Regulation of Monumental Trees as a Natural Haritage in Turkish Law

Yıl 2024, Sayı: 73, 659 - 688, 25.10.2024

Oğuzhan Sapan

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1573699

Öz

The Constitution of the Republic of Türkiye article 63 gives the state the duty to ensure the protection of natural assets and values and to take measures to support and encourage this. In this regard, the principles on how this constitutional provision will be implemented are regulated in the Law No. 2863 on the Protection of Cultural and Natural Assets. The Regulation on Procedures and Principles for the Detection, Registration and Approval of Protected Areas determines the procedures and principles for the detection, registration, approval and announcement of monumental trees as a natural asset. In addition, in accordance with the Principle Decision No. 117 of the Central Commission for the Protection of Natural Assets, which trees have monumental tree characteristics are explained in technical details. The complexity and length of the process of identification, registration, approval of monumental trees are criticized in the doctrine. In addition, research shows that monumental trees cannot be protected as they should be due to the fact that there is a fragmented structure in our legislation regarding how to maintain and protect monumental trees and that the level of knowledge and awareness in society about the protection of monumental trees is not yet at the desired level. In this study, the law of monumental trees as a natural asset is examined in the context of their identification, registration, approval, and protection.

Anahtar Kelimeler

Monumental trees, identification of monumental trees, registration of monumental trees, protection of monumental trees

BİR TABİAT VARLIĞI OLARAK ANIT AĞAÇLARIN TÜRK HUKUKUNDA DÜZENLENMESİ

Öz

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası m. 63’te tabiat varlıklarının ve değerlerinin korunmasını sağlama ve bunu destekleyip teşvik eden önlemleri alma görevini devlete vermiştir. Bu doğrultuda bu anayasa hükmünün ne şekilde yerine getirileceğine dair ilkeler 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununda düzenlenmiştir. Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik ile de bir tabiat varlığı olarak anıt ağaçların tespiti, tescili, onayına dair usul ve esaslar belirlenmiştir. Ayrıca Tabiat Varlıklarını Koruma Merkez Komisyonunun 117 sayılı İlke Kararı gereğince hangi ağaçların anıt ağaç özelliklerine sahip olduğu teknik detaylarıyla açıklanmıştır. Anıt ağaçların tespiti, tescili, onayı sürecinin karmaşıklığı ve uzunluğu doktrinde eleştiri konusu yapılmaktadır. Ayrıca gerek anıt ağaçların bakımlarının ve korunmalarının ne şekilde gerçekleştirileceği konusunda mevzuatımızda parçalı bir yapı bulunması gerekse toplumda anıt ağaçların korunması konusundaki bilgi ve bilinç düzeyinin henüz istenilen ölçüde olmaması nedeniyle anıt ağaçların olması gerektiği gibi korunamadığı yapılan araştırmalarda tespit edilmektedir. Bu çalışmada bir tabiat varlığı olarak anıt ağaçların hukukuna tespitleri, tescilleri, onaylanmaları ve korunmaları bağlamında yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anıt ağaçlar, anıt ağaçların tespiti, anıt ağaçların tescili, anıt ağaçların korunması

