Batı Anadolu’da Ekstrem Sıcaklıklardaki Zamansal Değişimler

Yıl 2022, , 93 - 101, 28.06.2022

Samet Aksoy Ercan Yeşilırmak

https://doi.org/10.25308/aduziraat.1035921

Öz

Bu çalışmada, Batı Anadolu’da 1966–1976, 1977–1997, 1998–2018 ile 1966–2018 yılları arasında ekstrem sıcaklık indislerinin yıllık ve mevsimlik ölçeklerde zamansal değişimlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Batı Anadolu’da yer alan 35 meteoroloji istasyonunda, 1966–2018 yılları arasında kaydedilen günlük maksimum ve minimum sıcaklıklar kullanılmıştır. RClimDex yazılımı kullanılarak on yedi ekstrem sıcaklık indisi üretilmiştir. İndislerin zamansal değişimlerinin istatistiksel önem düzeyi Mann–Kendall testi ile değişimlerin büyüklükleri ise Sen’in Eğim testi ile belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, genel olarak, 1966–1976 döneminde soğuk indislerde artış, sıcak indislerde azalma trendi gözlenmiş, sonraki alt dönemlerde ve tüm dönem boyunca, daha kuvvetli olmak üzere, soğuk indislerde azalış, sıcak indislerde ise artış eğilimi bulunmuştur. Yaz mevsimindeki trendler diğer mevsimlerdekinden daha kuvvetlidir. Batı Anadolu’da ekstrem sıcaklık indislerindeki değişimlerin, hem yıllık hem de mevsimsel ölçekte, ortalama sıcaklıklardaki değişimlerle uyumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Batı Anadolu, Ekstrem Sıcaklık, İklim Değişikliği

Kaynakça

• Acar Deniz Z (2013) Türkiye’de Yaz Mevsimindeki Sıcak Günler ve Sıcak Günlerin Eğilimleri. Türk Coğrafya Dergisi 61: 1-10.
• Acar Deniz Z, Gönençgil B (2017) Türkiye Sıcaklık Ekstremlerindeki Değişkenlikler. Coğrafya Dergisi 35: 41-54.
• Acar Deniz Z, Göneçgil B, Gümüşoğlu NK (2018) Long-term Changes in Hot and Cold Extremes in Turkey. Coğrafya Dergisi 37: 57-67.
• Bayazıt M, Önöz B (2007) To Prewhitten or Not To Prewhitten in Trend Analysis. Hydrological Sciences Journal 52: 611-624.
• Brito–Castill L, Castro SCD, Herreraa RSU (2009) Observed Tendencies in Maximum and Minimum Temperatures in Zacatecas, Mexico and Possible Causes. International Journal of Climatology 29: 211-221.
• Bonsal BR, Zhang X, Vincent LA, Hogg WD (2001) Characteristics of Daily and Extreme Temperatures Over Canada. Journal of Climate 14: 1959-1976.
• Burn DH, Cunderlik JM, Pietroniro A (2004) Hydrological Trends and Variability in the Liard River Basin. Hydrological Sciences Journal 49: 53-67.
• Gonzalez–Hidalgo JC, Angulo DP, Brunetti M, Cortesi N (2016) Recent Trend in Temperature Evolution in Spanish Mainland (1951–2010): From Warming to Hiatus. International Journal of Climatology 36: 2405–2416.
• IPCC (2021) Summary for Policy Makers. In: Masson-Delmotte V, Zhai P, Pirani A, Connors SL, Péan C, Berger S, Caud N, Chen Y, Goldfarb L, Gomis MI, Huang M, Leitzell K, Lonnoy E, Matthews JBR, Maycock TK, Waterfield T, Yelekçi O, Yu R, Zhou B (eds.), Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (pp. SPM1-SPM41), Cambridge University Press. In Press.
• Jones PD, Moberg A (2003) Hemispheric and large-scale surface air temperature variations: an extensive revision and an update to 2001. Journal of Climate, 16: 206-223.
• Klein Tank AMG, Zwiers FW, Zhang X (2009) Guidelines on Analysis of Extremes in a Changing Climate in Support of Informed Decisions for Adaptation. Geneva, World Meteorological Organization, WMO-TD No.1500
• Li Q, Yang S, Xu W, Wang XL, Jones P, Parker D, Zhou L, Feng Y, Gao Y (2015) China Experiencing the Recent Warming Hiatus. Geophysical Research Letters 42: 889-898.
• Liu X, Yin Z-Y, Shao X, Qin N (2006) Temporal Trends and Variability of Daily Maximum and Minimum, Extreme Temperature Events, and Growing Season Length Over the Eastern and Central Tibetan Plateau During 1961–2003. Journal of Geophysical Research 111: D19109.
• Meehl GA (2015) Decadal Climate Variability and the Early-2000s Hiatus. US Clivar, 13, 1-6.
• NOAA (2021) Global Climate Report 2020–Annual 2020. National Centers for Environmental Information, National Oceanic and Atmospheric Administration. https://www.ncdc.noaa.gov/sotc/global/202013 [Erişim tarihi: 13/11/2021]
• Partal T, Kahya E (2006) Trend Analysis in Turkish Precipitation Data. Hydrological Processes 20: 2011-2026.
• Şensoy S, Demircan M, Alan Ü (2008) Trends in Turkey Climate Extreme Indices from 1971 to 2004. Third International Conference BALWOIS, 453-460.
• Salmi T, Maatta A, Anttila P, Ruoho-Airola T, Amnell T (2002) Detecting Trends of Annual Values of Atmsopheric Pollutants by the Mann–Kendall Test and Sen’s Slope Estimates-the Excel Template Application Makesens, Finnish Meteorological Institute, Helsinki, Finland.
• Toros H, Abbasnia M (2017) Trend Analysis of Extreme Temperature Indices for Marmara Region of Turkey. Eighth Atmospheric Sciences Symposium, 01-04 November, İstanbul, Turkey.
• Wibig J, Glowicki B (2002) Trends of Minimum and Maximum Temperature in Poland. Climate Research 20: 123-133.
• Yeşilırmak E, Atatanır L (2021) Variations in Erosion Risk in Western Anatolia (Turkey): Modified Fournier Approach. COMU Journal of Agricultural Faculty 9: 179-188.
• Yue S, Pilon P, Phinney B, Cavadias G (2002) The influence of Autocorrelation on the Ability to Detect Trend in Hydrological Series. Hydrological Processes 16: 1807-1829.
• Zhang X, Yang F (2004) RCclimDex (1.0) User Manual. Climate Research Branch, Environment Canada, Downsview, Ontario, Canada.