Babacan Liderlik ile Örgütsel Sinizmin İşkolikliğe Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 369 - 402, 31.12.2022

Özge Turhan

https://doi.org/10.31679/adamakademi.923859

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, işe yönelik tutumu olumsuz etkileyen işkoliklik ve sinizm kavramlarının, olumlu tutumlara etkisi olduğu saptanmış liderlik tarzıyla etkileşim halinde olduğunda etkisinin saptanmasıdır. Bu araştırma babacan liderliğin evin babası gibidir söyleminden yola çıkılarak tasarlanmıştır. Acaba babacan liderin pozitif tutumları yani; paylaşımcılığı, yüreklendiriciliği, destekleyici yanı işgörenlerde işe yönelik olumsuz tutumları da tetikleyebilir mi ? ya da sinizm gibi olumsuz tutumları barındıran bir etki mi işgörenleri işkolik olmaya itmektedir. Öz olarak olumlu tutumlar mı yoksa işe yönelik olumsuz tutumlar barındırmak mı işgörenleri işkolikliğe iten asıl sebeptir bunun araştırılmasını çalışma amaçlamaktadır. Bunun tespite yönelik babacan liderlik ile örgütsel sinizmin işkolikliğe etkisi araştırılmaktadır. Bu çalışmanın evreni imalat, toptan ve perakende ticaret, inşaat, finans ve sigorta faaliyetleri, konaklama ve yiyecek hizmeti ve bilgi iletişim sektörlerinde faaliyet gösteren işletmelerden oluşmaktadır. Evren ve örneklemin doğru tespitine yönelik TUİK 2019-2021 İstanbul İşgücü Piyasası Analizi Raporu verileri incelenerek karar verilmiştir. 2021 raporuna göre; İstanbul İlinde nüfusun 11.964.000 olduğu sosyal güvenceli (4a) bir işte çalışan nüfusun ise 4.361.756 kişi olduğu tespit edilmiştir. Örneklem büyüklüğünün uygunluğuna karar vermek için örneklem büyüklüğü tablosundan yararlanılır görüşü benimsenerek 10 milyon kişilik evren için 384 örneklem büyüklüğünün yeterli olacağı görüşünden yola çıkılmıştır (Gürbüz ve Şahin, 2016: 132). Genellenebilir veriler elde etmek adına farklı sektörden İstanbul ilinde aktif çalışmakta olan 520 mavi ve beyaz yakalı gönüllü işgörenden veriler toplanmıştır. 53 adedi uç veri içerdiğinden örnekleme dâhil edilmemiştir. Analizler 467 geçerli anket üzerinden gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen analizler sonucu; işkoliklik üzerinde babacan liderliğin ve örgütsel sinizmin etkisi olduğu tespit edilmiştir. Açıklama yüzdeleri alt boyutlar bazında incelendiğinde aşırı çalışmayı % 52.6 ve kompulsif çalışmayı % 80.5 etkilediği saptanmıştır. Babacan liderliğin ve örgütsel sinizmin işkolikliğe etkisinin açıklama yüzdeleri incelendiğinde etkili başka faktörlerin de var olduğu anlaşılmaktadır. Çünkü açıklama yüzdeleri aradaki etkileşimi yüzde yüz açıklamamaktadır. Ancak kompulsif çalışmayı en fazla babacan liderliğin etkilediği yorumu yapılması yanlış olmayacaktır. Korelasyon analizi sonuçları; babacan liderlik ile örgütsel sinizm arasında negatif yönlü ve duyuşsal boyut ile zayıf, bilişsel ve davranışsal boyutun şiddetinin iyi olduğu ve babacan liderlik ile işkoliklik arasında da ilişkinin yönünün negatif, şiddetinin mükemmel olduğu ve anlamlı ilişki sergiledikleri saptanmıştır. Örgütsel sinizm ve işkoliklik arasındaki ilişkinin de pozitif yönlü, şiddeti orta ve anlamlı korelasyon gösterdiği tespit edilmiştir. Her iki değişkenin bütün alt boyutlarında bu ilişkinin varlığı tespit edilmiştir. Gerçekleştirilen fark analizleri sonucu; babacan liderliğin en fazla erkek, bekâr, mavi yakalı ve yüksek lisans mezunu, 18-25 yaş diliminde temsil edilen işgörenler tarafından sergilendiği saptanmıştır. Örgütsel sinizmin; duyuşsal ve davranışsal boyutlarını yani; sinik tutum ve davranışları en fazla kadınların gösterdiği fark testleri sonucu saptanmıştır. Bilişsel ve davranışsal boyutlu sinizmin evli, beyaz yakalı, yüksek lisans mezunu işgörenlerin en fazla yaşadığı ayrıca; davranışsal alt boyutlu sinizmi ise lise mezunlarının yaşadığı saptanmıştır. Örgütsel sinizmin her bir alt boyutunun en fazla 36-45 yaş diliminde temsil edilen işgörenlerin yaşadığı da saptanmıştır. Çalışmanın bağımlı değişkeni olan işkoliklik değişkenine yönelik gerçekleştirilen fark testleri sonuçları; işkolikliğin aşırı ve kompulsif çalışma alt boyutunun; en fazla kadın, beyaz yakalı, lise mezunu ve 55 yaş üstü işgörenler tarafından yaşandığı saptanmıştır. Kompulsif çalışmanın ise en fazla evli işgörenler tarafından sergilendiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Babacan Liderlik, Paternalistik Liderlik, Örgütsel Sinizm, İşkoliklik, Örgütsel Davranış

