.2023

Aziz Serkan Arslan

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1391746

Öz

Çağımızda yaşanan dijital gelişmeler yargılama hukuku alanında duruşmaların yapılma yöntemine ilişkin olarak e-Duruşma şeklinde farklı bir seçenek ortaya çıkarmıştır. Bu yönteme ilişkin ülkemizdeki ilk yasal düzenleme, günümüz teknolojisinin yargılama alanında kullanılması, hız ve etkinlik sağlanması amacıyla kanun koyucu tarafından 04.02.2011 tarihinde 27836 sayılı Resmî Gazetede yayınlanan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nu 149 maddesi ile kaleme alınmıştır. “Ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla veya başka yerde duruşma icrası” madde başlığı altında, taraflardan birinin talebi üzerine talep eden tarafın veya vekilinin, aynı anda ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla bulundukları yerden duruşmaya katılmalarına ve usûl işlemleri yapabilmelerine ayrıca mahkemenin resen veya taraflardan birinin talebi üzerine; tanığın, bilirkişinin veya uzmanın aynı anda ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla bulundukları yerden dinlenilmesine karar verebileceği düzenlenmiştir. Medeni yargılama hukukunda temel dayanağını Hukuk Muhakemeleri Kanunu m.149 ile bulan alan e-Duruşma yöntemi, HMK’nın yürürlüğe girdiği tarihten pandemi’nin başladığı 2020 yılına kadar pratikte sık uygulanmayan bir yöntem olarak kalmıştır. Ancak aniden ortaya çıkan pandemi koşullarının da etkisiyle özellikle salgının yayılma hızının önlenmesi amacıyla her alanda alınan tedbirler kapsamında HMK m.149 hükmünde değişikliğe gidilerek taraflarca e-Duruşma yöntemine başvuru kolaylaştırılmış, mahkemelerde e-Duruşma yönteminin gereksinimlerinden olan teknolojik altyapının tamamlanmasına önem verilmiş ve e-Duruşma uygulanmasına ilişkin daha detaylı usûl ve esasları içeren, HMK’nın 149. maddesinin beşinci fıkrasına dayanılarak hazırlanan ‘'Hukuk Muhakemelerinde Ses ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla Duruşma İcrası Hakkında Yönetmelik’' 30 Haziran 2021 tarihli 31527 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Uluslararası zeminde kabul gören, ulusal strateji belgelerinde ve mevzuatımızda da yer alan, çağımızın gerekleri ile uyumlu olduğu hususunda kuşku bulunmayan ‘e-Duruşma’ sisteminin yaklaşık üç yıllık uygulamasında teknik altyapı çalışmaları sayesinde sistem neredeyse ülkemizdeki tüm mahkemelerde kullanılmaya başlanılmış, özellikle taraflar açısından daha hızlı, ucuz ve basit olması gibi avantajları nedeniyle üzere sıklıkla başvurulan bir duruşma yöntemi haline gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ses ve Görüntü Nakli, E-Duruşma, Dijitalleşme, Medeni Usul Hukuku, Teknoloji

