Göç ve Kente Uyum Süreçlerinde Madde Kullanan Ergenlerin Bağımlılık Tipolojileri

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 149 - 172, 30.12.2021

Fatma Şencan , Kadir Canatan

https://doi.org/10.31679/adamakademi.858715

Öz

Bağımlılık yapma özelliğine sahip maddelerin amacının dışında kullanımına bağlı gelişen problemlerin bireysel ve toplumsal boyuttaki etkileri giderek derinleşmektedir. Bu maddeleri kullanan kişileri bekleyen en büyük tehlike, kullanılan maddelere zamanla bağımlı olma riski taşımalarıdır. Madde bağımlılığıyla ilgili çalışmalar, tehlikenin boyutlarının sadece kullanan kişilerle sınırlı kalmadığı, kullanmayan kişilerin de bu problemden farklı şekillerde etkilendiğini göstermektedir. Daha geniş kitlelerin olumsuz yönde etkilenmesi bağımlılığın doğası ve gelişimini anlamaya yönelik çalışmalara duyulan önemi arttırmaktadır. Bu araştırmanın amacı, göç ile şekillenmiş mahallelerde yaşayan ve madde kullanımı hayatının vazgeçilmez bir parçası haline getirmiş olan ergenlerin bağımlılık tipolojilerini ortaya koymaktır. Bu tipolojilerin ortaya konulması için ergenlik döneminde madde kullanımına yönelen ve eğitimine devam etmeyen 13 vaka ile mülakat yapılmış, bireylerin madde kullanımına yönelmelerinde etkili olan bireysel ve çevresel etmenleri kendi dünyalarında nasıl anlamlandırdıkları incelenmiştir. Bu vakaların bağımlılık kavramına yükledikleri anlamlar ve kendi aralarında kullandıkları iletişim ifadeleri çalışmanın odak noktalarından biri olarak belirlenmiştir. Araştırma neticesinde bireylerin bağımlılığı tanımlarken bağımlı oldukları maddeleri hayatlarındaki en vazgeçilmez değerlerle özdeşleştirdikleri görülmüştür. Bunun yanında, kendi aralarında iletişim kurabilmek için halk dilinde de kullanılan bazı deyim ve ifadelere farklı anlamlar yükledikleri ve böylece bağımlılık alt kültürüne has özel bir terminoloji geliştirdikleri anlaşılmıştır. Bunun yanı sıra, bu çalışmada ergenleri madde kullanmaya yönlendiren dört bağımlılık tipolojisi tespit edilmiştir: Aile, Akran, Aile-Akran ve İlişki

Anahtar Kelimeler

Göç, Bağımlılık, Ergenlik, Kentleşme, İletişim, Uyum

Addiction Typologies of Adolescents Using Substance In The Process of Migration and Urban Adaptation

Öz

The individual and social effects of the problems that develop due to the misuse of addictive substance are getting deeper. The greatest danger that awaits people using these substances is the risk of addiction to the substance used over time. Studies on substance addiction show that the extent of the danger is not limited to users, and that non-users are also affected by this problem in different ways. The fact that larger masses are affected negatively increases the importance of studies aimed at understanding the nature and development of addiction. The aim of this study is to reveal the addiction typologies of adolescents who live in neighborhoods shaped by migration and who have made substance use an indispensable part of their life. In order to reveal these typologies, 13 cases of substance use in adolescence who dropped out from the school were interviewed, and how individuals interpreted the individual and environmental factors influencing their use of stuff in their own worlds were examined. The meanings attributed to the concept of addiction and the communication expressions they use among the cases were determined as one of the focal points of the study. As a result of the research, it was seen that individuals identify the substance they depend on with the most indispensable values in their lives while defining addiction. In addition, it was understood that they attribute different meanings to some idioms and expressions that are also used in folk language in order to communicate among themselves and thus develop a special terminology specific to the addiction subculture. Furthermore, in this study four main addiction typologies were determined that direct adolescents to the substance use, namely Family, Peer, Family-Peer, Relationship.

