Öz
Progressive Republican Party (PRP) having taken to the stage in the first year of the Republic and incorporated some celebrities in the national struggle term following Ataturk was a political party which had a role in the history of Turkish democracy multi-party system just 8 months. Like it’s born, it’s departure was dramatic too. Even some people wanted to establish a relationship with Sheikh Said rebellion, it was judged in Ankara and East Independence Courts because of being divisive, exploiting religion for it’s political gain and was closed by the decision of the courts. The study aims to demonstrate lawsuits which pending action in East Independence Court against Mehmet Mehmet Fethi, who was a secretary of Urfa and Mardin Branches of PRP and played an active role to organize PRP, the size of political competition, the different political conceptions and understanding
Anahtar Kelimeler
Progressive Republican Party (PRP) Sheikh Said Rebellion East
Kaynakça
- RESMİ ARŞİV VE YAYINLAR
- Düstur, III. Tertip
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi, İstiklâl Mahkemeleri Dosyası, Tasnif 3;Tasnif 12, Dosya 1; Dosya 2; Dosya 3, Dosya 15; Dosya 93, Dosya 349; Dosya 350.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Dosya 2, Cilt 15.
- Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti, 1934;Tarih IV:Türkiye Cumhuriyet, İstanbul.
- SÜRELİ YAYINLAR
- Cumhuriyet(1341/1925)
- Dünya(1957)
- Hâkimiyet-i Milliye (1341/1925)
- Son Saat(1341/1925)
- Tevhid-i Efkâr(1341/1925)
- KİTAPLAR
- Aybars, E. (1982). İstiklâl Mahkemeleri, Ankara.
- Baykara,T.(1988), Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş,Ankara.
- Doğan, A. (1964). Kuruluş, Kurtuluş ve Sonrası, İstanbul.
- Hallı, A.R. (1972). Türkiye Cumhuriyeti’nde Ayaklanmalar (1924-1938), Ankara.
- Kili,Suna-Şeref Gözübüyük(2000). Sened-i İttifakdan Günümüze Anayasa Metinleri, İstanbul.
- Karaosmanoğlu, Y. K.(1925).”Perdeler Açılıyor”, Dünya, İstanbul.
- Kodaman, B. (1987). Sultan İkinci Abdülhamid Devri Doğu Anadolu Politikası. Ankara: TKAE.
- Mazıcı, N. (1984), Atatürk Döneminde Muhalefet, İstanbul.
- Yeşil, A. (2002). Türkiye Cumhuriyetinde İlk Teşkilatlı Muhalefet Hareketi: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Ankara.
- Zürcher, E. J. (2000), Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, İstanbul.
- Zürcher, E. J. (2003), Milli Mücadelede İttihatçılık, İstanbul.
TERAKKİPERVER CUMHURİYET FIRKASI’NIN KAPATILMASINDA SONDAN BİR ÖNCEKİ GELİŞME: TPCF URFA SİVEREK ŞUBE KÂTİBİ MEHMET FETHİ BEY’İN ŞARK İSTİKLAL MAHKEMESİNDE YARGILANMASI
Öz
Cumhuriyetin birinci yılında sahneye çıkan, kurucularıyla Milli Mücadele’nin Atatürk’ten sonraki ünlü kişilerini barındıran Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası(TpCF), Türk demokrasi tarihinde çok partili siyasi hayatın ancak sekiz ayında rol almış bir siyasi partidir. Siyasi hayata çıkışı gibi siyasi hayattan ayrılışı da dramatik olmuştur. Şeyh Said isyanı ile ilişki kurulmak istense de asıl olarak “dini siyasete alet etme”, halkın içinde nifak yaratma iddiasıyla Ankara ve Şark İstiklâl Mahkemelerinde yargılanmış, bu mahkeme kararları doğrultusunda kapatılmıştır. Bu çalışmanın amacı Doğu Anadolu’da Terakkiperver Cumhuriyet Fırka örgütlenmesinde aktif rol sahibi ve Urfa-Mardin Şube Kâtibi Mehmet Fethi Bey’in partisinin kapatılmasına gerekçe olacak Şark İstiklâl Mahkemesinde görülen davası, siyasi rekabetin boyutlarını, farklı siyasi telakkileri ve anlayışları sergilemektir.
Anahtar Kelimeler
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TpCF) Şeyh Şaid İsyanı Şark (Diyarbakır) İstiklâl Mahkemesi Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Urfa Mardin Şube Kâtibi Mehmet Fethi Bey
Kaynakça
- RESMİ ARŞİV VE YAYINLAR
- Düstur, III. Tertip
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi, İstiklâl Mahkemeleri Dosyası, Tasnif 3;Tasnif 12, Dosya 1; Dosya 2; Dosya 3, Dosya 15; Dosya 93, Dosya 349; Dosya 350.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Dosya 2, Cilt 15.
- Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti, 1934;Tarih IV:Türkiye Cumhuriyet, İstanbul.
- SÜRELİ YAYINLAR
- Cumhuriyet(1341/1925)
- Dünya(1957)
- Hâkimiyet-i Milliye (1341/1925)
- Son Saat(1341/1925)
- Tevhid-i Efkâr(1341/1925)
- KİTAPLAR
- Aybars, E. (1982). İstiklâl Mahkemeleri, Ankara.
- Baykara,T.(1988), Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş,Ankara.
- Doğan, A. (1964). Kuruluş, Kurtuluş ve Sonrası, İstanbul.
- Hallı, A.R. (1972). Türkiye Cumhuriyeti’nde Ayaklanmalar (1924-1938), Ankara.
- Kili,Suna-Şeref Gözübüyük(2000). Sened-i İttifakdan Günümüze Anayasa Metinleri, İstanbul.
- Karaosmanoğlu, Y. K.(1925).”Perdeler Açılıyor”, Dünya, İstanbul.
- Kodaman, B. (1987). Sultan İkinci Abdülhamid Devri Doğu Anadolu Politikası. Ankara: TKAE.
- Mazıcı, N. (1984), Atatürk Döneminde Muhalefet, İstanbul.
- Yeşil, A. (2002). Türkiye Cumhuriyetinde İlk Teşkilatlı Muhalefet Hareketi: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Ankara.
- Zürcher, E. J. (2000), Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, İstanbul.
- Zürcher, E. J. (2003), Milli Mücadelede İttihatçılık, İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Ağustos 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 |