Kaynakça

• Akkemik Ü, “Anıt Ağaçlar Hakkında Görüşler”, Anıt Ağaçların Yönetiminin İyileştirilmesi Çalıştayları Sonuç Raporu, Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği, Ankara, 2016, ss. 42-43.
• Alp Ş/ Emel B, “Van Gölü Havzası’nda Anıt Ağaçları, Tespit Edilen Sorunlar ve Koruma Önerileri”, Türkiye Peyzajları II. Ulusal Konferansı: Peyzaj Politikaları, 20-21 Kasım 2017 İTÜ Taşkışla Kampüsü, İstanbul Bildiri Kitabı, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, 2018, ss. 236-241.
• Asan Ü, “Türkiye Ormanlarında Saptanabilen Anıt Nitelikli Ağaçların Dünyadaki Benzerleriyle Karşılaştırılması”, Seri A, C. 37, S. 2, 1987, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, ss. 46-66.
• Asan Ü, “Üsküdar’ın Canlı Kültür Mirası: Anıt Ağaçlar”, Üsküdar Sempozyumu – I, 23-25 Mayıs 2003, Cilt 1, Zekeriya Kurşun, Ahmet Emre Bilgili (Ed.), Kemal Kahraman, Celil Güngör, İstanbul, 2004.
• Asan Ü, Boğaziçi’nde Yaşayan Tarih: Zamana Tanıklık Eden Ağaçlar, İstanbul Ağaç ve Peyzaj, İstanbul, 2010.
• Asan Ü, “Türkiye’de Anıt Ağaçların Belirlenmesi, Tescili, Bakımı ve Korunması Süreci İçin Öneriler”, Anıt Ağaçların Yönetiminin İyileştirilmesi Çalıştayları Sonuç Raporu, Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği, Ankara, 2016, ss. 39-41.
• Asciuto A/ Borsellino V/ D’Acquisto M vd., “Monumental trees and their existence value: case study of an Italian natural park”, C. 61, S. 2, 2015, Journal of Forest Science, ss. 56–61.
• Aslanboğa İ/ Hepcan Ş, “Anıt Ağaçlar”, C. 28, S. 333, 1995, Bilim ve Teknik Dergisi, ss. 68-73.
• Bilgin S. N, “Tabiat Varlıklarını Koruma”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2004.
• Bobat A, “Anıt Ağaçlar, Kırsal Turizm ve Koruma-Yararlanma Dengesi Üzerine Çelişkiler”, C, 1, S: 2, 2017, Uluslararası Kırsal Turizm ve Kalkınma Dergisi, ss. 35-41.
• Cannizzaro S/ Corinto G. L, “The role of monumental trees in defining local identity and in tourism: a case study in the Marches Region”, C. 1 S. 1, 2014, Geoprogress Journal, ss. 29-48.
• Caramiello R/ Grossoni P, “Monumental Trees in Historical Parks and Gardens and Monumentality Significance”, The Trees of History: Protection and Exploitation of Veteran Trees Proceedings of the International Congress Torino, Italy, April 1st – 2nd 2004. Eds. Giovanni Nicolotti and Paolo Gonthier.
• Çağlar Y, “Thoughts on ‘Monumental Trees’ management”, Proceedings of the 1st International Yew Workshop Duzce University Sept. 28th – Oct. 4th 2015. Eds. N. Aksoy and S. Aslan. Duzce, 2015, ss. 130-133.
• Çevikçelik M, “Anıt Ağaçların Hukuki Rejimi”, C. 23 S. 2, 2021, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 1483-1509.
• Demir M, “Beykoz Anıt Ağaçlarının Mevcut Durum Analizi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van, 2021.
• Demir M, “Çevresel Değişimlerin Karadeniz Bölgesindeki Tescilli Anıt Ağaçlara Olan Etkisinin CBS Yardımı İle Değerlendirilmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul, 2019.
• Demirtaş A, “Türkiye’de Anıt Ağaçların Belirlenmesi, Tescili, Bakımı ve Korunması Süreci”, Anıt Ağaçların Yönetiminin İyileştirilmesi Çalıştayları Sonuç Raporu, Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği, Ankara, 2016, ss. 36-38.
• Demirtaş A, “Anıt Ağaçların Belirlenmesi, Tescil Edilmesi, Korunması ve Bakımı Konusunda Kısa Bir İrdeleme”, Proceedings of the 1st International Yew Workshop Duzce University Sept. 28th – Oct. 4th 2015. Eds. N. Aksoy and S. Aslan. Duzce, 2015, ss. 10-16.
• Dülger M. V, “Kültür Varlığı Olmanın Hukuki Sonuçları”, Kültürel Miras (Kültür Varlıkları) Hukuku, Evindar Yeşilbaş, Cüneyd Altıparmak (Ed.), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• Genç M/ Güner Ş. T, Anıt Ağaçların Önemi Göller Bölgesi’nin Anıt Ağaçları, Isparta Valiliği İl Özel İdaresi Müdürlüğü Yayınları, Isparta, 2003.
• Kanadoğlu S, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 1998.
• Kavgacı A, “Türkiye’nin Anıt Meşeleri ve Yeni Bir Anıt Meşe (Çeçe Sultan Meşesi)”, Seri B, C. 52, S. 1, 2002, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 139, 140, ss. 133-141.
• Kişi L, “Türkiye'nin anıt ağaçları zamana meydan okuyor.” Anadolu Ajansı 03.12.2021, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/turkiyenin-anit-agaclari-zamana-meydan-okuyor/2437488
• Koca M/ Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 13. Baskı, Seçkin Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• Kuru Y, “Trabzon İli Ortahisar İlçesinde Bulunan Anıt Ağaçların Morfolojik Özellikleri Üzerine Bir Araştırma”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 2022.
• Özbek V. Ö/ Doğan K/ Bacaksız P, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 18. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• Özcan E, “Çanakkale İli Anıt Ağaçları”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale, 2018.
• Özkaplan Yörüklü N, “Bursa ve Yakın Çevresindeki Anıt Ağaçların Saptanması ve Koruma Olanaklarının Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa, 1997.
• Palabaş Uzun S/ Bozali N/ Sivrikaya F, “Kahramanmaraş’ın Tarihine Işık Tutan Anıt Ağaçlar”, C. 14, S. 2, 2011, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, ss. 43-51.
• Polat Z, “Doğanın Mirası: Anıt Ağaçlar”, C. 5, S. 58, 2017, Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, ss. 908-916.
• Sancakdar O, Kültür ve Tabiat Varlıkları Hukuku, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2012.
• Sancakdar O/ Yağcı P/ Taşyıldız Ş/ Çırak E, Kültür ve Tabiat Varlıkları Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara, 2021.
• Sarıbaş M, “Batı Karadeniz Bölgesi’nin Kayda Girmemiş Anıt Ağaçları”, C. 52, S. 1, 2015, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, ss. 13-21.
• Şen H, “Samsun İlinde Asırlık Doğal Ortam Değişimi Tanıkları: Anıt Ağaçlar”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Samsun, 2022.
• Tezcan D/ Erdem M. R/ Sancakdar O vd., İnsan Hakları El Kitabı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Tezcan D/ Erdem M. R/ Önok R. M, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 21. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• Tural E, “Hata İlinin Anıt Ağaçları”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Hatay, 2019.
• Yeni Ş, “Bir anıt Ağacın Toplam Ekonomik Değerinin Belirlenmesi-İstanbul Örneği”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul 2021.
• Zapponi L/ Mazza G/ Farina A vd., “The role of monumental trees for the preservation of saproxylic biodiversity: re-thinking their management in cultural landscapes”, S. 19, 2017, Nature Conservation, ss. 231-243.
• Yüzyılların Görkemli Tanıkları: Mısralardan Gönüllere Üsküdar’ın Anıt Ağaçları, Üsküdar Belediyesi Yayınları, İstanbul, 2005.