UNUTULMA HAKKI VE UNUTULMA HAKKININ MİRASÇILAR TARAFINDAN İLERİ SÜRÜLÜP SÜRÜLEMEYECEĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Sayı: 72, 619 - 657, 15.05.2024

Rümeysa Aluç Demirel

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1484085

Öz

Kişisel veriler başta olmak üzere kişilik haklarına ilişkin en güncel ve yeni nesil haklardan biri unutulma hakkıdır. Bu hak kişilerin geçmiş ve gelecekteki bilgilerinin hatırlanmamasını talep etme hakkını kapsamaktadır. Kişisel verilerin işlenmesinin hukuka aykırı olması ve verilerin işlenmesinde güncel bir yararın bulunmaması gibi nedenler unutulma hakkının kullanılmasını gerektirebilir. Bununla birlikte unutulma hakkının kapsamı somut olayın niteliğine ve şartlarına göre değerlendirilmelidir. Bu hak Anayasada korunan haklarla birlikte değerlendirilerek bir denge içerisinde ele alınmalıdır. Hakların çatışması halinde birey ve toplumun lehine olacak hukuki korumanın öncelikle ele alınması gerekmektedir. Gelişen teknolojiyle kişisel verilerin akıbeti daha da önemli hale gelmiştir. Kişi sadece hayattayken unutulma hakkından yararlanıyor olması ölü kişinin ve yakınlarının menfaatlerini zedeleyebilecektir. Ayrıca çocuğun üstün yararı, doğal afet gibi ölümle sonuçlanan ciddi kriz durumları gibi meselelerde bireylere ilişkin verilerin, görüntülerin ve seslerin arşivlenmesi, yayınlanması ve bunların arama motorlarında ulaşılabiliyor olması ölü kişinin ve yakınlarının geleceğe yönelik menfaatlerine aykırılık oluşturabilecek durumlardır. Bu açıdan kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğu kabul edilse de unutulma hakkının belli durumlarda mirasçılar tarafından da ileri sürülebileceği kabul edilmelidir. Çalışmada unutulma hakkının kapsamı, alanı, özellikle ölümden sonra hakkın mirasçılar tarafından kullanılıp kullanılmayacağı hususları doktrin ve yargı kararları çerçevesinde ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Unutulma Hakkı, Kişisel Veri, Mirasçı

Kaynakça

• Akgül A, “AİHM Karalarında Kişisel Verilerin Korunması Hakkı”, C. 9, S. 92, 2014, Terazi Hukuk Dergisi, ss. 771-805.
• Akgül A, “Kişisel Verilerin Korunmasında Yeni Bir Hak: ‘Unutulma Hakkı’ Ve AB Adalet Divanın’ nın ‘Google Kararı’”, S. 116, 2016, TBBD, ss. 1-38.
• Akıncı A. N, “Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü’nün Getirdiği Yenilikler ve Türk Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi”, T.C. Kalkınma Bakanlığı İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Çalışma Raporu 6, 2017, (http://www.bilgitoplumu.gov.tr/wp-content/uploads/2017/07/AB_Veri_Koruma_Tuzugu.pdf, s.e.t: 23.08.2023)
• Akkurt S. S, "17.06.2015 Tarih, E. 2014/4-56, K. 2015/1679 Sayılı Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı ve Mukayeseli Hukuk Çerçevesinde “Unutulma Hakkı”", C. 65, 2016, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 205-2635.
• Akkurt S. S, “Kişisel Veri Kavramının Hukuki Niteliğine İlişkin Yaklaşımlara Mukayeseli Bir Bakış”, C. 2, S. 1, 2020, Kişisel Verileri Koruma Dergisi, ss. 20-32.
