REINTERPRETATION OF THE TREE OF LIFE IMAGE IN PRINTMAKING

Yıl 2023, , 123 - 146, 31.08.2023

Zeliha Kayahan

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1292423

Öz

When we look at the history of humanity, it is seen that the tree image, which is a basic belief and culture element, is given great importance. As an expression of the cultural infrastructure created by humanity, it is possible to reach ancient information about the tree of life in fields such as epic, legend and mythology. Within the scope of this study, the literature review method was used for the meaning and periodic interpretations of the concept of the tree of life. Afterwards, the production of the tree of life image in different fields from the past to the present has been examined and a visual and intellectual ground has been created for the image. The last part of the research is devoted to the original printmaking works of the artist Zeliha Kayahan, in the context of making a transfer to the present day, starting from the theme of the tree of life. The artist, who uses different application practices such as printmaking, collage, and manual intervention in his works, has interpreted his emotional and intellectual world through the image of the tree of life. The research constitutes an inspiring source for studies on the tree of life.

Anahtar Kelimeler

Art, Printmaking, Tree, Tree of Life.

BASKIRESİMDE HAYAT AĞACI İMGESİNİN YENİDEN YORUMLANMASI

Öz

İnsanlık tarihine bakıldığında temel bir inanç ve kültür unsuru olan ağaç imgesine oldukça önem verildiğini görmekteyiz. Bu durumun, neredeyse her toplumda hayat ağacı imgesinin kült bir motife dönüşmesini sağladığı düşünülebilir. İnsanoğlunun oluşturduğu kültürel altyapının bir dışavurumu olarak destan, efsane ve mitoloji gibi alanlarda hayat ağacı ile ilgili kadim bilgilere ulaşmak mümkündür. Hayat ağacı temasını odağına alan bu çalışma kapsamında, bir kültürel imge olarak bu kavramın anlamı ve dönemsel yorumlamaları için literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. Sonrasında dönemsel olarak geçmişten günümüze hayat ağacı imgesinin farklı disiplinler ve malzemeler aracılığı ile gerçekleştirilmiş üretimleri incelenerek imgeye dair görsel ve düşünsel bir zemin oluşturulmuştur. Araştırmanın son bölümü, hayat ağacı temasından yola çıkarak günümüze bir aktarım yapılması bağlamında, akademisyen/sanatçı AB’nin özgün baskıresim çalışmalarına ayrılmıştır. Sanatçı özgün uygulamaları kapsamında öncelikle çalışmalarının merkezine aldığı hayat ağacı imgesini yalın kompozisyonlar aracılığı ile oluşturmuştur. Çalışmaları kapsamında baskıresim, kolaj, elle müdahale gibi bir çok uygulama pratiğini birlikte kullanan sanatçı, kendi duygusal ve düşünsel dünyasını hayat ağacı imgesi üzerinden yorumlamıştır. Kültürel değerlerin geleceğe taşınması düşüncesi temel alındığında; AB’nin “Hayat Ağacı” imgesi kapsamında ortaya koyduğu seri; kompozisyon, malzeme ve teknik seçimleri bakımından özgün olmasının ötesinde, gelecekte hayat ağacı imgesini odağına alan farklı disiplinlerden çalışmalara da altyapı oluşturma konusunda ilham verici olabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sanat, Baskıresim, Ağaç, Hayat Ağacı.

