OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN ÇOCUKLARIN ZORLAYICI DAVRANIŞLARINA YÖNELİK STRATEJİLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2023, , 1 - 31, 31.12.2023

Ebru Cemile Toklu , Fatma Özkür Duman

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1301404

Öz

Bu araştırma okul öncesi öğretmenlerinin çocukların zorlayıcı davranışlarına yönelik kullandığı stratejileri incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul ilinde görev alan 200 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Okul Öncesi Öğretmenlerinin Sınıf Yönetiminde İstenmeyen Davranışlara Karşı Kullandığı Stratejileri Belirleme Ölçeği kullanılmıştır. Normallik testi ile verilerin normal dağıldığı sonucuna ulaşılarak gruplar arası fark analizlerinde t-testi ve tek yönlü ANOVA testi uygulanmıştır. İki bağımsız grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olup olmadığını bağımsız grup t-testi (mezun olunan okul, çalışılan kurum türü) ile analiz edilmiştir. Üç ve daha fazla bağımsız gruptan oluşan değişkenler arasında fark analizlerinde ise tek yönlü ANOVA testi (yaş, mesleki kıdem, sorumlu olunan yaş grubu ve sınıfta bulunan çocuk sayısı) kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, okul öncesi öğretmenlerinin yaş ve mezun oldukları bölüm türü değişkenlerine göre uyguladıkları stratejilerde bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte okul öncesi öğretmenlerinin diğer değişken gruplarından olan mesleki kıdem, sınıfta bulunan çocuk sayısı ve sorumlu olunan yaş grubu türlerinde anlamlı farklılıklar olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Eğitim, Sınıf Yönetimi, Zorlayıcı Davranış

EXAMINATION OF PRESCHOOL TEACHERS' STRATEGIES FOR CHILDREN'S CHALLENGİNG BEHAVIORS

Öz

This study was conducted to investigate the strategies preschool teachers use to deal with children's challenging behavior. The Relational Screening Model was used for the study. The participants of the study consists of 200 preschool teachers working in Istanbul. The Scale of Determining the Strategies Used by Preschool Teachers Against Undesirable Behaviors in Classroom Management was used as a data collection tool. The normality test showed that data were normally distributed. There for the t-Test and one-way Anova test were applied in the analysis of the difference between and among the groups. Whether there was a statistically significant difference between the two independent groups was analyzed with the independent group t-test (graduate school, type of institution). One-way ANOVA test (age, professional seniority, responsible age group and number of children in the class) was used in the difference analysis among the variables consisting of three or more independent groups. Results revealed that there was no difference in the strategies applied by preschool teachers according to age and undergraduate education. However, there were significant differences found in the types of professional seniority, number of children in the class and the children’s age group.

Anahtar Kelimeler

Preschool Education, Classroom Management, Challenging Behavior.

