NECİP FAZIL’IN ŞİİRİNDE TOPLUMSAL VE KÜLTÜREL DEJENERASYON

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 57 - 80, 29.06.2018

Kemal Erol

https://doi.org/10.31679/adamakademi.391208

Cited By: 1

Öz

Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının en kudretli kalemlerinden şair, yazar ve fikir insanı Necip Fazıl Kısakürek (1904-1983)’in ilk dönem şiirlerinde korku, tiksinti, dışlanma, şüphe, melankoli, yalnızlık, ölüm, tabiat ve kadın gibi ferdî temalar ağırlıktadır. 1934’te Abdülhakîm Arvâsî ile tanışmalarından sonra şairin sanata bakışı ve politik fikirleri büyük ölçüde değişir. Bu tanışmadan sonra şairin inanç ve düşünce dünyası insan, toplum ve tasavvuf ekseninde yapılanmaya başlar. Şairin ikinci döneme ait şiirleri de işte bu temel üzerine şekillenir. Modern Türk şiirinin mistik şairi Necip Fazıl, mistisizmi İslâmî değerlere bağlar ve eserlerinde toplumsal bir kavga sanatını oluşturur. Şair, içtimai meselelerde ihtiyaç duyduğu aydınlanmayı görev ve sorumluluk bilincine dönüştürerek kendi çilesini oluşturan toplumsal bir dava inşa eder. Onun fikir sancılarına kaynaklık eden problemlerin başında toplumsal değişimin kaynağı modernleşme, kültürel yozlaşma, yabancılaşma ve neticede modern kent olgusuyla birlikte gündeme gelen aile kurumundaki ahlâkî çöküş yer alır. Şiirleri, modern kentlerde Avrupaî her türlü eşya ve mefruşat ile birlikte inşa edilen modern mekânlara, buralarda tarihsel ve kültürel köklerinden kopmuş aile bireylerinin millî ve manevî değer yargılarından yoksun ilişkilerine ışık tutar. Sorun, Batılı çizgide gelişen modernleşmenin Müslüman Türk toplum hayatında doğurduğu tarihsel, kültürel kopuş ve bunun aile kurumunda yarattığı örfe, dinî değerlere ve ahlaka dair dejenerasyondur.

Metin tarama yönteminin kullanıldığı bu çalışmada Necip Fazıl’ın yalnızca şair cephesi üzerinde durulacaktır. Amaç, modernizmin etkisinde kalan Türk aile yapısında değişim serüveninin Necip Fazıl şiirine yansımalarını belirlemektir. Çalışmanın asıl evrenini şairin “Otel Odaları”, “Muhasebe”, “Aman” ve “Destan” başlıklı manzumeleri oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek şiirleri, gelenek ve modernizm çatışması, ahlaki dejenerasyon

SOCIAL AND CULTURAL DEGENERATION IN NECİP FAZIL’S POEMS

Öz

One of the important representatives of the Turkish Literature, poet, writer and intellectual Necip Fazıl Kısakürek (1904-1983) has treated in his poems of the first period personal topics such as loneliness, death, nature, women which include abstract concepts like fear, repulsion, exclusion, doubt, melancholy; after his encounter with Abdülhakîm Arvâsî in 1934, the poets artistic and political ideas underwent a huge change; his principal feelings started to evolve on the axis of human beings, society and Sufism. In the poems which evolved on this basis during the second period, going towards social matters and starting to be known with his identity as the mystical poet of the Modern Turkish poetry, Necip Fazıl connects mysticism with Islamic values and his art is brought out by a social clash. The poet, transforming the need he felt to enlightenment in social matters into awareness of responsibility and duty, builds a social cause which creates his own ordeal. On this basis, as a source of his cogitation torments, Necip Fazıl’s ordeals are led by modernization, cultural degeneration, estrangement which is a source of his cogitation torments and finally the issue of social change with the family institution at the nucleus which comes to the agenda with the urban effect. The poetry of Necip Fazıl draws attention to the newly built venues built with all kinds of European articles and furnishings in modern cities and to the family members’ relations devoid of national and moral value judgment springing up disconnectedly from their historical and cultural roots. The issue lies in the urbanization which occurred in the modern sense and the cultural alienation it has brought as well as the degeneration related to manners, religious values and morality in the family institution it has created. The principal universe of this study is constituted by his two poems titled “Otel Odaları” (Hotel Rooms), “Muhasebe” (Reckoning), “Aman” (Mercy) and “Destan” (Saga). The purpose of this study where text screening method was used is to determine the reflections of the issue of change experienced in the Turkish family structure on the poems of Necip Fazıl Kısakürek.