Anahtar Kelimeler

Migration, Addiction, Adolescence, Urbanization, Communication, Adaptation

Kaynakça

• Akfert, S. K., Çakıcı, E. & Çakıcı, M. (2009). Üniversite Öğrencilerinde Sigara-Alkol Kullanımı ve Aile Sorunları ile İlişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10(40), 40–47.
• Akkuş, D., Karaca, A., Şener, D. K., & Ankaralı, H. (2016). Lise Öğrencileri Arasında Madde Kullanım Sıklığı ve Etkileyen Faktörler. Bağımlılık Dergisi, 17(4), 139–151.
• Altıntaş, H., Temel, F., Esin Benli, D., Çınar, G., Gelirer, Ö., Gün, F. A., Kernak, A. & Kundakçı, N. (2004). Tıp Fakültesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Madde Bağımlılığı ile İlgili Bilgi, Görüş ve Tutumları. Journal of Dependence, 5, 107–114.
• Amdouni, B., Paredes, M., Kribs, C. & Mubayi, A. (2017). Why Do Students Quit School? Implications from a Dynamical Modelling Study. Proceedings of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences, 473(2197), 1–18.
• Arslan, D. T. & Akbulut, Y. (2017). Sağlık Bakanlığının Uyuşturucuya Yönelik Politikalarının Analizi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 4(2), 151–180.
• Atar, A. Ö., Yalçın, Ö., Uygun, E., Çiftçi Demirci, A. & Erdoğan, A. (2016). Madde Kullanım Bozukluğu Olan Ergenlerde Aile İşlevlerinin, Çift Uyumunun ve Anne Baba Tutumunun Değerlendirilmesi. Noro-Psikyatri Arsivi, 53(1), 38.
• Bahar, A. (2018). Uyuşturucu Madde Kullanımının Nedenleri ve Bağımlılık Oluşum Sürecinde İletişimsel Yaklaşımların Rolü ve Önemi: Polis Kayıtları Üzerinden Olgusal Bir İnceleme. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 55(55), 1–36.
• Barrett, A. E. & Turner, R. J. (2006). Family Structure and Substance Use Problems in Adolescence and Early Adulthood: Examining Explanations for the Relationship. Addiction, 101(1), 109–120.
• Bartholomew, K. & Horowitz, L. M. (1991). Attachment Styles Among Young Adults: A test of a Four-Category Model. Journal of Personality and Social Psychology. 61(2), 226–244.
• Başkurt, İ. (2012). Gençlik, Madde Bağımlılığı ve Korunma Yolları (Psiko-Sosyal Bir Yaklaşım). İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, 73–114.
• Bowlby, J. (1958). The Nature of The Child’s Tie to His Mother. The International Journal of Psycho-Analysis, 39(5), 350–373.
• Bozkurt, O. (2015). Madde Bağımlısı Bireylerin Bağımlılık Süreçlerinde Ailenin Etkisi [Hacettepe Üniversitesi].
• Bozkurt, V. (2012). Değişen Dünyada Sosyoloji: Temeller - Kavramlar - Kurumlar. Ekin Yay.
• Bretherton, I. (1992). The Origins of Attachment Theory: John Bowlby and Mary Ainsworth. Developmental Psychology, 28, 759–775. Cömert, I. T. & Ögel, K. (2014). Madde Kullanan Ergenlerin Bağlanma Stilleri. Addicta: The Turkish Journal On Addictions, 1(1), 9–40.
• Coşkun, S. (2006). Uçucu Madde Kullanan Ergenlerde Bilinçlendirme Eğitiminin Etkinliği [Marmara Üniversitesi].
• Demir, N. Ö. (2006). Ailedeki Madde Bağımlılığının Ergenin Sapmış Davranışlara Yönelmesindeki Etkisi: Lise Son Sınıf Gençliği Örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 23(1), 119–129.
• Dilbaz, N. (2013). Madde Kullanım Riski ve Madde Bağımlılığından Korunma. T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Erdem, G., Eke, C. Y., Ögel, K. & Taner, S. (2006). Lise Öğrencilerinde Arkadaş Özellikleri ve Madde Kullanımı. Journal of Dependence, 7, 111–116.
• Gasper, J. M. (2012). Drug Use and Delinquency: Causes of Dropping Out of High School? LFB Scholarly Pub. LLC.
• Gezici Yalçın, M. (2017). Göç Psikolojisi. Pharmakon.
• Herken, H., Özkan, İ., Çilli, A. S. & Bodur, S. (2000). Ögrencilerde Alkol Kullanım Sıklığı ve Sosyal Öğrenme ile ilişkisi. Düşünen Adam, 13(2), 87–91.
• Karaboğa, M. T. (2019). Lise Öğrencilerinin Rol Model Tercihlerine İlişkin Bir Çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 363–391.
• Köknel, Ö. (1998). Bağımlılık: Alkol ve Madde Bağımlılığı. Altın Kitaplar.
• Köse, E. Ö., Gül, Ş. & Keski̇n, B. (2017). Ortaöğretim Öğrencilerinin Madde Bağımlılığı İle İlgili Farkındalık ve Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. Bağımlılık Dergisi, 18(1), 8–15.
