Belirsizliğe Tahammülsüzlük ile Aleksitimi Arasındaki İlişki ve Bazı Sosyo-Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 1, 113 - 131, 13.07.2018

Banu Yıldız , Ali Güllü

Öz

Bu araştırmanın
amacı, üniversite öğrencilerinin belirsizliğe tahammülsüzlük ile aleksitimi
arasındaki ilişkiyi belirlemek ve belirsizliğe tahammülsüzlük ile aleksitimi
düzeylerinin çeşitli sosyo-demografik değişkenler açısından anlamlı bir
farklılık gösterip göstermediğini incelemektir. Çalışmanın katılımcıları 200’ü
Eğitim Fakültesi, 101’i Mühendislik Fakültesi, 110’u İşletme Fakültesinde
öğrenim gören toplam 411 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırmanın
kapsamına dâhil edilen öğrenciler uygun örnekleme yoluyla seçilmiştir.
Katılımcıların 209’u kadın (%50.9), 202’si (%49.1) erkektir. Katılımcılar 17-27
yaş arasındadır ve yaş ortalamaları 20.5’tir. Araştırmada veri toplama aracı
olarak çalışmaya katılanların demografik özellikleri ile ilgili verileri
toplamak amacıyla hazırlanan Kişisel Bilgi Formu, Belirsizliğe Tahammülsüzlük
Ölçeği ve Toronto Aleksitimi Ölçeği kullanılmıştır.

Demografik
değişkenler ile belirsizliğe tahammülsüzlük ve aleksitimi arasında anlamlı bir
farklılık olup olmadığını belirlemek amacıyla ‘t’ testi ve ANOVA
kullanılmıştır. Farklılığın kaynağını belirlemek amacıyla Scheffe çoklu
karşılaştırma testinden yararlanılmıştır. Ayrıca belirsizliğe tahammülsüzlük
ile aleksitimi arasında ne yönde bir ilişki olduğunu belirlemek amacıyla
Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon katsayısına bakılmıştır.

Araştırmanın
bulgularına göre, belirsizliğe tahammülsüzlük ve aleksitimi arasında pozitif yönde
anlamlı bir ilişkiye ulaşılmıştır. Öğrencilerin yaş, fakülte ve algılanan
sosyo-ekonomik düzey değişkenleri açısından belirsizliğe tahammülsüzlükleri
anlamlı düzeyde farklılık göstermektedir. Cinsiyet değişkeni açısından
aleksitimi anlamlı düzeyde farklılık göstermektedir. Anne eğitim düzeyi ve baba
eğitim düzeyi değişkenleri ile belirsizliğe tahammülsüzlük ve aleksitimi
arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır. Elde edilen bulgular ışığında
araştırmadan elde edilen sonuçlar tartışılmış ve gelecek araştırmalar için
önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

