Vergi Yükü Ekseninde Toplumsal Yapının Gelir Dağılımı ve Yoksullukla İlişkisi

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 3, 136 - 153, 28.12.2017

Hakan Ay , Mehmet Lalif Haydanlı

https://doi.org/10.30803/adusobed.342849

Cited By: 5

Öz

Vergi
yükü kavramı; bir ülkenin gelişmişlik göstergelerinden biri olduğu kadar, kamu
ekonomisinin milli ekonomi içerisindeki payını göstermesi bakımından da
anlamlıdır. Çünkü özelikle gelişmekte olan ülkelerde büyük sermaye gerektiren
altyapı yatırımları, özel tasarrufların istenilen düzeyde olmaması ve buna
paralel seyreden kamu hizmetlerinin niteliği ve ulaşılabilirliği vergi yükü kavramının
önemini ortaya koyan argümanlardır. Bir ülkede vergi yükünün hangi toplum
kesimleri tarafından yüklenildiği, o toplumun vergi yapısı, gelir dağılımı gibi
faktörler, eşitlik ve adalet gibi kavramların ışığında istatistiki verilerle
ortaya konmaya çalışılmaktadır. Yoksulluk ve yoksunluk, sosyal dışlanma gibi
sosyolojik yaklaşımlar, küreselleşme kıskacındaki günümüz bireylerinin sosyal
hak ve özgürlükleri bağlamında modern devletlerin ekonomi politikalarını
etkileyen kavramlar olmuştur.

 

                Vergi yapısı bir ülkenin
tasarruf hacmini doğrudan etkilemektedir. Bu durum; ülkenin ekonomik
gelişmişliğini göstermesi bakımından anlamlı sonuçlar ortaya koymaktadır. Bugün
sosyal bir sorun olarak karşımıza çıkan yoksulluk ise, Avrupa kapitalizminin
ortaya çıkışıyla başlamaktadır. Modern yoksulluk; işbölümünün artması ve
istihdamın dengesiz ve düzensiz bir seyir izlemesi, topraktan kopan kırsal
kesim insanının düzensiz şehirleşmeyi artırması ve sosyal ilişkilerin bozulması
yeni bir yoksulluk olarak ortaya çıkmıştır. Aynı durum uluslararası bir sorun
olarak karşımıza çıkan mülteci çıkmazıyla da bağlantılıdır. Bunun neticesinde
ise ülkelerin maliye politikaları ile ekonomiye müdahalede bulunmaları zorunlu hale
gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Vergi yükü, vergi yapısı, toplumsal yapı, gelir dağılımı, yoksulluk