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek's poetry, conflict between tradition and modernism, moral degeneration

Kaynakça

• Uç, H. (2015), "Necip Fazıl’da Ana Baba İmagosu", http://www.risalehaber.com/necip-fazilda-ana-baba-imagosu-17248yy.htm; Erişim:20.10.2017.
• Kantarcıoğlu, S. (2007) Türk ve Dünya Romanlarında Modernizm. Ankara: Paradigma Yayınları.
• Kaplan, M. (2011). Şiir Tahlilleri 2. İstanbul: Ana Yayın Dağıtım.
• Kaplan, R. (2005). "Necip Fazıl'ın Şiirinde "Varlık"ın Metafizik Dünyası (1922-1939)", Düşünce, Tarih ve Bir Coğrafya Tasarımı Olarak Büyük Doğu ve Necip Fazıl Kısakürek, Hece Özel Sayısı, Yıl: 9, S.97, Ankara: Hece Yayıncılık.
• Kısakürek, N. F. (2013) O ve Ben, İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (2005), Çile, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kolcu, A. İ. (2008), Cumhuriyet Edebiyatı, Erzurum, Salkımsöğüt Yayınları.
• Korkmaz, R. (2007). "Romanda Mekânın Poetiği", Edebiyat ve Dil Yazıları Mustafa İsen'e Armağan, (Ed: Ayşenur Külahlıoğlu İslam-Süer Eker), ss.399-415.
• Narlı, M. (2007). Mekân ve Şiir, Ankara: Hece Yayınları.
• Örgün, E. (2005). "Necip Fazıl Kısakürek'in Şiirindeki İnsan ve Toluma Bakış", Düşünce, Tarih ve Bir Coğrafya Tasarımı Olarak Büyük Doğu ve Necip Fazıl Kısakürek, Hece Özel Sayısı, Yıl: 9, S.97, Ankara: Hece Yayıncılık.
• Altunkaya, H. (2013), “Necip Fazıl Kısakürek’in “Ben” Şiirinin Ontolojik Tahlil Yöntemi ile Çözümlenmesi”, Bahar, C. 3, S. 5, s. 137-154.
• Wagner, P. (1996) Modernliğin Sosyolojisi, (Çev: Mehmet Küçük), İstanbul: Sarmal Yay.
• Yivli, O. (2013). "Necip Fazıl Şiirinde Kent ve Yabancılaşma", Uluslararası Necip Fazıl Kısakürek Sempozyumu, 20-22 Mayıs, Konya, s.641-648.
• Ayvazoğlu, B. (1996). Geleneğin Direnişi, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Bachelard, G. (1996). Mekânın Poetikası (Çev:Aykut Derman), İstanbul: Kesit Yayınları.
• Çakmaker, S. (2014),” Necip Fazıl Kısakürek’in Şiirlerinde Sosyal Eleştiri Bağlamında ‘Ev’ ve ‘Ağaç’ Metaforu”, Yeni Türk Edebiyatı araştırmaları, S.11, s. 69-78.
• Çebi, H. (1987), Bütün Yönleriyle Necip Fazıl Kısakürek’in Şiiri, Ankara: KTB Yayınları.
• Çetin, H. (2003, "Gelenek ve Değişim Arasında Kriz: Türk Modernleşmesi" Doğu Batı Düşünce Dergisi, S.5, s.10-19.
• Erol, K. (2014), “ Necip Fazıl Kısakürek’in ‘Muhasebe’ Şiiri Üzerine Anlambilimsel/ Göstergebilimsel Bir Çözümleme”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 1, s.390-408.
• Gariper, C. (2005).”Necip Fazıl’ın Çan Sesi Şiirine Hermeneutik Bir Yaklaşım”, İlmî Araştırmalar, S. 19, s. 67-78.
• Hazer, G. (2013), “Necip Fazıl Kısakürek’in ‘Anneciğim’ Şiiri Üzerine Bir İnceleme”, Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, C: 1, S. 1, s.15-21.