Kaynakça

• Alisinanoğlu, F. ve Kesicioğlu, O.S. (2010). ‘’Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Davranış Sorunlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Giresun İli Örneği).’’ Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3 (1): 93-110.
• Alpaslan, S. (2019). Sınıf Öğretmenlerinin İstenmeyen Öğrenci Davranışlarına Karşı Kullandıkları Baş Etme Yöntemleri İle Öz Yeterlilikleri Arasındaki İlişki. Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Arslan, M. (2019). Öğretmenlerin sınıfta istenmeyen davranışları yönetme stratejilerine ilişkin bir inceleme. Yüksek Lisans Tezi, Yozgat Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yozgat.
• Aslan, H. ve Alpaslan, S. (2020). ‘’Sınıf öğretmenlerinin istenmeyen öğrenci davranışlarına karşı kullandıkları baş etme yöntemleri ile öz yeterlilikleri arasındaki ilişki.’’ Journal of Human Sciences, 17(4): 1177-1203.
• Avşar Tuncay, A., İnce, N.B. ve Şahin, A.E. (2019). ‘’Birinci sınıflarda istenmeyen davranışların yaş farklılıklarına göre dağılımı ve bu davranışlara yönelik öğretmen tepkileri.’’ Elementary Education Online, 18(4): 2005-2026.
• Bani Salameh A.K., Malak M.Z., Al-Amer R.M., Al Omari OSH., El-Hneiti M. ve Abu Sharour LM. (2021). ‘’Assessment of temper tantrums behaviour among preschool children in jordan.’’ Journal of Pediatric Nursing, 59: 106-111.
• Brock, M.E. ve Beaman Diglia L.E. (2018). ‘’Efficacy of coaching preschool teachers to manage challenging behavior.’’ Educatıon And Treatment Of Chıldren, 41(1): 31-48.
• Carter D.R. ve Van Norman R.K. (2010). ‘’Class-wide positive behavior support in preschool: ımproving teacher ımplementation through consultation.’’ Early Childhood Education Journal, 38, 279-288.
• Cebeci, B. ve Şirin, T. (2017). ‘’İlköğretim kurumlarında öğrencilerin istenmeyen davranışlarına dair öğretmen tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi.’’ International Journal of Contemporary Educational Studies, 3(1): 13-33.
• Celep, C. (2004). Sınıf Yönetimi ve Disiplini (Yenilenmiş 3. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Chen, X., Wang, L., Chen, H. ve Liu, M. (2002). ‘’Noncompliance and child-rearing attitudes as predictors of aggressive behaviour: A longitudinal study in Chinese children.’’ International Journal of Behavioral Development, 26(3): 225-233.
• Coleman, J. C., Crosby, M. G., Irwin, H. K., Dennis, L. R., Simpson, C. G., ve Rose, C. A. (2013). ‘’Preventing challenging behaviors in preschool: Effective strategies for classroom teachers.’’ Young Exceptional Children, 16(3): 3-10.
• Coşan, K. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetiminde istenmeyen davranışlara karşı kullandığı stratejilerin incelenmesi ve stratejilerin kullanımına yönelik eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Dada, E.M. ve Okunade, H.F. (2014). ‘’ Classroom undesirable behaviours and strategies used for controlling them among primary school teachers.’’ Arabian Journal of Business and Management Review (Kuwait Chapter), 3(9): 1-7.
• Dönmez, Ö., Aşantoğrul, S., Karasulu, M. ve Bal, E. (2018). ‘’Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetiminde istenmeyen davranışlara karşı kullandığı stratejilerin incelenmesi.’’ Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 3(2): 75-97.
• Duman, G. (2013). ‘’Pre-service preschool teachers self competency evaluation of challenging play behaviors.’’ Educational Research and Reviews, 8(24): 2313-2316.
• Fox, L., ve Little, N. (2001). ‘’Starting early developing school-wide behavior support in a community preschool.’’ Journal of Positive Behavior Interventions, 3(4): 251–254.
• Gangal M. ve Öztürk Y. (2019). ‘’Okul öncesi öğretmenlerinin sınıflarında istenmeyen davranışlar ve başa çıkma yolları.’’ Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(3): 1100-1118.
• Grix, J. (2010). The foundations of research. London: Palgrave Macmillan.
• Güleç, S. ve Alkış, S. (2004). ‘’Öğretmenlerin sınıf ortamında kullandıkları davranış değiştirme stratejileri.’’ Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(2): 247-266.
• Gündüz, H.B. ve Konuk, S. (2016). ‘’İlkokul öğretmenlerin karşılaştıkları istenmeyen davranışlar ile baş etme stratejileri.’’ YILDIZ Journal of Educational Research, 1(1): 37-54.
• Güven, E. D., & Cevher, N. (2005). ‘’Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetimi.’’ Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(18): 71-92.
• Han, M. (2019). İstanbul örnekleminde ilkokul öğretmenlerinin performansında veli, öğrenci ve meslektaşlarının etkileri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Jiang, H. S. ve Jones, S. Y. (2016). ‘’Practical Strategies for Minimizing Challenging Behaviors in the Preschool Classroom.’’ Dimensions of Early Childhood, 44(3): 12-19.
• Kapucuoğlu Tolunay, A. (2008). Sınıf öğretmenlerinin sınıfta karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışları ve bu davranışlara karşı kullandıkları baş etme yöntemleri. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın.
