Exchange rate-agricultural export relationship: The case of Turkiye

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 1, 77 - 87, 30.06.2024

Fırat Aslan

https://doi.org/10.25308/aduziraat.1436653

Öz

This study aims to reveal the effects of exchange rate shocks and exchanges on Turkiye’s agricultural export value. In this research, using the time series vector autoregressive model (VAR), the aim of the research was achieved. Monthly data between 2000:1 and 2022:12 were used for exchange rates and agricultural exports. The data for agricultural export value are taken from the Turkish Statistical Institute (TUK), and the Exchange Rate data are taken from the Central Bank of the Republic of Turkiye (TCMB) database. The research findings were interpreted using stability, impact response analysis, variance decomposition, and causality analysis. The findings of this study show that shocks in the exchange rate in the first month do not affect and/or explain the value of agricultural exports. In the following months, it was found that dollar-dry shocks accounted for an error variance of agricultural exports between 0.01% and 1.76. The results show a significant interaction between the exchange rate and the value of agricultural exports. These results support those of the Granger Causality Test. While the shocks in the exchange rate positively affect the value of agricultural exports in Turkey in the first months, the effect of the exchange rate on agricultural exports is balanced within a year. This can be considered to have a meaningful short-term effect.

Anahtar Kelimeler

Exchange Rate, Agricultural Exports, Var Model, Turkiye

Döviz Kuru-Tarımsal İhracat İlişkisi: Türkiye Örneği

Öz

Bu araştırma döviz kuru şoklarının ve değişimlerinin Türkiye’deki tarımsal ihracat değeri üzerindeki etkilerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırmada zaman serisi tekniklerinden Vektör Otoregrasif Model (VAR) kullanılarak, araştırmanın amacına ulaşmak istenmiştir. Çalışmada, döviz kuru ve tarımsal ihracat için 2000:1 ile 2022:12 yılları arasındaki aylık veriler kullanılmıştır. Tarımsal ihracat değerine ait veriler Türkiye İstatistik Kurumu’ndan (TÜİK), Döviz Kur verileri ise Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) veri tabanından alınmıştır. Araştırmanın bulguları durağanlık, etki-tepki analizine, varyans ayrıştırmasına ve nedensellik analizine göre yorumlanmıştır. Bu araştırmanın bulgularına göre, ilk ayda döviz kurundaki şokların tarımsal ihracat değerini etkilemediğini ve/veya açıklayamadığını göstermektedir. Sonraki aylarda dolar kuru şoklarının, tarımsal ihracatının hata varyansını %0.01 ile %1.76 arasında açıkladığı saptanmıştır. Sonuçlar döviz kuru ile tarımsal ihracat değeri arasında anlamlı bir etkileşim olduğunu göstermektedir. Bu sonuçlar da Granger Nedenselik Testinden elde edilen sonuçları destekler niteliktedir. Döviz kurundaki şoklar Türkiye’deki tarımsal ihracat değerini ilk aylarında olumlu etkilerken, bir yıl içerisinde döviz kurunun tarımsal ihracat üzerindeki etkisinin dengelendiği gözlemlenmektedir. Bu etkisi kısa vadeli anlamlı bir etkisinin olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Döviz Kuru, Tarımsal İhracat, Var Modeli, Türkiye