belirsizliğe tahammülsüzlük, aleksitimi, sosyo-demografik değişkenler

Kaynakça

• KAYNAKLARAbbate-Daga G., Quaranta M., Marzola E., Amianto F. ve Fassino S. (2015). The relationship between alexithymia and intolerance of uncertainty in anorexia nervosa. Psychopathology, 48(3), 202–208.Apfel, R. J. ve Sifneos, P. E. (1979). Alexithymia: Concept and measurement. Psychotherapy and psychosomatics, 32(1-4), 180-190.Aslan, H. (1996). Psikiyatrik, psikosomatik hastalarda aleksitimi. Nöropsikiyatri Arşivi, 33(1), 13-18.Bağcı, T. (2008). Üniversite ögrencilerinin aleksitimi düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi örneği. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.Beech, A. R. ve Liddell, A. (1974). Decision-making, mood states and ritualistic behavior among obsessional patients. In H. R. Beech (Ed.). Obsessional states. London: Methuen.Berrocal, C. Pennato, T. ve Bernini, O. (2009). Relating coping, fear of uncertainty and alexithymıa with psychological distress: the mediating role of experiential avoidance. Journal of Cognitive and Behavioral Psychotherapies, 9(2), 149-159.Birrell, J., Meares, K., Wilkinson, A. ve Freeston, M. (2011). Toward a definition of intolerance of uncertainty. Clinical Psychology Review, 31, 1198-1208.Boelen, P. A., Reijntjes, A. ve Carleton, R. N. (2014). Intolerance of Uncertainty and Adult Separation Anxiety. Cognitive Behaviour Therapy, 43(2), 133-144.Bredemeier, K. ve Berenbaum, H. (2008). Intolerance of uncertainty and perceived threat. Behaviour Research and Therapy, 46(1), 28-38.Buhr, K. ve Dugas, M. J. (2009). The role of fear of anxiety and ıntolerance of uncertainty in worry: an experimental manipulation. Behaviour Research and Therapy, 47(3), 215–223.Buhr, K. ve Dugas M. J. (2002). The intolarence of uncertainty scale: psychometric properties of the English version. Behaviour Research and Therapy, 40(8), 931-945.Carleton, R. N., Duranceau, S., Freeston, M. H., Boelen, P. A., McCabe, R. E. ve Antony, M. M. (2014). “But it might be a heart attack”: Intolerance of uncertainty and panic disorder symptoms. Journal of Anxiety Disorders, 28(5), 463-470.
• Carpenter, L. ve Chung, M. C. (2011). Childhood trauma in obsessive compulsive disorder: The roles of alexithymia and attachment. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 84(4), 367–388.Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2007). Research methods in education. London: Routledge/ Falmer.Dereboy, İ. F. (1990). Aleksitimi: Bir gözden geçirme, Türk Psikiyatri Dergisi, 1, 157-165.Deschenes, S. (2010). Experimental manipulation of beliefs about uncertainty: effects on ınterpretive processing and access to threat schemata. Unpublished doctoral dissertation. Concordia University.Dugas, M. J., Gosselin, P. ve Ladouceur, R. (2001). Intolerance of Uncertainty and Worry: Investigating Specificity in A Nonclinical Sample. Cognitive Therapy and Research, 25(5), 551–558.Dugas, M. J., Freeston, M. H. ve Ladouceur, R. (1997). Intolerance of Uncertainty and Problem Orientation in Worry. Cognitive Therapy and Research, 21(6), 593-606.Dugas, M. J., Freeston, M. H., Blais, F. ve Ladouceur, R. (1994). Anxiety and depression in gad patients, high and moderate worriers. In Poster presented at the annual convention of the association for the advancement of behavior therapy. San Diego, CA.Elmacıoğlu, T. (1998). Başarıda aile faktörü. Hayat Yayınları, İstanbul. Ersöz, F., Ersöz, T. ve Konuşkan, Ö. (2016). Belirsizlikle başa çıkmada etkili olan kriterlerin araştırılması: bir üniversite uygulaması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3), 215-232.Evren, C., Can, S., Evren, B. ve Çakmak, D. (2002). Yatarak Tedavi Gören Erkek 75 Alkol Bağımlılarında Aleksitiminin Depresyon, Anksiyete ve Erektil İşlev Bozukluğu ile İlişkisi: Kontrollü Bir Çalışma. Klinik Farmokoloji Bülteni, 12(4), 165-173.Freeston, M. H., Rhéaume, J., Letarte, H., Dugas, M. J. ve