OBJECTS İN ŞEYH GALİP’S MESNEVİ HÜSN Ü AŞK

Yıl 2024, , 197 - 224, 28.08.2024

Nebahat Erdem

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1487832

Öz

Some uses in literary texts based on the association of concrete objects with abstract concepts are important in terms of reflecting the poet's imaginary world. Neverttheless, the poet's ability to provide semantic integrity depends on the necessity of a literary power and the mastery in using the language. The use of objects is one of literary devices that give strength to the poetry of Şeyh Galip Sufi Mathnawi and the last great representative of classical Turkish poetry. In this study were classified the objects from the text of Şeyh Galip's Hüsn ü Aşk Mathnawi. In the text used concrete objects , objects used in daily life, classifying abstract as objects used metaphorically, objects used as simile elements, and used as metaphor elements, it has been tried to reveal what the purpose of the objects are in the couplets, their contribution to the meaning and fictional structure of the poem, and the contribution of the objects to the poem. In Şeyh Galip's eyes, some abstract concepts were expressed in concrete concepts and made more understandable in people's mind. It was tried to find the answer to the question of what’s the purposes of use of the objects in Hüsn ü Aşk.

Anahtar Kelimeler

Divan literature, Hüsn ü Aşk, Şeyh Galip, objects, oneness

ŞEYH GALİP’İN HÜSN Ü AŞK MESNEVİSİNDE NESNELER

Öz

Şeyh Galip’in en önemli eseri olan Hüsn ü Aşk mesnevisi nesneler açısından oldukça zengindir. Bu çalışmada yer alan nesnelerin, kullanım amaçları belirlenip metindeki nesnelerin bir sınıflandırması yapılmıştır. Metinde yer alan somut nesneleri; estetik nesneler ve günlük hayatta kullanılan nesneler olarak; soyut nesneleri ise mecaz anlamda kullanılan nesneler, teşbih unsuru olarak kullanılan nesneler ve telmih unsuru olarak kullanılan nesneler şeklinde sınıflandırma yaparak beyitlerde nesnelerin kullanım amacının ne olduğunu, şiirin anlamında ve kurgusal yapısında katkılarının neler olduğunu ve nesnelerin şiire katkısını ortaya koymak bu bakımdan önem arz etmektedir. Şairler nesnelere ifade etmek istedikleri anlamı yüklerler. Örneğin şair nesnelerden kalemi kullanırken kalemi kişileştirerek tez canlı olma özelliği yükler. Şairin, bir başka nesnelerden defteri mertlik defteri şeklinde kullandığını görürüz. Şairler nesnelere yükledikleri anlamlarla onlara adeta ruh üflemektedirler. Her bir nesne belli bir duyguya hayat vermektedir. Şiirlerde sevgilinin güzellik unsurlarından kirpikler kişileştirilerek cirit oynayan biri olarak düşünülmüştür. Telmih unsuru olarak kullanılan hikâyelerde ise hikâyesi olan nesneler kullanılmıştır. Şairler bazen de ne istediğini anlatmak için tarihten ve dinler tarihinden faydalanmıştır. Örneğin Cem’in yüzüğü, İskender’in aynası, Yusuf’un zindana atılması vs. gibi olaylar, şiirlerde şairlerin düşünce dünyalarında kurdukları anlamları telmih yoluyla ifade etmişlerdir. Telmih unsuru olarak kullanılan nesneler önemli şahsiyetlerle birlikte de kullanılmıştır. Şiirlerde zindan ve kilit Yusuf peygamberle, ayna İskender’le, yüzük ise Cem’le birlikte kullanılmıştır. Şair bu vesileyle aşkın derinliğini ve güzelliğini nesneler aracılığıyla vermiştir.

Anahtar Kelimeler

Divan edebiyatı, Hüsn ü Aşk, Şeyh Galip, nesneler, şiir

Etik Beyan

Bu araştırma için etik kurul kararına ihtiyaç yoktur.

Destekleyen Kurum

Bu makale herhangi bir finansal destek almamıştır.

Kaynakça

• Albayrak, N. (1993). “Cem”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.7, s. 279-280.
• Arı, R. (2019), Eşyadan Sanata, Klasik Türk Şiirinde Eşya, Şiir Kuran Nesneler, Hece Yay. Ankara.
• Avşar, Z. (Yayımlanmamış), Hüsn ü Aşk Manzum Çeviri.
• Barthes, R. (2014). Göstergebilimsel Serüven. (çev. M. Rıfat, S. Rıfat). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Coşkun, S. N. (2023). “Soyut Kavramların Ontolojik ve Epistemolojik Boyutu”, Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 22 (1), s. 340-368.
• Dilçin, C. (1983); Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, TDK Yay. Ankara.
• Doğan, A. (2008). Dönüşüm Sürecindeki İnsanın Sembolik Seyahati ve Hüsn ü Aşk Örneği (Doktora Tezi), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Elazığ.
• Doğan, A. (2022). Mevlevilik, Mevlana ve Şeyh Galip Üzerine İncelemeler, Hüsn ü Aşk’ın Kimyası, İstanbul Üniversitesi Yay.
• Doğan, M. N. (2020). Şeyh Galip Hüsn ü Aşk, Yelkenli Yayınevi, İstanbul.
• İçli, A. (2010). “Hüsn ü Aşk Mesnevisinde Dramatik Aksiyonu Oluşturan Değerler Üzerine Bir İnceleme”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 20, S. 2, s. 57-78.
• Kaçar, M. (2012). “Şeyh Gâlib’in Nâbî Eleştirisi Ve Dîvân Şiirine “Ahlakî” Yaklaşım Hakkında Birkaç Not”, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, s.1339-1346 . Kalkışım, M. M. (2010). “Şeyh Galip”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 39, s. 54-57.
• Kaplan, M. (2007). “Şeyh Galip’in Şiir Anlayışı”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 2/4 Fall.
• Okçu, N. (1999). “Hüsn ü Aşk”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 19, s. 29-31.
• Pala, İ. (1989). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Timuçin, A. (2004). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Bulut Yayınları.
• Tok, E. (2014). “17. Yüzyıl Mevlevî Şairlerinde Ney”, Mediterranean Journal of Humanities, C. IV/2, s. 261-278.
• Tunalı, İ. (1998). Estetik. İstanbul: Remzikitabevi.
• Türk Dil Kurumu, Güncel Türkçe Sözlük, Web: https://sozluk.gov.tr
• Türker, H. (2020). “Şiire İlişkin Felsefi Bir Soruşturma II: İmge ve Mecaz”, Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 19(1), s. 97-120.
• Uzun, M. İ. (2011). “Telmih”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.40, s. 408-409.