TÜRKİYE’DE İNSAN HAKLARI ALANINDA HAZIRLANMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2024, Sayı: 72, 35 - 63, 15.05.2024

Serdar Gülener , Abdullah Yasin Erdem

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1483936

Öz

İnsan hakları, bireyin diğer bireyler ve devletle olan ilişkisini belirleyen temel standartları ifade ederken; insan hakları hukuku, devletin ve ulusal-üstü kurumların bireye karşı sorumluluklarını ve yükümlülüklerini düzenleyen kurallar bütününü ifade eder. Literatürde insan haklarının ağırlıklı olarak hukuksal bir bakış açısıyla incelendiği ve bu durumun insan hakları hukukunun gelişmesine ve akademik araştırmalara yön verdiği görülmektedir. Ancak bu hukuksal bakış açısının tek başına yeterli olmadığı ve insan haklarının çok boyutlu bir fenomen olduğu her geçen gün daha yüksek sesle dile getirilmektedir. Bu bağlamda, insan haklarının sosyal bilimlerin diğer alanlarıyla etkileşiminin artması bir "insan hakları sosyal bilimi" kavramsallaştırmasını da gündeme getirmektedir. Bu çalışma, Türkiye’de yapılan insan hakları alanındaki lisansüstü tezleri disiplinlerarası bir perspektif içinde bibliyometrik analiz yöntemiyle incelemiştir. Elde edilen veriler, Türkiye’de insan hakları alanında lisansüstü tezlerin sayısının 2000’li başından itibaren giderek arttığını, 2010’lu yılların sonlarında zirveye ulaştığını; tezlerin ağırlıklı olarak hukuk disiplininin kavram ve metodolojisini kullandığını ancak hukuk dışında sosyal bilimlerin siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler, eğitim bilimleri, felsefe vb. diğer alanlarının da insan haklarının konularını gün geçtikçe akademik araştırmalara konu etmeye başladığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

İnsan hakları, insan hakları hukuku, sosyal bilimler, bibliyometri, bibliyometrik analiz, lisansüstü tezler.