• Alman Federal Anayasa Mahkemesi, 1 Bvr 16/13, K.T. 6.11.2019, (Bundesverfassungsgericht), Kararın İngilizce Çevirisi: https://www.bundesverfassungsgericht.de/SharedDocs/Entscheidungen/EN/2019/11/rs20191106_1bvr001613en.html (s.e.t: 23. 08.2023)
• Antalya G, "Manevi Zararın Belirlenmesi ve Manevi Tazminatın Hesaplanması -Türk Hukukuna Manevi Zararın İki Aşamalı Olarak Belirlenmesine İlişkin Bir Model Önerisi", C. 22, S. 3, 2016, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, ss. 221-250.
• Antalya G/ Topuz M, Medeni Hukuk, 4. Baskı, Seçkin, Ankara 2021,
• Apaydın C, Basın, Televizyon ve Radyo Yayınlarında Cevap ve Düzeltme Hakkı İnternette Erişimin Engellenmesi, Unutulma Hakkı, 1. Baskı, Seçkin, Ankara, 2020,
• Arat A, “Gerçek Kişilerde Kişiliğin Sona Ermesi”, C. 9, S. 1-2, 2006, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, ss. 257-276.
• Arslan Öncü G, Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitabı Serisi-8, 2019, Avrupa Konseyi Ankara Program Ofisi, (https://www.anayasa.gov.tr/media/5604/ozel_yasam_hakki.pdf., s.e.t: 23.08.2023)
• Arslan S, Sosyal Medya Platformları Üzerinden Kişilik Hakları İhlali, Korunmasına Yönelik Düzenlemeler, Ülke Uygulamaları, Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Bilişim Uzmanlığı Tezi, Ankara, 2018.
• Atlı T, “Kişisel Verilerin Önleyici, Koruyucu ve İstihbari Faaliyetler Amacıyla İşlenmesi”, C. 2, S. 1, 2019, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 4-22.
• Ayan M, Miras Hukuku, 9. Baskı, Seçkin, Ankara, 2016.
• Balcı M/ Çakır K, “Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu (TCK m. 217/A)”, C. 9, S. 1, 2023, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 1-17.
• Birtane Ş/ Alkan F/ Kozan A/ Yıldız F/ Yazıcı H/ Öncel Ç/ Barın T, Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Hakkı Karar Özetleri, Anayasa Mahkemesi, Ankara, 2021.
• Bozkurt A, Sanal Ortamda Unutulmak Bir Hak Mı? [Röportaj] Türkiye Bilişim Derneği, Bilişim Dergisi, 22 Ağustos 2023, https://www.bilisimdergisi.org.tr/s161/pdf/94-97.pdf
• Büyüksağiş E/ Özyiğit S/ Mirkelam Falay S/ Buldağ İ. E/ Okur M. S, “Dijital Varlıkların Miras Yoluyla İntikali”, C. 47, S. 2, 2021, Yargıtay Dergisi,
• Canbolat F/ Koşar G. G, “Basın Yoluyla Kişilik Haklarının Tespitinde Kullanılan Yargıtay ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Ölçütlerinin Değerlendirilmesi”, S. 151, 2020, TBBD, ss. 259-302.
• Çelik Y, "Özel Hayatın Gizliliğinin Yansıması Olarak Kişisel Verilerin Korunması ve Bu Bağlamda Unutulma Hakkı", C. 32, 2017, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, ss. 391-410.
• Çınar A, "Unutulma Hakkının Ortaya Çıkış Serüveni ve Kapsamının Değerlendirilmesi", C. 13, S. 49, 2022, TAAD, ss. 551-584.
• Çınar A, “Unutulma Hakkının Ortaya Çıkış Serüveni ve Kapsamının Değerlendirilmesi”, C. 13, S. 49, 2022, TAAD, ss. 551-584.
• Çırak E, “Dijital Çağda Sonsuza Kadar Hatırlanmaya Karşı, Unutulma Hakkı”, S. 36, 2018, Ceza Hukuku Dergisi, ss. 161-189.