• Kristjansson, A. L., Sigfusdottir, I. D., Allegrante, J. P. & Helgason, A. R. (2009). Parental Divorce and Adolescent Cigarette Smoking and Alcohol Use: Assessing the Importance of Family Conflict. Acta Paediatrica, 98(3), 537–542.
• Kubanç, Y. & Özmen, F. (2013). Liselerde Madde Bağımlılığı-Mevcut Durum ve İlişkin Okul Müdürleri ve Öğretmenlerin Bakış Açıları. Journal of Turkish Studies, 8(3), 357–382.
• Kurupınar, A. & Erdamar, G. (2014). Ortaöğretim Öğrencilerinde Görülen Madde Bağımlılığı Alışkanlığı ve Yaygınlığı: Bartın İli Örneği. Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 65–84.
• Layder Ümit, D. A.-T. (2014). Sosyal Teoriye Giriş (4. Baskı). Küre Yayınları.
• Mutlu, E. (2013). Madde Bağımlılığında Ailenin Rolü. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 2, 13–17.
• Neuman, W. L. & Özge, S. (2008). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicelik Yaklaşımlar. Yayın Odasi Yayınları.
• Newman, P. & Newman, B. (1976). Early Adolescence and Its Conflict: Group Identity versus Alienation. Adolescence, 11, 261–274.
• Ögel, K. (1997). Uyuşturucu Maddeler ve Bağımlılık. İletişim.
• Ögel, K. & Aksoy, A. (2007). Tutuklu ve Hükümlü Ergenlerde Madde Kullanımı. Bağımlılık Dergisi, 8(1), 11–17.
• Ögel, K., Taner, S. & Eke, C. Y. (2006). Onuncu Sınıf Öğrencileri Arasında Tütün, Alkol ve Madde Kullanım Yaygınlığı: İstanbul Örneklemi. Journal of Dependence, 7, 18–23.
• Öğülmüş, S. (2013). Ortaöğretimde Sınıf Tekrarı, Okul Terk Sebepleri ve Örgün Eğitim Dışında Kalan Çocuklar Politika Önerileri Raporu. MEB.
• Özbay, Y., Yılmaz, S., Büyüköztürk, Ş., Aliyev, R., Tomar, İ. H., Eşici, H., Yancar, C. & Akyılmaz, F. D. (2018). Madde Bağımlılığı: Temiz Bir Yaşam İçin Bireyin Güçlendirilmesi. Addicta: The Turkish Journal On Addictions, 5(1), 81–130.
• Santor, D., Messervey, D. & Kusumakar, V. (2000). Measuring Peer Pressure, Popularity, and Conformity in Adolescent Boys and Girls: Predicting School Performance, Sexual Attitudes, and Substance Abuse. Journal of Youth and Adolescence, 29, 163–182.
• Satan, A. (2011). Ergenlerde Akran Baskısı, Benlik Saygısı ve Alkol Kullanımı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 34, 183–194.
• Schinke, S. P., Fang, L. & Cole, K. C. A. (2008). Substance Use Among Early Adolescent Girls: Risk and Protective Factors. The Journal of Adolescent Health: Official Publication of the Society for Adolescent Medicine, 43(2), 191–194.
• Sümer, N., Kahya, Y. & Çapar, T. (2015). Bağlanma ve Bağımlılık: Kuramsal Çerçeve ve Derleme Çalışması. Articles of Turkish Journal of Psychology, 16, 192–209.
• Szalavitz, M. (2016). Unbroken Brain: A Revolutionary New Way of Understanding Addiction. St. Martin’s Press.
• Tarhan, N. & Nurmedov, S. (2015). Bağımlılık: Sanal veya Gerçek (4. Baskı). Timaş Yayıncılık.
• Ünsal, A. & Sezgin, S. (2008). Erzurum İli İlköğretim Okulu Öğrencilerinin Sigara Kullanma Durumları. Turk Toraks Dergisi, 10, 75–81.
• Yalçın, M., Eşsizoğlu, A., Akkoç, H., Yaşan, A. & Gürgen, F. (2009). Dicle Üniversitesi Öğrencilerinde Madde Kullanımını Belirleyen Risk Faktörleri. Klinik Psikiyatri, 12, 125–133.
• Yaman, Ö. M. (2014). Uyuşturucu Madde Bağımlısı Gençlerin Aile İçi İlişkilere Yönelik Görüşleri: Esenler-Bağcılar Örneği. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 1(1), 99–132.
• Yedekçi, B., Çelikay, H. & Altıntoprak, A. E. (2017). Görsel Medyanın Sigara ve Alkol Kullanımı Üzerine Etkilerinin İncelenmesi. 10. Ulusal Alkol ve Madde Bağımlılığı Kongresi.
• Yıldızhan, E. (2017). Bağlanma Teorisi ve Bağlanma Bozukluklarına Genel Bir Bakış. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 22(1), 66–72.
• Yılmaz, M. (2017). Prof. Dr. Kültegin Ögel: Plansız Kentleşme Anlayışı Gençleri Uyuşturucuya İtiyor. https://www.birgun.net/haber/prof-dr-kultegin-ogel-plansiz-kentlesme-anlayisi-gencleri-uyusturucuya-itti-167818. [Erişim Tarihi: 12.06.2019].