KIRGIZCA FİTONİMLER VE ÖZELLİKLERİ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 100 - 114, 29.06.2020

Fatih Çelik

Öz

Bitkiler her zaman insanoğlunun yaşamının vazgeçilmez bir parçası olmuştur. Onlar olmadan bir hayat düşünülemez. Bitkiler eskiden besin olarak kullanılmanın yanında, hastalıkları tedavi etmekte, günlük kullanılan eşyaların yapımında kullanılırdı. Günümüzde ise bitkilerden daha fazla yararlanılmaktadır; tedavi, ev eşyası yapımından, ilaç, kozmetik sanayinde vb. birçok yerde kullanılmaktadır.
Her millet bitkileri kendi dilinde verilmiş olan isimle bilir. Buna bağlı olarak çevremizde veya evimizde, tarlalarda veya bahçelerde yetiştirilen bitkileri tanımak için bu isimlerden faydalanılır.
Bu çalışmada, Kırgız Türkçesindeki bitki isimleri incelenecektir. İsimlerin nereden geldiği, leksik ve semantik özellikleri üzerinde durulacaktır. Bu amaca ulaşmak için fitonimler üçe bölünecek;
1. Kırgızcada eskiden beri kullanılan bitki isimleri
2. Türk dili olmayan dillerden giren bitki isimleri
3. Türk dillerinden giren bitki isimleri

Anahtar Kelimeler

Fitonimler, Kırgızca, Türkçe, , Özellikleri

Kaynakça

• Абдувалиев И. (2008) Кыргыз тилинин морфологиясы. Бишкек.
• Алимбаева П.К., Нуралиева Ж.С., Арбаева З.С. (1990), Лекарственные растения Киргизии, Фрунзе.
• Алтымышев А. (1976), Лекарственные богатства Киргизии. Фрунзе.
• Ботабаева M.M. (1991)Ботаника терминдердин түшүндүрмө сөздүгү. Биңкек: Айат.
• Ботабаева M.M. (2003) Ботаника, I. бөлүм. Бишкек: Айат.
• Ботабаева M.M. (2003), Ботаника, II. бөлүм. Бишкек: Айат.
• Денисова Л.Я. (1984), Розы плетистые в чуйской долине. Фрунзе.
• Иваңенко А.А. (2006), Казакыстан өсүмдүктөр алеминиң асыл казынасы, Алмата: Алматыкiтап
• Калиулы Б. (1996), Лексико-семантическая и морфологическая структура названий растений в казахском языке. Алмата: Мектеп
• Карасаев Х.K. (1986), Өздөштүрүлгөн сөздөр (сөздүк). Фрунзе
• Карасаев Х.K. (1996), Камус наама. Бишкек
• Комитсия, (1946), Словарь иностранных слов. Москва.
• Комитсия, (2010), кыргыз тилинин сөздүгү. Бишкек: Avrasya yay.
• Комиция (1969), Древнетюркский словарь. Ленинград: Наука
• Комиция (1984), Кыргыз тилинин тушундурмо создугу. Фрунзе.
• Комиция (1990), Айыл чарба энциклопедиясы. 2 том. Фрунзе.
• Комиция (2007), Кыргыз Республикасынын кызыл китеби, II. Басылышы. Бишкек.
• Мусаев К. М. (1975), Лексика тюркских языков в сравнительном освеңении (западнокыпчакская группа). Москва.
• Муталлибов С. (1960), Кошгарий Махмуд Туркий сузлар девону. Том 1,2,3. Ташкент.
• Омарбекова Г. (2004), Немис жане Қазақ тiлiнде фитонимдердi құрымлдык, ономасиологиялык зерттец. Алмата.
• Севортян Э.В. (1974), Этимологический словарь тюркских языков. Москва: Наука.
• Сейдакматов K. (1988), Кыргыз тилинин кыскача этимологиялык сөздүгү. Фрунзе: Илим.
• Фасмер М. (1986), Этимологический словарь русского языка. Москва: Прогресс.
• Хайдаров К.Х,.Хожиматов К.Х. (1992), Өзбекистан өсүмдүктөрү. II.басылышы. Ташкент.
• Юдахин К.К. (1965), Кыргызча-Орусча сөздүк. Фрунзе.
• Юнусалиев Б.М. (1959), Киргизская лексикология. Фрунзе.
• Aklayış, M. F. (2007), Türkiye Türkçesi Bitki Adları, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Doktora Tezi, Kayseri.
• Çengel, H. K. (2005), Kırgız Türkçesi Grameri, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tuzlacı, E. (2006), Türkiye Bitkileri Sözlüğü Türkçe/Latince-Latince/Türkçe, İstanbul: Alfa yayınları.