• Kayıkçı, M. (2013). İlkokullarda sınıf öğretmenlerinin sınıf içinde karşılaştıkları istenmeyen davranışlar ve bu davranışlarla baş etme yolları (ödül ceza yöntemi). Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Keleş, O. (2015). ‘’Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetiminde istenmeyen davranışlara karşı kullandığı stratejileri belirleme ölçeği geçerlik güvenirlik çalışması.’’ H. Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3: 361-367.
• Keleş, Z. (2010). İlköğretim okulları birinci kademe sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetiminde karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışları ve bu davranışlarla baş etme yöntemleri. Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kokkinos, C. M., Panayiotou, G., ve Davazoglou, A. M. (2005). ‘’Correlates of teacher appraisals of student behaviors.’’ Psychology in the Schools, 42(1): 79-89.
• Korkmaz, İ. (2007). İstenmeyen davranışların önlenmesi. Ankara: Pegem Akademi.
• Kutlu Abu, N. ve Arslan, B. (2020). ‘’Okul öncesi öğretmenlerinin sınıfta istenmeyen davranışlara ilişkin sınıf yönetim stratejileri hakkındaki görüşleri.’’ Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1): 227-255.
• Larzelere R.E., Amberson T.G. ve Martin J.A. (1992). ‘’Age differences in perceived discipline problems from 9 to 48 months.’’ National Council on Family Relations, 41(2): 192-199.
• Luiselli, J. K. ve Murbach, L. (2002). ‘’Providing Instruction from Novel Staff as an Antecedent Intervention for Child Tantrum Behavior in a Public School Classroom.’’ Education and Treatment of Children, 25(3): 356-365.
• McCabe L.A. ve Frede E.C. (2007). ‘’Challenging behaviors and the role of preschool education.’’ National Institute for Early Education Research. Preschool Policy Brief, 16.
• Miller, S (2014). Preschool Teacher response to challenging behavıor: the role of organizatıonal climate in referrals and expulsion. Doctoral dissertation, University Of Florida, USA.
• Oktay, A. (1990). ‘’Türkiye’de okul öncesi eğitim.’’ Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2: 151-160.
• Öğülmüş, K., ve Vuran, S. (2016). ‘’Schoolwide positive behavioral interventions and support practices: Review of studies in the Journal of Positive Behavior Interventions.’’ Educational Sciences: Theory ve Practice, 16: 1693–1710.
• Öngören Özdemir, S. ve Tepeli. K. (2016). ‘’Okul öncesi öğretmenlerinin saldırgan davranışlarla baş etme stratejilerinin incelenmesi.’’ KEFAD, 17(2): 51-70.
• Özer, B., Bozkurt, N. ve Tuncay, A. (2014). ‘’İstenmeyen öğrenci davranışları ve öğretmenlerin kullandıkları başa çıkma stratejileri.’’ Turkish Journal of Educational Studies, 1(2):153-189.
• Öztürk, H. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetim becerileri ile istenmeyen davranışlara karşı kullandıkları stratejilerin karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, İstanbul Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, Y. ve Gangal, M. (2016). ‘’Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Disiplin, Sınıf Yönetimi ve İstenmeyen Davranışlar Hakkındaki İnançları.’’ Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3): 593-608.
• Pala, A. (2005). ‘’Sınıfta istenmeyen öğrenci davranışlarını önlemeye dönük disiplin modelleri.’’ Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (13): 171-179.
• Pala, Ş. (2022). ‘’Okul Öncesi Sınıf Yönetim Sürecinde Başvurulabilecek Disiplin Modellerinin İncelenmesi: Bir Derleme Çalışması.’’ Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2 (2): 133-142.
• Patnaik, S., Sharma, U. ve Subban, İ. (2022). ‘’Who Is Responsible for Students’ Challenging Behaviour? A Study of the Causal Attributions of Teachers to Challenging Behaviour in Primary Schools in West Bengal, India.’’ Disabilities, 2: 56-72.
• Sarıtaş, M. (2005). Sınıf yönetimi ve disiplinle ilgili kurallar geliştirme. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Şahin, S. ve Arslan, M.C. (2014). ‘’Öğrenci ve Öğretmen Görüşlerine Göre İstenmeyen Öğrenci Davranışlarına Karşı Kullanılan Öğretmen Stratejilerinin Öğrenciler Üzerindeki Etkileri.’’ Turkish Studies, 9(2): 1399-1415.
• Uğurlu, C.T., Doğan, S., Şöförtakımcı, G., Ay, D. ve Zorlu, H. (2014). ‘’Öğretmenlerin Sınıf Ortamında Karşılaştıkları İstenmeyen Davranışlar ve Bu Davranışlarla Baş Etme Stratejileri.’’ Turkish Studies, 9(2): 577-602.
• Uzunçarşılı, A. T., Akın, Ü. B. Ü., & Mollaoğlu, N. (2022). ‘’Okul öncesi öğretmenlerinde iletişim becerilerinin önemi.’’ Avrasya Eğitim ve Literatür Dergisi, (16): 51-66.
• Vahedi, S., Farrokhi, F. ve Farajian, F. (2012). ‘’Social Competence and Behavior Problems in Preschool Children.’’ Iranian Journal of Psychiatry, 7(3):126–134.
• Wood, C. L., Kisinger, K. W., Brosh, C. R., Fisher, L. B. ve Muharib, R. (2018). ‘’Stopping Behavior Before It Starts: Antecedent Interventions for Challenging Behavior.’’ Teaching Exceptional Children, 50 (6): 356–363.
• Yağan Güder, S., Alabay, E. ve Güner, E. (2018). ‘’Okul öncesi öğretmenlerinin sınıflarında karşılaştıkları davranış problemleri ve kullandıkları stratejiler.’’ Elementary Education Online, 17(1): 414-430.
• Yalçınkaya, M. ve Küçükkaragöz, H. (2006). Sınıfta disiplin kuralları ve uygulaması. Ankara: Nobel Yayınları.
• Yavuzer, H. (2019). Çocukluğumuzun ilk 6 yılı (38. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.