Kaynakça

• “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi”, (https://www.ohchr.org/en/human-rights/universal-declaration/ translations/ turkish-turkce?LangID=trk), (s.e.t 25.12.2023).
• “Ulusal Tez Merkezi”, (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/), (s.e.t 03.01.2024).
• “What are human rights?”, (https://www.unicef.org/child-rights-convention/what-are-humanrights#:~:text=Human%20rights% 20govern %20how %20individual,prevents%20them% 20from%20doing% 20others), (s.e.t 25.12.2023).
• Acar T/ Orman F/ Topdağ D, “İnsan Hakları, Temel Haklar ve Özgürlükler Kapsamında Genel Veri Koruma Yönetmeliğinin Bibliyometrik Analizi”, Sosyal Bilimlerde Güncel Konulara Teorik, Politik ve Ampirik Yaklaşımlar, Ed. Eylül Kabakçı Günay, Efe Akademi, 2021, ss. 45-60.
• Andreassen B, Politics of Human Rights I, Norwegian Centre for Human Rights, 2011, (https://www.uio.no/studier/emner/jus/humanrights/ HUMR5131/h11/undervisningsmateriale/Lecture%203%2010%20October%202011%20baa.pdf), (s.e.t, 04.01.2024).
• Beetham D, “Introduction: Human Rights in the Study of Politics”, XLIII, 1995, Political Studies, ss. 1-9.
• Beşel F / Yardımcıoğlu F, “Maliye Dergisi’nin Bibliyometrik Analizi: 2007-2016 Dönemi”, S.172, 2017, Maliye Dergisi, ss. 133-151.
• Birinci H G, “Turkish Journal of Chemistry’nin Bibliyometrik Analizi”, C.9, S. 2, 2008, Bilgi Dünyası, ss. 348-369.
• Blau M, “Human Rights and the Roles of Social Scientists.” 1 (1), 2006, Societies Without Borders, ss. 113-122.
• Burton E, “A Social Science of Human Rights”, Vol. 51, S.2, 2014, Journal of Peace Research Anniversary Special Issue, pp. 273-286.
• Chaudhuri B, “Human Rights as an Academic Discipline”, ss. 127-139, (https://www.hurights.or.jp/archives/pdf/asia-s-ed/v10/13HR%20as%20an%20Academic%20Discipline,%20Challenges%20and%20Opportunities.pdf), (s.e.t 13.01.2024).
• Çokişler E, “Uluslararası İlişkiler Dergisinin Bibliyometrik Analizi (2004-2017)”, C.16, S.64, 2019, Uluslararası İlişkiler, ss. 29-56.
• Demir E, “Antropoloji Alanındaki Yayınların Bibliyometrik Analizi”, C.11, S.2, 2018, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ss. 1512-1527.
• Donthu N/ Kumar S/ Mukherjeec D vd., “How to Conduct a Bibliometric Analysis: An Overview and Guidelines”, S. 133, 2021, Journal of Business Research, ss. 285-296.
• Ernek Alan G A, Bibliometric Analysis of Public Relations Research Literature, C. 57, S. 1, 2022, Third Sector Economic Review, ss. 231-250.
• Freeman M, “On the Interactions Between Law and Social Science ın the Understanding and Implementation of Human Rights”, Beyond The Law: Multi-Disciplinary Perspectives, Ed. Frans Viljoen, Pretoria University Law Press, Pretoria, 2012, ss. xiii-3.
• Güler F, “Siyasi Partiler Hukuku ile İlgili Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi”, C.4, S.2, 2021, Selçuk Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Dergisi, ss. 137-165.
• Gülmez D/ Özteke İ/ Gümüş S, “Uluslararası Dergilerde Yayımlanan Türkiye Kaynaklı Eğitim Araştırmalarının Genel Görünümü: Bibliyometrik Analiz”, C.46, S. 206, 2021, Eğitim ve Bilim, ss. 213-239. Kahraman M, “İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi’nin Bibliyometrik Analizi”, S. 44, 2022, Coğrafya Dergisi, ss. 207-218.
• McCamant J, “Social Science and Human Rights”, Vol. 35, No. 3, 1981, International Organization, ss. 531-552.
• Morgan R, “Introduction: Human Rights Research and the Social Sciences”, Interpreting Human Rights Social Sciences Perspectives, Ed. Rhiannon Morgan, Bryan S. Turner, Routledge, New York, 2009, ss. 1-23.
• Murathan G/ Murathan F/ Bozyılan E, “Fiziksel Aktivite Konulu Tezlerin Bibliyometrik Analizi (2002-2019), C.14, S. 2, 2020, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, ss. 158-167.
• Munck J, “Human Rights and Capabilities: A Program for a Critical Sociology of Law”, 44(6), 2018, Critical Sociology, ss. 921-935.
• Saatçi G/ Aksu S, “Ayrımcılık Konulu Lisansüstü Tezlerin Biyometrisi: Turizm Perspektifinden Bir Değerlendirme”, C.13, S.1, TÜBAV Bilim, ss. 111-125.
• Salcedo M,/ Martinez M A/ Moral-Munoz J A vd., “Some Bibliometric Procedures for Analyzing and Evaluating Research Fields”, C.48, 2017, Applied Intelligence, ss. 1275-1287.
• Şahin E/ Akdağ G/ Çakıcı C/ Onur N, “Gastronomi ve Mutfak Sanatları Anabilim Dallarında Yayınlanan Tezlerin Bibliyometrik Analizi”, Ek Sayı 1, 2018, Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, ss. 30-41.
• Şimşir İ, “Bibliyometri ve Bibliyometrik Analize İlişkin Kavramsal Çerçeve”, Bir Literatür İncelemesi Aracı Olarak Bibliyometrik Analiz, Ed. Oğuzhan Öztürk ve Gökhan Gürler, 2. Basım, Nobel Bilimsel Yayınları, 2021, ss. 7-33
• Tani E, “Basın Özgürlüğü Konulu Çalışmaların Bibliyometrik Analizi, International Mediterranean Social Sciences Congress (MECAS) Bildiriler Kitabı, 2019, ss. 325-332.
• Tasioulas J, "The Moral Reality of Human Rights." Freedom From Poverty as a Human Right: Who Owes What to the Very Poor, Ed. Thomas Pogge, Unesco Publishing 2007, ss. 75-101.
• Uysal B/ Ulusinan E, “Sağlık Hukuku Üzerine Üretilen Tez Çalışmalarının Bibliyometrik Analizi”, Sağlık Bilimlerinde Multidispliner Araştırmalar 1, Ed. Ayten Dinç, Efe Akademi, 2020, s. 25-42.
• Viljoen F, “Introduction: Disciplinary Beyondness: A Background to the Conference and Collection of Papers”, Beyond The Law: Multi-Disciplinary Perspectives, Ed. Frans Viljoen, Pretoria University Law Press, Pretoria 2012, XIV.
• Yıldız E, “Türkiye’de Gebelik ve Anestezi Konulu Yayınların Bibliyometrik Analizi”, C.5, S.1, Karadeniz Sağlık Bilimleri Dergisi, ss. 50-55.
• Yılmaz G, “Restoranlarda Bahşiş ile ilgili Yayınlanan Makalelerin Bibliyometrik Analizi”, C.14, S.2, 2017, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, ss. 65-79.
• Zeren D / Kaya N, “Dijital Pazarlama: Ulusal Yazının Bibliyometrik Analizi”, C. 17, S.1, 2020, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ss. 35-52.