Öz
Verbal or
written literary products are at the forefront of rich information sources of
nations. Kutadgu Bilig, one of the first
Turkish works after Islamism, is an eternal means for Turkish culture. It is possible to find social life, religion,
thinking, government understanding, state philosophy and many other cultural
codes of Turks. Kutadgu Bilig has become an object
of many scientific studies in terms of knowing the past, understanding it and
proposing a method to the future. From Kutadgu Bilig, it is possible to learn
about Turkish administrators' understanding of state administration, power and
politics. In this study, Kutadgu Bilig was
examined in terms of the characteristics that a manager is expected to have in
the context of "manager" and Turkish history and culture. In the study Kutadgu Bilig's sections XII, XVII,
XVIII, XXI, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XLI, XLII and XLIII have been
examined in terms of the design of the ruler and the understanding of the
state. However, the other sections of the
work were also utilized according to the subject discussed. Citations from the work have been included in the
presentation of the manager features. In the study, the type of the ruler
depicted in Kutadgu Bilig is knowledgeable, powerful, warrior, makes his people
happy by expanding the boundaries of his country by managing his state with the
knowledge of politics. However, due to the acceptance of
Islam in the Karahanlılar State, the influence of religion in the depictions of
the ruler is observed. Considering the concept of Turkish
state and sovereignty, it is seen that the features possessed by the ruler are
in fact the expected characteristics that a ruler should have. However, with the adoption of a sedentary life in the
Turks, it is seen that the steppe type and the alp type are replaced by a more
systematic management approach.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Açık, T. (2016). “Kutadgu Bilig’de Devlet Yönetimi.” Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1): 419-438.
- Akyüz, H. (2002). Kutadgu Bilig’de Sosyo Pedagojik ve Siyasal Söylem. Erzurum: Eser Ofset.
- Banarlı, N. S. (1987). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi I-II. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Banarlı, N. S. (2004). Resimli Türk Edebiyâtı Târihi. (I. Cilt). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Caferoğlu, A. (2000). Türk Dili Tarihi II, Ankara: TDK Yayınları.
- Doğan, N. (2002). “Kutadgu Bilig’in Devlet Felsefesi.” Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12): 127-158.
- Ergin, M. (2011). Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Has Hâcib, Y. (1985). Kutadgu Bilig. Çev. Reşit Rahmeti Arat. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- İnan, A. (1970). “Yusuf Has Hâcib ve Eseri Kutadgu Bilig Üzerine Notlar.” Türk Kültürü, 98: 117.
- Kabaklı, A. (2006). Türk Edebiyatı (2. Cilt), (Gözden geçirilmiş 13. Baskı), İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
- Kafesoğlu, İ. (1970). “Kutadgu Bilig ve Kültür Tarihimizdeki Yeri.” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Tarih Enstitüsü Dergisi, 1: 24.
- Karakaş, S. (1998). Türk İdare Tarihinde Hâkimiyet Anlayışı (Türkçe Kaynaklara Göre Başlangıcından XI. Yüzyılın Sonuna Kadar). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Kaşgarlı Mahmut. (1991). Divanü Lügat-it Türk. Çev: Besim Atalay. Anakara: Türk Dil Kurumu Yayını.
- Kazmaz, S. (2000). Hukuk ve Devlet Yönetimi Açısından Kutadgu Bilig. Ankara: Takav Matbaacılık.
- Keskin, A. (2012). “Oğuz Kağan Destan Metninde Kahramanın Takdimi.” Millî Folklor, 24(96): 5-18.
- Koca, S. (2002). Eski Türklerde Devlet Geleneği ve Teşkilatı, Türkler, c. 2. Yeni Türkiye Yayınları.
- Kurtlu, Y. ve Koçak, B. (2016). “Oğuz Kağan Destanı’nda Hükümdar Tasarımı.” A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], 56: 875-901.
- Ögel, B. (1982). Türklerde Devlet Anlayışı. Ankara.
- Öz, Ş. (2011). “Kutadgu Bilig’de Türk Cihan Hâkimiyeti Düşüncesi.” Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 11(3): 19-35.
- Özdemir, G. (2009). “Batı’da ve Türklerde Egemenlik Kavramı.” DPÜ SBE Dergisi: 123-137.
- Pamir, A. (2009). “Orta–Asya Türk Hukukunda “Töre” Kavramı.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 58 (2): 359-375.
- Sinan Nizam, B. (2010). “Divan Şiirinin Alegorik Âşık ve Maşuklarından Gül ü Bülbül.” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3): 462-478.
- Tuğral, O. (2008). Kutadgu Bilig ve Siyasetname’de Devlet Anlayışı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
- Turan, F.A. (2011). “Orta Asya’dan Anadolu’ya Mitik Yolculukta Tabiat Olayları.” Milli Folklor, 23(90): 49-59.