Ladouceur, R. (1994). Why do people worry? Personality and Individual Differences, 17(6), 791802.Fukunishi, I. ve Paris,W. (2001). Intergenerational association of alexithymic characteristics for college students and their mothers. Psychological Reports, 89, 77-84.Gentzler, A. L. ve Kerns, K. A. (2006). Adult attachment and memory of emotional reactions to negative and positive events. Cognition and Emotion, 20(1), 20-42.Hofstede, G. (1980). Cultures consequences: ınternational differences in work related values. Beverly Hills, CA: Sage Publications.Holaway, R. M., Heimberg, R. G. ve Coles, M. E. (2006). A comparison of ıntolerance of uncertainty in analogue obsessive-compulsive disorder and generalized anxiety disorder. Journal of Anxiety Disorders,20(2), 158-174.Honkalampi, K., Hintikka, J., Saarinen, P., Lehtonen, J. ve Viinamaki, H. (2000). Is Alexithymia a Permanent Feature in Depressed Patients? Psychotherapy and Psychosomatics, 69, 303–308Hoppe, K.D. ve Bogen, J.E. (1977), Alexithymia ın twelve commissurotomised patients. Psychotherapy Psychosomatics, 28, 148-155.Joukamaa, M., Saarijarvi, S., Muuriaisniemi, M. L. ve Salokangas, R. K. R. (1996). Alexithymia in a normal elderly population. Comprehensive Psychiatry, 37, 144–147.Karakıs, E. N. ve Levant, R. F. (2012). Is normative male alexithymia associated with relationship satisfaction, fear of ıntimacy and communication quality among men in relationships? The Journal of Men’s Studies, 20, 179-186.Koçak, R. (2003). Duygusal ifade eğitimi programının üniversite öğrencilerinin aleksitimi ve yalnızlık düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.Kokkonen, P., Karvonen, J. T., Veijola, J., Läksy, K., Jokelainen, J., Järvelin, M. R. ve Joukamaa, M. (2001). Prevalence and sociodemographic correlates of alexithymia in a population sample of young adults. Comprehensive Psychiatry, 42(6), 471-476.Kontrah, S., Novin, S. ve Li, T. (2012). Is the relationship between alexithymia and aggression context-dependent? Impact of group membership and belief similarity. Personality and Individual Differences, 53, 329–334.Krystal, H. (1988). Integration and self-healing: affect-trauma-alexithymia. Hillsdale, NJ: Analytical Press.Kulaksızoğlu, A. (1998). Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.Levant, R.F., Good, G.E., Cook, S.W., O’Neil, J.M., Smalley, K.B. ve Owen, K. (2006).The normative male alexithymia scale: Measurement of a gender-linked syndrome. Psychology of Men & Masculinity,7(4), 212-224.Lind, C. ve Boschen, M. J. (2009). Intolerance of uncertainty mediates the relationship between responsibility beliefs and compulsive checking. Journal of Anxiety Disorders, 23(8), 1047-1052.Lumley, M.A., Mader, C., Gramzow, J. ve Papineau, K. (1996). Family factors related to alexithymia characteristics. Psychosomatic Medicine, 58, 211–216.Makhlouf-Norris, F. ve Norris, H. (1972). The Obsessive-compulsive syndrome as a neurotic device for the reduction of self-uncertainty. The British Journal of Psychiatry, 122(568), 277–288.Mc Dougall, J. (1982). Alexithymia; a psychoanalytic viewpoint. Psychotherapy Psychosomatics, 38,81-90.Özsarı, İ. (2008). Eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin KPSS merkezi sınavı odaklı gelecek kaygıları ve mesleki beklentileri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, İstanbul.