Kaynakça

• Çağdaş, Ö. (2011). İslam Öncesi Türk Dönemi Orta Asya Kaya Resimlerinde Kullanılan Ana Motifler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Çakıroğlu, L. (2015). Özgün Baskı Ve Tekstil Uygulamaları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik, S.(2007). İslâm Öncesi Türk Sanatında Bazı Hayvansal ve Bitkisel Kültür Öğeleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Çerçive, E. (2017). Anadolu Selçuklu Devleti Mimarisinde Kullanılan Bitkisel Ve Geometrik Motiflerin (Hayat Ağacı ve Yıldız Motifi) Halıya Yansıması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Isparta.
• Çetin, S. (2012). Anadolu Selçuklu Dönemi (Geometrik Yıldız Hayat Ağacı, Nar ve Rumi) Motiflerinin Heykel Sanatı Bağlamında Yorumlanması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Kayseri.
• Çevik, N. ve Bingöl, M. (2019). “Çağdaş Sanatta Malzemenin Değişen Rolü” 2nd International Congress On New Horizons in Education and Social Sciences. 18-19 Haziran, İstanbul.
• Çoruhlu, Y. (2002). Türk Mitolojisinin Anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Dumlu, Y. (2020). Hayat Ağacı Sembolünün Seramik Form ve Yüzeylerde Yorumu. Yayınlanmamış yüksek lisans sanat çalışması raporu, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Erbek, M. (2002). Çatalhöyük’ten Günümüze Anadolu Motifleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ergün, C. (2014). “Temel Sanat Eğitiminde Ve Çağdaş Sanatta Kolaj-Fotomontaj.” Sanat – Tasarım Dergisi, 1 (3) : 5-19.
• Esin, E. (2004). Türk Sanatında İkonografik Motifler. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Ferrebee, W. (2014). Two Woodcuts of Trees by M.C. Escher, https://ferrebeekeeper.wordpress.com/2014/04/09/two-woodcuts-of-trees-by-m-c-escher/, Erişim Tarihi: 16.07.223.
• Görgünay, N. (2002). Oğuz Damgaları ve Göktürk Harflerinin El Sanatlarımızdaki İzleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Grabowski, B., ve Fick, B. (2012). Baskı resim/Kapsamlı materyaller ve teknik rehberi. (S. Atay Eskier ve A. Tunç, Çev.). İzmir: Karakalem Kitabevi Yayınları.
• Gürleyen, M. D. (2013). Şaman Kültürünün Anadolu Türk Tekstiline Yansıması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.
• Kayahan, Z. ve Çevik, N. (2023). “Kolaj Tekniğine Çağdaş Bir Yaklaşım ile Christine Kim Örneği” Uluslararası Topkapı Kongresi, 15-16 Mart, İstanbul.
• Kılıç, E. (2011). Hayat Ağacı Sembolizmi Ve Tekstil Baskıcılığındaki Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma.
• Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.
• Kılıç, Y. ve Eser, E. (2017). “Eskiçağ Toplumlarının Mitolojisinde Ölümsüzlük Arayışı (Ölümsüzlük Sembolü Olarak Bazı Bitki, Su ve Hayvanlar).” Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, IV (XIII): 122-156.
• Kuban, D. (1999). Divriği Mucizesi Selçuklular Çağında İslam Bezeme Sanatı Üzerine Bir Deneme. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Özkul, K. (2019). Hayat Ağacı Temalı Çini Pano. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pala Yavuzyiğit, Z. (2021). Anadolu Coğrafyasında “Hayat Ağacı” Motifi, Tasarım Özellikleri Ve Özgün Yorumlamalar. Yayınlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Papagan, F. (2018). Anadolu Selçuklu Dönemi Süslemelerinin Günümüz Resim ve Seramik Sanatı Bağlamında Yorumlanması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Pazarlıoğlu Bingöl, M. ve Çevik, N. (2020). “Çağdaş Sanatta Bir İfade Unsuru Olarak Kolaj Üzerine Bireysel Söylemler.” Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , (36) , 599-637.
• Savaş, F. (2013). Türkiye’de Çağdaş Karo Tasarımında Geleneksel Motiflerin Kullanımı ve Örnek Uygulamalar. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Uludağ, F. M.(2017). Türk Mitolojisinde Hayat Ağacının (Kayın Ağacı) Çağdaş Seramik Sanatında Figüratif Yorumu. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Yıldız, E. M. ve Aslan, M. (2019). “Disiplinlerarası Etkileşimlerin Baskıresim Sanatına Yansımaları.” Journal of Social and Humanities Sciences Research, 6 (43): 3153-3161.