• Doğan M, “Şahsiyet Hakkına Tecavüzün Önlenmesi Davası”, C. 5, S. 1-4, 2001, AÜEHFD, 369-420.
• Doğan P. B, “Çatışan İki Değer: Haber Verme Hakkı ve Kişilik Hakkı, ‘Çatışan İki Değer: Haber Verme Hakkı ve Kişilik Hakkı’”, C. 0, S. 0, 2014, Ankara Barosu Dergisi, ss. 477-493.
• Doğu A. H, “Görsel ve İşitsel Medyanın Kişisel Veriler Bakımından Hukuki Yönü”, Birinci Ulusal Görsel-İşitsel Medyada Kişisel Verilerin Korunması Sempozyumu Bildiri Kitabı, RTÜK/ KVKK, Ankara, 2022.
• Duman K, “Arama Motorları ve İnternet Haberciliğine Etkileri: Türk İnternet Haber Medyası Örneği”, C. 11, S. 1, 2018, Selçuk İletişim, ss. 257-287.
• Düğer S, “Yeni Medyanın Hukuki Açıdan Değerlendirilmesi ve Bir Model Önerisi Olarak Brezilya İnternet Kanunu ‘Marco Civil Da Internet’, Ed: Mehmet Gökhan Genel, Yeni Medya Araştırmaları 1 Güncel Tartışmalar Ekseninde, 1. Baskı, Ekin, 2015.
• Dülger M. V, “Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü Bağlamında Kişisel Verilerin Korunması”, C. 1, S. 2, 2019, Yaşar Hukuk Dergisi, ss. 71-174.
• Dülger M. V, “İnsan Hakları ve Temel Hak ve Özgürlükler Bağlamında Kişisel Verilerin Korunması”, C. 5, S. 1, 2018, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 71-144.
• Dülger M. V, Bilişim Suçları ve İnternet İletişim Hukuku, Seçkin, 9. Baskı, Ankara, 2022.
• Eldem Anar Ü. İ, “Sosyal Medya Ortamında Yer Alan Afet Haberlerinde Etkileşim; İzmir Depremi Örneği”, C. 11, S. 3, 2021, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, ss. 1129-1147.
• Elmalıca H, "Bilişim çağının ortaya çıkardığı temel bir insan hakkı olarak unutulma hakkı", C. 65, S. 4, 2016, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1603-1636.
• Erdos D, “Dead ringers? Legal persons and the deceased in European data protection law”, S. 40, 2020, Comptuter Law & Security Review, (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S026736492030100X?casa_token=YHTSDa5zLkAAAAAA:2KV7Ta8FIj2Sjp9cAdhitmvGBZ-yvhgNlE88qpdcEWXZ1j5bhonwfFjMTMOl- 5YnrsSori3HEm4S, s.e.t: 29.08.2023)
• Fabbrini F/ Celeste E, “The Right To Be Forgotten In The Digital Age: The Challenges Of Data Protection Beyond Borders”, S. 21, 2020, German Law Journal, ss. 55-65.
• GDPR. EU, “Complete Guide To GDPR Compliance, ‘Everyting You Need To Know About The ‘Right To Be Forgotten’”, (https://gdpr.eu/right-to-be-forgotten/, s.e.t: 10.08.2023)
• Gezder Ü, “Ölüm Sonrası Hatırayı Koruma Doktrini ve Ölüm Sonrası Kişiliğin Korunması Teorisi”, S. 1, 2007, İÜHFM LXV/, ss. 207-222.
• Gülener S, “Dijital Hafızadan Silinmeyi İstemek: Temel Bir İnsan Hakkı Olarak “Unutulma Hakkı”, C. 25, S. 102, 2012, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, ss. 219-240.
• Güngör A, “Sosyal Medyada Çocuk Hakları İhlali ve Çocuk İstismarı: Instagram Anneleri”, S. 54, 2021, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, ss. 1-24.