Öztürk, Ö. (2013). İntihar olasılığı ve aile işlevselliği arasındaki ilişkide bilişsel esneklik ve belirsizliğe tahammülsüzlük değişkenlerinin aracı rolü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji (Uygulamalı Psikoloji) Anabilim Dalı.Paulson, J. E. (1985). State of the art of alexithymia measurement. Psychotherapy and psychosomatics, 44(2), 57-64.Rokeach, M. (1960). The open and closed mind: ınvestigations into the nature of belief systems and personality systems. New York: Basic Books.Sarı, S. ve Dağ, D. (2009). Belirsizliğe tahammülsüzlük ölçeği, endişe ile ilgili olumlu inançlar ölçeği ve endişenin sonuçları ölçeğinin Türkçe‘ye uyarlanması, geçerliliği ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10, 261-270.Sarı, S. (2007). Sürekli kaygının yordayıcıları olarak belirsizliğe tahammülsüzlük, endişe ile ilgili inançlar ve kontrol odağının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.Schore, A.N. (2001). Effects of a secure attachment relationship on right brain development, affect regulation, and ınfant mental health [Special issue: contributions from the decade of the brain to ınfant mental health]. Infant Mental Health Journal, 22(1-2), 7-66.Sifneos, P.E. (1973). The prevalence of alexithymic characteristics in psychosomatic patients. Psychotherapy and Psychosomatics, 22, 255–262.Sookman, D. ve Pinard, G. (1997). Vulnerability and response to unpredictability, newness and change in obsessive compulsive disorder. In Congress of European association of behavioral & cognitive therapies. Venezia (Italy).Sorrentino, R. M., Raynor, J. O., Zubec, J. M. ve Short, J. C. (1990). Personality functioning and change: ınformational and affective ınfluences on cognitive, moral, and social development. In R. M. Sorrentino & E. T. Higgins (Ed.). The handbook of motivation and cognition: Foundations of social behaviour. (s. 193-228). New York: Guilford Press. Sorrentino, R. M. ve Short, J. C. (1986). Uncertainty orientation, motivation and cognition. In R. M. Sorrentino & E. T. Higgins (Ed.). The handbook of motivation and cognition: Foundations of social behaviour. (s. 379-403). New York: Guilford Press.Stoudemire, A. (1991). Somatothymia, Part 1 and 2”. Psychosomatics, 32(4),365- 381.Şar, A. H., Işıklar, A. ve Aydoğan, D. (2012). Atama bekleyen öğretmen adaylarının yaşam doyumunu yordayıcı değişkenlerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 257-271.Taylor, J. G. (2000). Recent developments in alexithymia theory and research. Canadian Journal of Psychiatry, 45(2), 134-142.Taylor, G. J., Ryan, D. ve Bagby, R.M. (1985). Towards the develpoment of a new self-report alexithymia scale. Psychotherapy& Psychosomatic, 44, 191- 199.Taylor, G. J. (1984). Alexithymia concept, measurement and ımplications for treatment. American Journal of Psychiatry, 141(6), 725-732.Ünal, G. (2004). Bir grup üniversiteli gençte çekingenlik, aleksitimi ve benlik saygısının değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 7, 215-222.Üstüner, M. (2004). Geçmişten günümüze Türk eğitim sisteminde öğretmen yetiştirme ve günümüz sorunları. İnönü Ünversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7),63-82.Way, I.,Yelsma, P., Van Meter, A.M. ve Black Pond, C. (2007). Understanding alexithymia and language skills in children: ımplications for assessment and ıntervention. American Speech-Language-Hearing Association, 38,128–139.Yaluğ, İ., Aydoğan, G. ve Savrun, M. (2003). Konversiyon bozukluğu ve psöriasis’de depresyon ve eğitim düzeyinin primer ve sekonder aleksitimi üzerine etkisinin araştırılması. Düşünen Adam, 16(2), 80-86.Yelsma, P. (2005). Predictors of difficulty of verbal emotional expression: positive affect, negative affect and self-defeating personality. Unpublished Manuscript.Yemez, B. (1991). Psikosomatik, somatoform ve diğer bozukluklarda aleksitimi üzerine kontrollü bir çalışma. (Uzmanlık Tezi), Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.Yıldız, B. (2013). Çocuklarda maddi değere verilen önemle aleksitimi arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.Yook, K., Kim, K., Suh, S. Y. ve Lee, K. S. (2010). Intolerance of uncertainty, worry, and rumination in major depressive disorder and generalised anxiety disorder. Journal of Anxiety Disorders, 24, 623– 628.Yüksel, B. (2014). Kaygı belirtilerini açıklamada bağlanma, pozitif ve negatif duygu düzenleme ve belirsizliğe tahammülsüzlük arasındaki ilişkiyi bütünleyici model arayış. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.