Kaynakça

• Alangoya Y/ Yıldırım K/ Yıldırım N D, Medeni Usûl Hukuku Esasları, B.7, İstanbul–2009.
• Anders M/ Gehle B, Zivilprozeßordnung mit GVG und anderen nebengesetzen, 80. Auflage, 2022.
• Anders M/ Gehle B, Zivilprozeßordnung mit GVG und anderen nebengesetzen, 80. Auflage, 2022.
• Araalan C, https://www.hukukvebilisimdergisi.com/yargida-e-durusma-donemi/ Yargıda e-Duruşma dönemi (Erişim: 13.06.2022). (Araalan-Bilişim, E-makale)
• Arslan A S, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde Medeni Usûl Hukukunda Delillerin Toplanması ve Doğrudanlık İlkesi, Ankara-2012.
• Arslan A S, Hukuk Yargılamasında Videokonferans Yöntemi (E-Duruşma) (HMK m. 149), Ankara-2023.
• Arslan R/ Yılmaz E/ Taşpınar Ayvaz S/ Hanağası E, Medeni Usûl Hukuku, 8. Baskı, Ankara-2022.
• Atalı M/ Ermenek İ/ Erdoğan E, Medeni Usûl Hukuku, 4. B, Ankara-2021.
• Çiftçi P, “Pandemi Sürecinde Yargının İşleyişine İlişkin Alınan Tedbirlerin Türk Medenî Yargılama Hukukunda Yargısal Temel Haklar ve Özel Olarak Doğrudanlık İlkesi Üzerinde Yarattığı Etkiler”, 2020 (https://blog.lexpera.com.tr/pandemi-surecinde-yarginin-isleyisine-iliskin-alinan-tedbirlerin-turk-medeni-yargilama-hukukunda-yargisal-temel-haklar-ve-ozel-olarak-dogrudanlik-ilkesi- uzerinde-yarattigi-etkiler/, E.T.: 23.11.2021).
• Edis S, Hukukun Uygulanmasında Yargıca Tanınmış Takdir Yetkisi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 30 (1973), s.169-196.
• Erem F, Meslek Kuralları, 3.B., Ankara-1977.
• Giritli İ/ Bilgen P/ Akgüner T, İdare Hukuku, İstanbul, 2006.
• Glunz B, Psychologische Effekte beim gerichtlichen Einsatz von Videotechnik, 2012.
• Gökçe V K, Ses ve Görüntü Nakli Yoluyla Duruşma Yapılmasına İlişkin Olarak 7251 Sayılı Kanun’la Yapılan Değişikliklerin Doğrudanlık İlkesi Kapsamında Değerlendirilmesi, AndHD, Cilt: 8, Sayı: 1, s. 71- 92.
• Görgün L Ş/Börü L/Kodakoğlu M, Medeni Usûl Hukuku, 11. Baskı, Ankara-2022.
• Karslı A, Medeni Muhakeme Hukuku Ders Kitabı, 3.Baskı, İstanbul-2012.
• Karslı A, Medeni Usûl Hukukunda Usûlü İşlemler, İstanbul-2001.
• Kiper O, Hukuk Davalarında Kanıtlar, Ankara-1995.
• Krüger W/ Rauscher T/ Fritsche J, Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, B.1, 6. Auflage, 2020.
• Kurt N, Medeni Yargılama Hukukunda Doğrudan Doğruyalık İlkesi, Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008.
• Kurt Konca N, Medeni Usûl Hukukunda Aleniyet İlkesi, Ankara-2009.
• Kuru B/ Aydın B, Medeni Usûl Hukuku El Kitabı, 2. Baskı, Cilt 1, Ankara-2021.
• Meriç N/ Arslanpınar Tat T, Elektronik Ortamda Duruşma ve Diğer Yargı Faaliyetlerinin İcrası, Dijital Çağda Medeni Yargı, Ankara-2022, s.189-243.
• Musielak H J/ Voit W/ Stadler M, Zivilprozeßordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz, 19. Neubearbeitete Auflage, München-2022.
• Nissen U A, Die Online-Videokonferenz im Zivilprozeß, Frankfurt am Main-2004.
• Özbay İ, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Neler Getirdi? 1. Baskı, Ankara 2012.
• Özekes M, Dijital Çağda Yargılama, Adalete Erişim ve Yargılama İlkelerine Genel Bakış, Dijital Çağda Medeni Yargı, Ankara-2022, s.13-55.
• Pekcanıtez H/ Özekes M/ Akkan M/ Taş Korkmaz H, Medenî Usûl Hukuku, 15. Bası, İstanbul-2017.
• Prütting H/ Gehrlein M, Zivillprozessordnung Kommentar, 13. Auflage, Köln-2021.
• Rechberger W/ Simotta D A, Grundriss des Österreichischen Zivilprozeßrechts: Erkenntnisverfahren, Wien-2003.
• Stein F/ Jonas M/ Leipold D, Kommentar zur Zivilprozeßordnung, Band 3, § 128-252, 22. Auflage, 2011.
• Tanrıver S, Medeni Usûl Hukuku, Cilt 1, Ankara-2021.
• Thomas H/ Putzo H/ Seiler C, Zivilprozeßordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz und den Einführungsgesetzen, 42.Auflage, München-2021.
• Yağcı U, İsticvaba İlişkin Olarak Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Getirilen Düzenlemeler, EÜHFD, C. XVI, S. 1–2 (2012), s.285-308.
• Yılmaz E, Hukuk Sözlüğü, Ankara-2005.
• Zöller R/ Greger R, Zivilprozessordnung, 33. Auflage, 2020.