Anahtar Kelimeler

Babacan Liderlik, Örgütsel Sinizm, İşkoliklik, Örgütsel Davranış, Paternalistik Liderlik

The Effect of Paternalistic Leadership and Organizational Cynicism on Workaholism

Öz

The main purpose of this study is to determine the effects of the concepts of workaholism and cynicism, which negatively affect the attitude towards work, when interacting with the leadership style that has been found to have an effect on positive attitudes. This research was designed based on the discourse that paternalistic leadership is like the father of the house. The research wonder if the positive attitudes of the paternal leader; can sharing, encouraging, supportive side also trigger negative attitudes towards work in employees? or an effect that includes negative attitudes such as cynicism pushes employees to become workaholics. The aim of this study is to investigate whether positive attitudes or negative attitudes towards work are the main reason that pushes employees to workaholism. To determine this, the effect of paternalistic leadership and organizational cynicism on workaholism is investigated. The sample of this study consists of businesses operating in manufacturing, wholesale and retail trade, construction, finance and insurance activities, accommodation and food service and information communication sectors. For the correct determination of the population and sample, the data of the TUIK 2019-2021 Istanbul Labor Market Analysis Report was examined and a decision was made. According to the 2021 report; It has been determined that the population in Istanbul is 11,964,000, and the population working in a job with social security (4a) is 4,361,756. In order to decide on the appropriateness of the sample size, the view that the sample size table is used was adopted, and the view was that a sample size of 384 would be sufficient for the population of 10 million people (Gürbüz and Şahin, 2016: 132). In order to obtain generalizable data, data were collected from 520 blue- and white-collar volunteer employees working actively in Istanbul from different sectors. As 53 of them z-scores, they were not included in the sample. Analyzes were carried out on 467 valid questionnaires. As a result of the analyzes carried out; it has been determined that paternalistic leadership and organizational cynicism have an explanatory effect on workaholism. When the percentages of disclosure were examined on the basis of sub-dimensions, it was found that working excessively affected 52.6% and working compulsively by 80.5%. When the explanation percentages of the effect of paternalistic leadership and organizational cynicism on workaholism are examined, it is understood that there are other effective factors. Because the percentages of explanation do not explain the interaction 100%. However, it would not be wrong to comment that paternalistic leadership affects compulsive work the most. Correlation analysis results; it was determined that the negative direction and affective dimension and weak, cognitive and behavioral dimension between paternalistic leadership and organizational cynicism were found to be strong, and between paternalistic leadership and workaholism, the direction of the relationship was negative, the severity was excellent and they exhibited a significant relationship. It was determined that the relationship between organizational cynicism and workaholism showed a positive, and significant correlation. The existence of this relationship was determined in all sub-dimensions of both variables. As a result of the difference analyzes carried out; it has been determined that paternalistic leadership is mostly exhibited by male, single, blue-collar and graduate graduates, represented in the 18-25 age group. Organizational cynicism; affective and behavioral dimensions; cynical attitudes and behaviors were determined mostly as a result of the difference tests shown by women. In addition, married, white-collar, post-graduate graduates experience the most cognitive and behavioral cynicism; behavioral sub-dimension cynicism was found to be experienced by high school graduates. It has also been determined that each sub-dimension of organizational cynicism is mostly experienced by the employees represented in the 36-45 age group. The results of the difference tests performed for the workaholism variable, which is the dependent variable of the study; the excessive and working compulsively sub-dimension of workaholism; it has been determined that it is mostly experienced by women, white-collar, high school graduates and employees over 55 years of age. It was determined that compulsive work was mostly exhibited by married workers.
Keywords: Leadership, Paternalistic Leadership, Organizational Cynicism, Workaholism, Organisational Behaviour