Kaynakça

• AĞBAL, Naci. (2001) “OECD Üyesi Ülkelerde Vergi Yükünün Gelişimi-II”, Yaklaşım, Ağustos, Sayı:104.
• AKTAN, C.C.(2002), “Gelir Dağılımında Adaletsizlik ve Yoksulluk Sorunu ile Mücadelede Vergi Tarifesinin Belirlenmesi: Artan Oranlı Mı, Yoksa Düz Oranlı Vergiler Mi?” Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayını.
• ARMAĞAN, R.(2007) “Türkiye’de Gelir ve Kurumlar Vergisi Oranlarında İndirimin Vergi Gelirleri Üzerine Etkileri” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(3).
• AY, Hakan.(2008), Vergi Politikaları ve Baskı Grupları, Maliye ve Hukuk Yayınları, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı.
• AYDIN, M., TÜRGAY, T.(2011), “Yoksullukla Mücadelede Vergi Politikası ve Türkiye”, SDÜ,İİBF Dergisi, C.16, S.1., ss.249-274
• AYDIN, M., TOPKAYA, Ö.(2015), “Türkiye’de Sosyal Devletin Vergileme Alanları”, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal İnsan Hakları Uluslar arası Sempozyumu VII, Denizli, 10-11 Aralık 2015.
• BORATAV, K., (1980), Tarımsal Yapılar ve Kapitalizm, AÜ SBF Yayınları, No:454, s.58
• BUĞRA, A., Devlet ve İşadamları, İletişim Yayınları, İstanbul, 1994.
• BULUTOĞLU, Kenan.(1988) Kamu Ekonomisine Giriş(Devletin Ekonomik Bir Kuramı), 4.b, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• GÖKBUNAR, R., BURSALIOĞLU, S. A.(2002), “Aşar Vergisi Uygulamasının Sosyo-Ekonomik Sonuçları”, Mali Sosyoloji Üzerine Denemeler, (Ed.)A. Kemal Çelebi.
• HEPER, M., “Strong State and Economic Interest Groups: The Post-1980 Turkish Experience”, Berlin and New York, (Ed. Walter de Gruyter), 1991(aktaran YILMAZ, A., 2005, ss.107-140) KARABACAK, Yakup (2006), “Ulus Devletin Vergileme Gücünü Sınırlayan Birikim ve Meşrulaştırma Açmazı: 1980 Sonrası Türkiye’de Vergileme Politikaları Örneği”, İktisat Dergisi, Şubat – Mart.
• KARAYILMAZLAR, E., GÜRAN, M.C.(2005), “Gelir Vergisinde Tarife Yapısı: Adalet ve Etkinlik Temelli Teorik Tartışmalar Çerçevesinde Karşılaştırmalı Bir Analiz”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.60, Sayı 2,
• KEYMAN, F., Küreselleşme, Devlet, Kimlik, Farklılık: Uluslar arası İlişkiler Kuramını Yeniden Düşünmek, Alfa Basım Yayım Ltd., İstanbul, 2000, (aktaran YILMAZ, A., 2005, ss.107-140)
• KOVANCILAR, B., KAYALIDERE, G.(2002), “Türkiye’de Varlık Vergisi Uygulamasının Sosyo-Politik ve Ekonomik Sonuçları”, Mali Sosyoloji Üzerine Denemeler, (Ed.)A. Kemal Çelebi.
• MİYNAT, M., KAHRİMAN, H.(2002), “Türkiye’de Mali Sistemin Toplumsal Tabakalaşma Üzerindeki Etkileri(1923-1950)”, Mali Sosyoloji Üzerine Denemeler, (Ed.)A. Kemal Çelebi.
• MUTLU, A.(2009), “Tanzimattan Günümüze Türkiye’de Vergileme Zihniyetinin Gelişimi”, MB Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No: 2009/390.
• ÖNAL, A.Y., Temelli, S.(2011), “Sermaye Birikimi-Vergi Yapısı İlişkisi Bağlamında Gelir Bölüşümü: 1960–2009 Türkiye Örneği”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 44. Sayı 3, Eylül.
• SELİM, R., GÜNÇAVDI, Ö., B., A.(2014), “Türkiye’de Bireysel Gelir Dağılımı Eşitsizlikleri; Fonksiyonel Gelir Kaynakları ve Bölgesel Eşitsizlikler”, TÜSİAD Yayınları Haziran.
• ŞENSES, F. (2001), Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk, İletişim Yayınları 770, Araştırma- İnceleme Dizisi 121, İstanbul (aktaran CANER, A., http://acaneretuedutr.weebly.com/uploads/9/0/1/5/9015786/tryoksulluk-gelirdag_bolum17_tekitap_27nov.pdf
• TÜRK, İ.(1981), “Cumhuriyet Döneminde Vergi Sistemimizin Gelişmesi”, AÜ SBF Dergisi, (Atatürk Özel Sayısı) XXXVI, No:1-4, Ankara.
• UTKUSEVEN, A., CANDAN, N.(2002), “İbn-i Haldun’da ve Mukaddime’de Genel Çizgileriyle İktisadi-Mali Davranış, Olay ve Yapıların Yeri”, Mali Sosyoloji Üzerine Denemeler, (Ed.)A. Kemal Çelebi.
• YILMAZ, A., “Neo-Liberal Dönüşüm Sürecinde Türkiye’de Devlet-Toplum İlişkileri, Toplumsal Sınıf Merkezli Bir Yaklaşım”, Marmara Üniversitesi, İİBF Dergisi, Yıl:2005, Cilt:20, S.1
• http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/ 38/302/2839.pdf)
• http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/302/2839.pdf)