Kaynakça

• Adrian C, A Darnell (1990) Dictionary of Econometrics. England: Edward Elgar Pub.
• Akinboade O (2009) Braimoh L. International Tourism and Economic Development in South Africa: a Granger Causality Test. International Journal of Tourism Research 12: 149-163.
• Aktaş C (2010) Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle İhracat Ve İthalat Arasındaki İlişkinin Var Tekniğiyle Analizi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (6)11: 123–140.
• Atici C, Armagan G, Tunalioğlu R, Cinar G (2011) Does Turkey’s Integration Into the European Union Boost Its Agricultural Exports?. Agribusiness: an International Journal, 27(3): 280-291.
• Altın H, Süslü C (2017) Türkiye İçin Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisinin İncelenmesi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2): 105-112.
• Akinbode SO, Ojo OT (2018) The Effect of Exchange Rate Volatility on Agricultural Exports in Nigeria: An Autoregressive Distributed Lag (ARDL) Bounds Test Approach. Nigerian Journal of Agricultural Economics 8: 11-19.
• Arifah KF, Kim J (2022) The Importance of Agricultural Export Performance on the Economic Growth of Indonesia: The Impact of the COVID-19 Pandemic. Sustainability 14: 1-18.
• Akın S, Duramaz, S, Koçtürk OM (2023) Reel Efektif Döviz Kuru Oynaklığının Tarımsal Dış Ticaret Üzerindeki Asimetrik Etkisi: 2013-2021 Arası Dönemde Türkiye Örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi 28(2): 141-150.
• Ben-Amor R, Aguayo E, Miguel-Gómez MD (2015) The Competitive Advantage of the Tunisian Palm Date Sector in the Mediterranean Region. Spanish Journal of Agricultural Research 13: 0101.
• Bozdoğan ND, Özenci İ, Benli, KY (2018) Döviz Kuru İle İhracat Ve İthalat Arasındaki İlişkinin Analizi: Ampirik Bir Çalışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10)25: 638-649.
• Cooley TF, Leroy SF (1985) Atheoretical Macroeconometrics: A Critique. Journal of Monetary Economics 16: 283–308.
• Çağlayan E, Saçaklı İ (2006). Satın Alma Gücü Paritesinin Geçerliliğinin Sıfır Frekansta Spektrum Tahmincisine Dayanan Birim Kök Testleri ile İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1): 121-137.
• Çevik H (2013) Döviz kuru, ihracat ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir
• Çınar G, Işın F, Hushmat A (2015) Relationship Between Exports ff Processed Agricultural Products and Real Exchange Rate Shocks: The Case of Turkey. Journel of Agriculture Faculty of Ege University 52: 85-92.
• Çınar G (2023) Effect of Monetary Indicators on Agricultural Prices: Evidence from Turkiye. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (2): 247-254.
• Derek DF, Charemza WW (1992) New Directions in Econometric Practise General to Spesific Modelling,Cointegration and Vector Autoregressions. Edward Elgar Pub. England.
• Danyal Y, Gümüş UT (2022). VAR Analizi. İKSAD Yayınevi, Ankara.
• Demir O, Çağlar Gültekin G, Uzundumlu SA (2023) Türkiye Ekonomisinde Tarımın Yeri ve Önemi. Journal of Animal Science and Economics 2: 62-69.
• Demirağ İ, Sağır M (2023) Gıda Fiyatları Neden Yükseliyor? Türkiye’de Tarım Ürünleri Üretici Fiyatları ve Döviz Kuru Etkisinin ARDL İle İncelemesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 42(1): 33-46
• Ekanayake E, Chatrna D (2010) The Effects Of Exchange Rate Volatılıty On Sri Lankan Exports: An Empırıcal Investıgatıon. Journal of International Business and Economy 11: 51-68.
• Erdal G, Erdal H, Esengün K (2012) The effects of Exchange Rate Volatility on Trade: Evidence from Turkish Agricultural Trade. Applied Economics Letters 19: 297–303.
• Elmastaş Gültekin Ö, Aktürk Hayat E (2016) Altın Fiyatını Etkileyen Faktörlerin Var Modeli İle Analizi:2005-2015 Dönemi. Ege Akademik Bakış, 16 (4), 611-625.
• Fuller WA (1996) Introduction to Statistical Time Series. 2nd edition, John Wiley and Sons Inc.
• Granger CWJ (1980) Some Comments on The Role of Time Series Analysis in Econometrics. Ramsey Academic Press. New York.
• Granger CWJ (1981) Some Properties of Time Series Data and Their Use in Econometric Model Specification. Journal of econometrics 16: 121-130.
• Granger CWJ, Newbold P (1986) Forecasting Economic Time Series, Economic Theory, Econometrics and Mathemathical Economics. Harcourt Brace Jovanovich. New York.
• Gacener A (2005) Türkiye Açısından Wagner Kanunu’nun Geçerliliğinin Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (1): 103-122.
• Gül E, Ekinci A (2006). Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984 – 2003. Sosyal Bilimler Dergisi, 1.