• İnan A. N/ Ertaş Ş/ Albaş H, Miras Hukuku, 10. Baskı, Seçkin, Ankara, 2022,
• İnce Akman N, “Mirasbırakanın Dijital Bilgilerinin Mirasçılara Geçişi (Dijital Tereke)”, C. 9, S. 2, 2018, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 527-560.
• Karahisar T, “Yeni Medya, Mahremiyet ve Unutulma Hakkı”, Ağdaki Şüphe Bir Sosyal Medya Eleştirisi, Der. Tuba Kara, Ebru Özgen, 1. Baskı, Beta Yayın, 2015.
• Kaya K, “Özel Hayatın Gizliliği Hakkı ile Kişisel Verilerin Korunması Hakkı Bağlamında Ortaya Çıkan Bir Hak Olarak Unutulma Hakkının Değerlendirilmesi”, C. 5, S. 8, 2020, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Akademik Dergisi, ss. 177-196.
• Kaya M. B, “Unutulma Hakkı: AİHM’in Unutulma Hakkına Yaklaşımı”, 2020, MBKAYA, (https://Mbkaya.Com/Unutulma-Hakki-İnsan-Haklari-Aihm/, s.e.t, 22.02.2023)
• Kaya S. B, “İnsan Haklarında Devletin Pozitif Yükümlülüğü: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi Üzerine Bir Analiz”, C. 9, S. 1, 2022, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 51-72.
• Kent B/ Kulular İbrahim M. A, “The Right to be Forgotten for Protection of Personal Data and Privacy on the Internet”, Trending Topics on Social Media Researches, Ed: Ufuk Bingol, Peter Lang, 2021.
• Korap Özel E/ Deniz Ş / Pakkan Ş, "Çocuğu ‘Haber’den Silmek: Çocuk Haberlerinde Gazetecilik Etiği İçin Yeni Bir Fırsat Olarak Unutulma Hakkı", S. 61, 2021, Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, ss. 1-34.
• Kulular İbrahim M.A/ Aluç Demirel R, “6112 Sayılı Kanun Kapsamında İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumunda Çocukların Korunması”, C. 13, S. 51, 2022, TAAD, ss. 329-364.
• Kum S. Ş, “Unutulma Hakkının İstihbari Kaynaklı İdari İşlemler Açısından Değerlendirilmesi”, C. 11, S. 1, 2021, Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 129-150.
• Kütükoğlu E, “Afet Gazeteciliğine Gündem Belirleme Kuramı ve İzmir Depremi Haberlerinden Bakış”, C. 4, S. 2, 2021, MEDIAJ, ss. 211-233.
• Nalbantoğlu S, "Bir Temel Hak Olarak Unutulma Hakkı", S. 35, 2018, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, ss. 583-605.
• Ocak A, “Hakları Dengelemek: Unutulma Hakkı İfade Özgürlüğüne Karşı”, C. 9, S. 33, 2018, TAAD, ss. 507-536.
• Orhan S, "Devlet Aklı Doktrini ve Modern Türkiye'ye Geçiş Sürecinde Bir Tezahürü Olarak Teşkilat-ı Mahsusa", C. 23, S. 39, 2018, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 23, ss. 375-409.
• Ömeroğlu A. "Kişilik Haklarının Alkaya-Türkiye Davası Bağlamında Kişisel Verilerin Korunması Hukukuna Göre İncelenmesi”, C. 0, S. 15, 2020, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, ss. 309-342.
• Önok M, “Kişisel Verilerin Korunması Bağlamında “Unutulma Hakkı” ve Türkiye Açısından Değerlendirmeler”, C. 16, S. 1, 2017, İKÜHFD, ss. 155-188.
• Özyiğit S, “Kişilik Hakkı Ekseninde Deepfake”, Birinci Ulusal Görsel-İşitsel Medyada Kişisel Verilerin Korunması Sempozyumu Bildiri Kitabı, RTÜK/ KVKK, Ankara, 2023 Mayıs, ss. 168-198.