Anahtar Kelimeler

Paternalistic Leadership, Organizational Cynicism, Workaholism, Organisational Behaviour

Kaynakça

• Akatay, A, Yücekaya, P.ve Kısat, N. (2016). Yöneticilerin Etik Liderlik Davranışlarının, Örgütsel Adalet ve Sinizm Üzerine Etkileri: Çanakkale İl Emniyet Müdürlüğü’nde Bir Araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi,14 (28) ,483-509
• Aycan, Z. (2006). Paternalism: Towards Conceptual Refinement and Operationalization. In U. Kim, K. S. Yang & K. K. Hwan (Eds.), Indigenous and Cultural Psychology: Understanding People in Context, (445-466). New York, NY: Springer.
• Aycan, Z., Kanungo, R.N., Mendonca, M., Yu, K., Deller, J.; Stahl, G. ve Khursid, A.(2000). Impact of culture on human resource management practices: Aten country comparison. Applied Psychology. An International Review, 49(1), 192–220.
• Baron, R.M., ve Kenny, D.A. (1986). The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations. USA, Journal of Personality and Social Psychology, 1173- 1182.
• Cerit, Y. (2012). The Relationship Between Babacanic Leadership And Satisfaction From Administrator And Work. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 35-56.
• Cheng, B. S. (1995). Paternalistic authority and leadership: A case study of a Taiwanese CEO. Bulletin of the Institute of Ethnology Academic Sinica, 79(3), 119-173.
• Dean W.J., Brandes, P. ve Dharwadkar, R.(1998).Organizational cynicism, The Academy of Management Review. 23,341–352.
• Doğan, M. (2015). İşkoliklik. D. Küçükaltan, Ş. Tükeltürk, G.Ç. Gürkan (Ed), Örgütsel Davranışta Güncel Konular (1-14). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Doğan, S ve Uğurlu, C. (2015). Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Algıları Arasındaki İlişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34 (3) , 489-516.
• Doğan, T. ve Tel, F. D. (2011). Duwas İşkoliklik Ölçeği Türkçe Formunun (DUWASTR) Geçerlik ve Güvenirliğinin İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 61-69.
• Ekinci, N. (2019). Sinizm: Türkiye’de Sağlık Alanında 2011-2018 Yılları Arasındaki Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2),161-175.
• Endriulaitienė, A., ve Morkevičiūtė, M.(2020). The Unintended Effect of Perceived Transformational Leadership Style on Workaholism: The Mediating Role of Work Motivation. The Journal of Psychology, VOL. 154, NO. 6, 446–465.
• Erben, G.S. ve Güneşer, A.B. (2008). The Relationship Between Babacanic Leadership and Organizational Commitment: Investigating the Role of Climate Regarding Ethics. Journal of Business Ethics, 82, 955–968.
• Ersoy Kart, M. (2015). Örgütsel Sinizm. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Farh, J. L., and Cheng, B. S. (2000). A cultural analysis of paternalistic leadership in Chinese organizations. In J. T. Li, A. S. Tsui, and E. Weldon (Eds.), Management and organizations in the chinese context (pp. 84-127). London: Palgrave Macmillan.
• Goleman, D. (2019) Liderlik. USA: Harvard Business Review.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Harpaz, I. ve Snir, R. (2003). Workaholism: its definition and nature, Human Relations, 56, pp. 291-319. Helvaci, M. A., ve Başaran, O.(2020). The Relationship Between Workaholism Levels of Teachers and Organizational Cynicism. European Journal of Education Studies.(7), 5. pp. 1-22.
• Hou-ming, Y. ve Bo, W. (2011) Effects of Paternalistic Leadership Behavior on Team Cohwsiveness: The Mediating Role of Conflict Resolution Approaches. International Conference on Management Science& Engineering (18th) Rome, Italy.
• Kalağan, G. (2009). Araştırma görevlilerinin örgütsel destek algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya).
• Karacaoğlu, İnce, A. (2013). Pozitif Örgütsel Davranışın Örgütsel Sinizm Üzerindeki Etkileri: Kayseri İlindeki İmalat Sanayi İşletmelerinde Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18 (1), 181-202.
• Kırel, Ç. ve Karaduman, E. (2022). İşkolikliğin Yalnızlık ve Üretkenlik Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Akademisyenlerde Uygulama. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi,11 (1), 118-138.
• Koçel, T. (2015) İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta.
• Kotter, J. P. (2019) Liderlik. USA: Harvard Business Review.