• Gül E. ve Ekinci, A. (2006). Türkiye’de Döviz Kuru ve Enflasyon Arasındaki Nedensellik İliŞkisi :1984-2003. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16.
• Gilbert NA, Linyong SG, Divine GM (2013) Impact of Agricultural Export on Economic Growth in Cameroon: Case of Banana, Coffee and Cocoa. International Journal of Business and Management Review 1: 44-71.
• Hyunsoo K (2015) Agricultural Exports and Economic Growth: Empirical Evidence from the Major Rice Exporting Countries. Agricultural Economics (ZemědělskáEkonomika) 61: 81-87.
• Keating JW (1990) Identifying VAR Models Under Rational Expectations. Journal of Monetary Economics 25: 453-476.
• Kutlar A (2007) Ekonomiye Giriş, Nobel Yayınları, Ankara.
• Kandilov IT (2008) The effects of Exchange Rate Volatilityon Agricultural Trade. American Journal of Agricultural Economics 90: 1028–43.
• Korkmaz S (2010). Türkiye’de AR‐GE Yatırımları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin VAR Modeli ile Analizi. Yaşar Üniversitesi Dergisi, 20(5): 3320-3330.
• Kafle K, Kennedy PL (2011) Exchange Rate Volatility and Bilateral Agricultural Trade Flows: The Case of the United States and OECD Countries. Masters Thesis, Louisiana State University, U.S.
• Karaçor Z., Gerçeker M (2012) Reel Döviz Kuru Ve Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği (2003 - 2010). Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi.
• Maddala GS (1989) Introduction to Econometrics. Macmillan publishing Company, New York.
• Mihaljek D, Klau M (2001). A Note on the Pass-Through from Exchange Rate and Foreign Price Changes to Inflation in Selected Emerging Market Economies 8, In: BIS Papers.
• Mencet MN, Fırat MZ, Sayın C (2006) Cointegration Analysis of Wine Export Prices for France, Greece and Turkey. Paper prepared for presentation at the 98 th EAAE Seminar ‘Marketing Dynamics within the Global Trading System: New Perspectives’, Chania, Crete, Greece as in: 29 June – 2 July, 2006.
• Njimanted GF, Aquilas NA (2015) The Impact of Timber Exports on Economic Growth in Cameroon: An Econometric Investigation. Asian Journal of Economic Modelling: 3, 46-60.
• Özer OO (2012) Türkiye’nin Tarım Ürünleri İhracat Fonksiyonu ve Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracatta Olan Etkileri. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 26 (2), 63-69.
• Öktem Hİ, Öztürk Z (2022) Döviz Kuru Hareketlerinin Tarımsal Dış Ticarete Etkileri: Türkiye-AB Örneği. International Symposium on Economics, Finance and Econometrics (ISEFE 2022), -19 June 2022, Canakkale,
• Phillips PCB, Perron P (1988) Testing for a Unit Root in Time Series Regressions. Biometrika 75: 335-346.
• Patterson K (2000). An İntroduction to Applied Econometrics: A Time Series Approach. 130: 822. Palgrave, NewYork.
• Sims CA (1980). Macroeconomics and Reality. Econometrica 48: 1–48.
• Siaw A, Jiang Y, Becker Pickson RB, Rahman Dunya, R (2018) Agricultural Exports and Economic Growth: A Disaggregated Analysis for Ghana. Theoretical Economics Letters, 8 (11): 2251-2270.
• Sağdıç A, Duman YK (2018). Türkiye’de Döviz Kuru, Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Ekonometrik analiz (2003: 1-2017:3). Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Şimşek E (2017) Türkiye’de Reel Döviz Kuru, Tarımsal İhracat ve Tarımsal İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi. 4(2): 109–118.
• Tarı R, Bozkurt H (2006) Türkiye’de İstikrarsız Büyümenin VAR Modelleri ile Analizi (1991.1-2004.3). İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 4, 12–28.
• Tarı R (2012) Ekonometri. Umuttepe Kitapevi, 8.Baskı, Kocaeli.
• Tapşın K, Karabulut AT (2013) Reel Döviz Kuru, İthalat Ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (26)1: 90 – 205.
• Tarkun S, Ergür HO, Aydın AF (2014) İşlem Bazlı Manipülasyon Şirketlerinin Vektör Otoregresif Analizi ile İncelenmesi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 5(1): 37–57.
• Turhan Ş, Erdal B (2022) Ekonomik Büyüme ve Tarımsal İstihdam. OKU Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1): 66,74.
• Verter N, Becvárová V (2016) The Impact of Agricultural Exports on Economic Growth in Nigeria. Acta Universitatis Agriculturaeet Silviculturae Mendelianae Brunensis 64: 691-700.
• Yılmaz V, Uyar Bozdağlıoğlu Y (2016) Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Wesseh P. Niu L (2012) The Impact of Exchange Rate Volatility on Trade Flows: New Evidence from South Africa. International Review of Business Research Papers 8: 140-165.