• Radmilovic I/ Bereczki T/ Liber A, “Hungary adopts national GDPR supplementing legislationç Lexology.”, Lexology, 2018, (https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=3e045c27-67c6-43a5- a5e8-a0a30a07612b, s.e.t: 23.08.2023)
• Salihpaşaoğlu Y/ Değirmencioğlu B, "Unutulma Hakkının Bir “İnsan Hakkı”na Dönüşme Yolculuğu", C. 24, S. 2, 2020, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 361-388.
• Soysal T, “Unutulma Hakkının Avrupa Birliği’nin Genel Veri Koruma Tüzüğü Çerçevesinde İncelenmesi”, C. 5, S. 13, 2019, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, ss. 339- 422.
• Sözcü U, Doğal Afetler ve Doğal Afet Okuryazarlığı, 2. Baskı, Pegem, Ankara, 2019.
• Şerefoğlu Henkoğlu H, “Unutulma Hakkı: Dijitalleşme Sürecinde Bilgiye Erişim Özgürlüğünü Tehdit Eder mi?”, Bilgi Sistemleri ve Bilişim Yöntemleri Beklentiler ve Yeni Yaklaşımlar, ResearhGate, (https://www.researchgate.net/publication/323558045_Unutulma_Hakki_Dijitallesme_Surecinde_Bilgiye_Erisim_Ozgurlugunu_Tehdit_Eder_mi s.e.t: 23.08.2023)
• Tansuğ Ç, “İdare Hukuku Perspektifinden Unutulma Hakkı”, S. 2, 2021, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 1565-1599.
• Tuğ Levent G, “Sosyal Medyada Çocuğun Kişilik Hakkı İhlaline Karşı Çocuğun Unutulma Hakkı”, Van YYÜ 40. Yıl Özel Sayısı, 2022, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, ss. 56-77.
• Turan Başara G, “Kişiliğin Korunması Kapsamında Ölümden Sonra Hatıranın Korunması Teorisi”, C. 5, S. 1, 2020, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 341-390.
• Turgut C, Kişilik Hakkının Bir Görünümü Olarak Unutulma Hakkı, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Doktora Tezi, İstanbul, 2021.
• Uçak M, “Kişisel Verilerin Ölümden Sonra Korunması”, C. 6, S. 10, 2021, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 10-97.
• Usta O, Kişilik Hakları Bağlamında Unutulma Hakkı, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Doktora Tezi, Kayseri, 2020.
• Vuraloğlu O. M, “Kişisel Verilerin İşlenmesi Suretiyle Kişilik Hakkı İhlâlinde Kazancın Devri Talebi”, C. 15, S. 1, 2018, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 181-203.
• Yavuz C, İnternet’teki Arama Sonuçlarından Kişisel Verilerin Kaldırılması, Seçkin, 3. Baskı, Ankara, 2020.
• Yıldız T, “Unutulma Hakkının Uygulanışı Açısından Arama Motorlarının Rolü”, C. 4, S. 2, 2019, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 399-431.
• Yılmaz Ç. M, “Mephisto Kararı Çerçevesinde Postmortal Dönemde Kişilik Hakkının Korunması”, C. 20, S. 41, 2021, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ss. 877-897.
• Yılmaz S/ Erkan V. U, “Sosyal Medya Hesaplarının Miras Yoluyla İntikal Edip Edemeyeceği Sorusunun Kişisel Verileri Koruma Hukuku Kapsamında İncelenmesi”, C. 11, S. 2, 2020, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 567-586.
• Yüksel D/ Tolon M, “Dijital Pazarlama Stratejisi Olarak Arama Motoru Optimizasyonu (SEO)”, C. 3, S. 3, 2019, International Journal of 3D Printing Technologies and Digital Industry, Uluslararası 3B Yazıcı Teknolojileri ve Dijital Endüstri Dergisi, ss. 236-243.