OSMANLI MAARİFİNDE MUALLİM MOTİVASYONU KAYNAKLARINDAN MAARİF NİŞANI VE FAZİLET MÜKÂFATI

Yıl 2021, , 1 - 37, 30.04.2021

Ayhan Doğan , Sadık Çetin

https://doi.org/10.14520/adyusbd.785217

Öz

Toplumun her alanında olduğu gibi eğitim öğretim hayatında da kişinin harekete geçmesini sağlayan etkenler bulunmaktadır. Bu etkenler genel olarak motivasyon kavramıyla ifade edilmektedir. Türk maarif hayatında teşvik ve terğip olarak ifade edebileceğimiz dışsal motivasyon kaynakları maarif tarihimizde önem verilen konulardan olmuştur. Osmanlı maarif bürokrasisi eğitimin en önemli uygulayıcısı olan muallimlerin teşvik edilmesi amacıyla çıkarmış oldukları maarif nişanları bu konudaki uygulamalara güzel bir örnektir. Diğer bir motivasyon kaynağı olarak fazilet mükâfatı muallimlerin eğitim konusundaki gayretlerini artırma yönünde gerçekleştirilmiş önemli bir düzenlemedir. Bu çalışmada maarif nişanı ve fazilet mükâfatı konusunda çıkarılan nizamname ve vakıfnameler incelenmiş ve öne çıkan örneklere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Maarif, Motivasyon, Maarif Nişanı

THE DECORATION OF EDUCATION AND THE AWARD OF MERIT IN SOURCES OF TEACHER MOTIVATION IN THE OTTOMAN EDUCATION

Öz

There are factors which enable the person to take action in the life of education as it is in every area of society. These factos are generally expressed with the concept of motivation. The external sources of motivation which we will be able to express as teşvik and terğip in turkish education life, became from the subjects which we gave importance in our education history. The decoration of education which Ottoman education bureaucracy formed with the aim of promoting the teachers who were the most important applicators of education, is a beautiful example in this subject. The Award of Merit is an important arrangement which was realised on the way of increasing the efforts of teachers in the subject of education as another source of motivation. The regulations and documant of foundation which were formed in the subject of the decoration of education and award of merit were examined in this study and the place was given to the examples becoming prominent.

Anahtar Kelimeler

Education, Motivation, The Decoration of Education, The Award of Merit

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Bab-ı Asafi Divan-ı Hümayun Sicilleri Nişan Defterleri (A.DVNS.NŞN.d.) 36
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO) 3828.287079; 3831.287300; 3915.293586
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Maarif Nezaret-i Tedrisat-ı İbtidaiyye (MF.İBT) 8.22; 366.31; 459.67
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) İrade Dahiliye (İ.DH) 583.40585; 1226.95963; 1240.97179
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) İrade Dosya Usulü (İ.DUİT) 37.76
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) İrade Taltifat (İ.TAL) 468.22; 468.42; 471.14; 471.35
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Maarif Nezareti Mektubi (MF.MKT) 1149.54; 1153.42; 1164.23; 1186.35; 1153.19; 1170.41; 1179.13; 1236.26; 1236.34
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Maarif Nezareti Heyet-i Teftşiye (MF.HTF) 5.115
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) İrade Meclis-i Mahsus (İ.MMS) 165.11
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Şura-yı Devlet (ŞD) 1276.22; Cumhuriyet Arşivi (CA) 180.09.9.54.12
• (1285,14 Rebiülahir), Devlet-i Aliyyeye Bais-i Tenezzül Olan Maarifin Esbab-ı Tedennisi, Hürriyet, (6)
• (1326, 1 Haziran), Servet-i Fünun, 39, (994), 89.; (1326, 5 Haziran), Takvim-i Vekayi, 559; (1326, 14 Teşrinievvel), Türkiye, (1), 3.
• AnaBritannica (1988). Genel Kültür Ansiklopedisi, (10), İstanbul: Ana Yay. ; A.F. (1324, 16 Ağustos). İbtidai Mekteplerimiz, Aks-i Sadâ, (5), 1-2.
• Akyüz, Y. (2007). Türk Eğitim Tarihi, Ankara: PegemA ; Artuk, İ. (2007). Nişan, DİA, (33), 154-156.; Aydın, C. (1989). Ali Kuşçu, DİA, (2), 408-410.
• Çolak, F. (2018). II. Meşrutiyet Dönemi’nde Meclis-i Mebusan’da Milli Bayram tartışmaları ve Osmanlı Başkentinde Milli Bayram Kutlamaları (1908- 1918), Osmanlı İstanbulu V, V.Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu, Bildiriler (19-21 Mayıs 2017) 785-809.; Düstur (1330), Tertib-i sani, Dersaadet: (II), 266-267.
• Doğan, A, & Çetin, S. (2019). “Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Trablusşam Maarifi Üzerine Bir İnceleme”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(44): 406-428.
• Gündüz, M. (2010). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Eğitim Sisteminin Finansmanını Sağlama Düşünce, Öneri ve Uygulamaları (1860-1930)”, New World Sciences Academy, 5(4): 1658-1669
• Hançerlioğlu, O. (2012), Felsefe Ansiklopedisi (4), İstanbul: Remzi Kitabevi
• Kazıcı, Z. (1995). Emrullah Efendi, DİA, (11), 165-166.;Öztürk, C. (1993). Dârülmuallimîn, DİA, (8), 551-552.
• Pakalın, M.Z. (1993). Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, II, İstanbul: MEB Yay.
• Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Uzunçarşılı, İ.H. (1998). Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri. Ankara: TTK ; Yediyıldız, B. (2012). Vakıf, DİA, (42), 479-486
• Albayrak, M. ve Şeker, K. (Yay. haz.) (2014). Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Maarifinde Modernleşme, İstanbul: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın nu: 134