• Köksal, O. (2011). Bir Kültürel Liderlik Paradoksu: Paternalizm. Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute,8(15), 101 – 122.
• Kurt, İ. (2013). Babacan liderlik ile çalışanların işlerine yaratıcı Katılım algıları arasındaki ilişkiyi araştırmaya Yönelik bir çalışma. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi,5 (1), 321-330.
• Maci̇t, M. ve Ardıç, K. (2018). İşkoliklik, İş-Aile Çatışması ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32 (3) 825-844.
• Mete, Y. A. ve Serin, H. (2015). Okul yöneticilerinin babacan liderlik davranışı ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık ve örgütsel sinizm davranışları arasındaki ilişki, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi 12 (2), 147-159.
• Mirze, S. K. (2010). İşletme. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Morkevičiūtė, M., ve Endriulaitienė, A. (2017). The Role of a Perceived Ethical Leadership Style in the Relationship Between Workaholism and Occupational Burnout International Journal of Psychology: Biopsychosocial Approach (20) pp. 61-82.
• Nakti̇yok, A. ve Karabey, C.(2010). İşkoliklik ve Tükenmişlik Sendromu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19 (2) 179-198.
• Nal, M. ve Sevi̇m, E. (2019). Paternalist Liderliğin İş Motivasyonu Üzerine Etkisi: Sağlık Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8 (4) 397-410.
• Okçu, V., Ergül, H. F. ve Ekmen, F. (2020) Okul Yöneticilerinin Babacan Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Örgütsel Güven ve Motivasyon Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi (Path Analiz Çalışması) Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 13 (73) pp. 755-770.
• Orhunbilge, N. (2017). Uygulamalı Regresyon ve Korelasyon Analizi, Ankara:Nobel Yayıncılık.
• Özgenel, M. ve Hıdıroğlu, A. (2019). Liderlik stillerine göre ortaya çıkan bir tutum: Örgütsel sinizm. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,20(2), 1003-1043.
• Paksoy, M. (2007) Toplam Kalite Yönetimi, Ed: Salih Güney, Yönetim ve Organizasyon. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Pellegrini, E. ve Scandura, T. (2006). Leader–member exchange (LMX), paternalism, and delegation in the Turkish business culture: An empirical investigation. Journal of International Business Studies, 37(2), 264-279.
• Redding, S. G. (1990). The spirit of Chinese capitalism. Berlin: Walter de Gruyter.
• Robinson, B. (2000), “Workaholism: bridging the gap between workplace, sociocultural, and family research”, Journal of Employment Counselling, 37, pp. 31-47.
• Schaufeli, W.B., Taris, T.W. ve Van Rhenen, W. (2008) Workaholism, Burnout, and Work Engagement: Three of a Kind or Three Different Kinds of Employee Well-Being? Applied Psychology: An International Review, 57, 173-203.
• Schein, E., H. (2004). Organizational Culture and Leadership. USA: The Jossey-Bass business &management series. 3rd ed.
• Schein, E., H. ve Peter Schein (2022). Organizasyon Kültürü ve Liderlik. Çev: Hülya Bulut ve Ufuk Batum. İstanbul: The Kitap.
• Scott, K. S., Moore, K. S. ve Micell, M. P. (1997). An exploration of the meaning and consequences of workaholism. Human Relations, 50, 287–314.
• Silin, R. H. (1976). Leadership and values. USA: Harvard University Press.
• Spence, J. T. ve Robbins, A. S. (1992), “Workaholism: definition, measurement and preliminary results”, Journal of Personality Assessment, 58, pp. 160-178.
• Şenses, B. (2018). Örgütsel Sinizm: Liderin Davranış Tarzına Göre Ortaya Çıkan Bir Tutum. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 1 (1) , 13-28.
• Tutar, H. (2016). Örgütsel Davranış. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Westwood, R. I. (1997). Harmony and patriarchy: The cultural basis for paternalistic headship among the overseas Chinese. Organization Studies,18(3), 445-480. doi: 10.1177/017084069701800305
• X. Min et al., "An comparative study on the effects of Transformational Leadership and Paternalistic Leadership on private firm's organizational performance," 2011 International Conference on E-Business and E-Government (ICEE), Shanghai, China, 2011, pp. 1-7, doi: 10.1109/ICEBEG.2011.5881922.
• Zencirkıran, M. ve Keser, A. (2018). Örgütsel Davranış. Bursa: Dora Yayınları.