Öz
Sözlü veya
yazılı edebi ürünler milletlerin zengin bilgi kaynaklarının başında
gelmektedir. İslamiyet sonrası ilk Türk eserlerinden olan Kutadgu Bilig, Türk
kültürü için bir ebedilik vasıtasıdır. Türklerdeki sosyal hayat, din, düşünüş,
hükümdarlık anlayışı, devlet felsefesi… gibi daha birçok kültürel kodu bu
eserde bulmak mümkündür. Kutadgu Bilig sayılan bu yönleriyle birlikte geçmişi
bilmek, anlamak ve geleceğe yöntem önermek açısından da birçok bilimsel
çalışmanın nesnesi olmuştur. Bu çalışmada amaç Kutadgu Bilig’in devlet
yöneticisi açısından incelenmesidir. Çalışmada Kutadgu Bilig’in XII, XVII,
XVIII, XXI, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XLI, XLII ve XLIII bölümleri
hükümdar tasarımı ve devlet anlayışı bakımından incelenmiştir. Ancak ele alınan
konuya göre eserin diğer bölümlerinden de yararlanılmıştır. Yönetici
özelliklerinin sunulmasında eserden alıntılara yer verilmiştir. Kutadgu
Bilig’de tasvir edilen hükümdar tipi bilgilidir, güçlüdür, savaşçıdır, siyaset
bilgisiyle devletini en iyi şekilde idare ederek hem halkını mutlu eder hem de
ülkesinin sınırlarını genişletir. Ancak Karahanlılar Devleti döneminde
İslamiyet’in kabul edilmiş olması nedeniyle hükümdar tasvirlerinde dinin etkisi
de gözlenmektedir. Türk devlet ve hâkimiyet anlayışı dikkate alındığında
hükümdar tipinin sahip olduğu özelliklerin aslında bir yöneticinin sahip olması
beklenilen özellikler olduğu görülmektedir. Ancak Türklerde yerleşik hayata
geçilmesi ile birlikte bozkır tipi alp tipinin yerini daha sistematik bir
yönetim anlayışının aldığı görülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Açık, T. (2016). “Kutadgu Bilig’de Devlet Yönetimi.” Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1): 419-438.
- Akyüz, H. (2002). Kutadgu Bilig’de Sosyo Pedagojik ve Siyasal Söylem. Erzurum: Eser Ofset.
- Banarlı, N. S. (1987). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi I-II. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Banarlı, N. S. (2004). Resimli Türk Edebiyâtı Târihi. (I. Cilt). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Caferoğlu, A. (2000). Türk Dili Tarihi II, Ankara: TDK Yayınları.
- Doğan, N. (2002). “Kutadgu Bilig’in Devlet Felsefesi.” Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12): 127-158.
- Ergin, M. (2011). Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Has Hâcib, Y. (1985). Kutadgu Bilig. Çev. Reşit Rahmeti Arat. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- İnan, A. (1970). “Yusuf Has Hâcib ve Eseri Kutadgu Bilig Üzerine Notlar.” Türk Kültürü, 98: 117.
- Kabaklı, A. (2006). Türk Edebiyatı (2. Cilt), (Gözden geçirilmiş 13. Baskı), İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
- Kafesoğlu, İ. (1970). “Kutadgu Bilig ve Kültür Tarihimizdeki Yeri.” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Tarih Enstitüsü Dergisi, 1: 24.
- Karakaş, S. (1998). Türk İdare Tarihinde Hâkimiyet Anlayışı (Türkçe Kaynaklara Göre Başlangıcından XI. Yüzyılın Sonuna Kadar). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Kaşgarlı Mahmut. (1991). Divanü Lügat-it Türk. Çev: Besim Atalay. Anakara: Türk Dil Kurumu Yayını.
- Kazmaz, S. (2000). Hukuk ve Devlet Yönetimi Açısından Kutadgu Bilig. Ankara: Takav Matbaacılık.
- Keskin, A. (2012). “Oğuz Kağan Destan Metninde Kahramanın Takdimi.” Millî Folklor, 24(96): 5-18.
- Koca, S. (2002). Eski Türklerde Devlet Geleneği ve Teşkilatı, Türkler, c. 2. Yeni Türkiye Yayınları.
- Kurtlu, Y. ve Koçak, B. (2016). “Oğuz Kağan Destanı’nda Hükümdar Tasarımı.” A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], 56: 875-901.
- Ögel, B. (1982). Türklerde Devlet Anlayışı. Ankara.
- Öz, Ş. (2011). “Kutadgu Bilig’de Türk Cihan Hâkimiyeti Düşüncesi.” Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 11(3): 19-35.
- Özdemir, G. (2009). “Batı’da ve Türklerde Egemenlik Kavramı.” DPÜ SBE Dergisi: 123-137.
- Pamir, A. (2009). “Orta–Asya Türk Hukukunda “Töre” Kavramı.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 58 (2): 359-375.
- Sinan Nizam, B. (2010). “Divan Şiirinin Alegorik Âşık ve Maşuklarından Gül ü Bülbül.” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3): 462-478.
- Tuğral, O. (2008). Kutadgu Bilig ve Siyasetname’de Devlet Anlayışı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
- Turan, F.A. (2011). “Orta Asya’dan Anadolu’ya Mitik Yolculukta Tabiat Olayları.” Milli Folklor, 23(90): 49-59.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Nisan 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 |