ÜSTÜN ZEKALI ÖĞRENCİLERDE MOTİVASYON VE BENLİK SAYGISI DÜZEYLERİNİN CİNSİYET VE SINIF DÜZEYİNE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2016, Sayı: 23, 591 - 622, 30.08.2016

Marilena Z. Leana Taşçılar , Sevgi Topçu

https://doi.org/10.14520/adyusbd.99089

Cited By: 3

Öz

Üstün zekalı öğrencilerin motivasyon ve benlik saygısı düzeyleri onların akademik başarılarında ve genel anlamda hayatlarında etki edebilecek iki önemli kavramdır. Bu kavramların incelenmesi sayesinde üstün zekalı öğrencilerin eğitimlerinin uygun şekilde farklılaştırılması sağlanabilir ve gerekli önlemler alınabilir. Bu nedenle bu araştırmada, üstün zeka düzeyine sahip öğrencilerin iç-dış motivasyon düzeyleri ile benlik saygısı düzeyi cinsiyet ve sınıf değişkenlerine göre incelenmiştir. Araştırma, 4.-8. sınıfa devam eden 184 (108 erkek, 76 kız) üstün zeka düzeyine sahip öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya dahil olan tüm üstün zekalı ve yetenekli öğrenciler tanılanmış olup, ihtiyaçlarına yönelik özel eğitim programlarına devam etmektedir. Araştırmada üstün zekalı öğrencilerin motivasyon düzeylerini ölçmek için Harter’ın İç-Dış Motivasyon Ölçeği, benlik saygısı düzeylerini ölçmek için ise Coopersmith  Benlik Saygısı Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda üstün zeka düzeyine sahip öğrencilerin iç motivasyon düzeylerinin sınıf düzeyleri arttıkça azaldığı; dış motivasyon düzeylerinin ise sınıf düzeyleri arttıkça arttığı bulgulanmıştır. Benlik saygısı puanları öğrencilerin sınıf düzeyinden etkilenmezken sadece ev – aile benlik saygısı alt ölçeğinde küçük sınıflar lehine anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Ayrıca üstün zeka düzeyine sahip öğrencilerin iç-dış motivasyon ve benlik saygısı düzeylerinde (ev-aile alt ölçeği hariç) cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılıklara rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Üstün zekâlı öğrenciler, iç-dış motivasyon, benlik saygısı

Kaynakça

• Akbaba, S., ve Aktaş, A. (2005). İçse motivasyonun bazı değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 21, 19-42.
• Avşaroğlu, S. (2007). Üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygı, karar verme ve stresle başa çıkma stillerinin benlik saygısı ve değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 85-100.
• Aydın, S. (2001). İ motivasyonun motifleri. Retrieved 10.07, 2014, from http://www.sizinti.com.tr/konular/ayrinti/ic-motivasyonunmotifleri.html
• Aypay, A. (2011). İlköğreti ii. Kademe öğrencileri için okul tükenmişliği ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim, 11(2), 511-527.
• Ayub, N. (2010). Effect of intrisic and extrinsic motivation on academic performance. Pakistan Business Review, 2, 263-372.
• Bartell, N. P., ve Reynolds, W. M. (1986). Depression and self-esteem in academically gifted and nongifted children: A comparison study. Journal of School Psychology, 24, 55-61.
• Başar, H. (1999). Sınıf yönetimi. İstanbul: MEB.
• Bencik, S. (2006). Üstün yetenekli çocuklarda mükemmelliyetçilik ve benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe, Ankara.
• Bozanoğlu, İ. (2005). Bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı grup rehberliğinin güdülenme, benlik saygısı, başarı ve sınav kaygısı düzeylerine etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1, 17-42.
• Çağlar, D. (1972). Üstün zeka düzeyine sahip çocukların özellikleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3, 95-110.
• Çankaya, B. (2007). Lise i ve ii. Sınıf öğrencilerinin algılanan benlik saygısının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Gazi, Ankara.
• Çetinkaya, S., Arslan, S., Nur, N., Özdemir, D., Demir, Ö., ve Sümer, H. (2006). Sivas ili merkezinde sosyoekonomik düzeyi farklı üç ilköğretim okulu öğrencilerinin benlik saygısı düzeyi. Klinik Psikiyatri, 1, 116-122.
• Çevik, G. B., ve Atıcı, M. (2009). Lise 3. Sınıf öğrencilerinin benlik saygılarının bazı değişkenler açısında incelenmesi. Uluslar Arası İnsan Bilimleri, 1, 340-352.
• Chrzanowski, G. (1981). The genesis and nature of self-esteem. American Journal of Psychotherapy, 35(1), 38-46.
• Clark, C. (2002). Growing up the gifted. USA: New Jersey: Merill Prentice Hall Press.
• Clarke, J. I. (1978). Self-esteem: A family affair. San Francisco: Harper & Row Publishers.
• Coopersmith, S. (1967). The antecedents of self-esteem. San Francisco: W. H. Freeman.
• Corpus, J. H., McClintic-Gilbert, M. S., ve Hayenga, A. O. (2009). Within-year changes in children's intrinsic and extrinsic motivational orientations: Contextual predictors and academic outcomes. Contemporary Educational Psychology, 34, 154-166.
• Davis, G. (2006). Gifted children, gifted education: A handbook for teachers and parents. Arizona: Great Potential.
• Davis, G., ve Rimm, S. (2004). Education of the gifted and talented. Boston: Allyn and Bacon.
• Deci, E. L., ve Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum.
• Ergün, M. (2011). Zor öğrencilerle başa çıkma. Retrieved 14.08, 2014, from http://www.egitim.aku.edu.tr/sy10.ppt
• Erol, B. (2004). Üstün yeteneklilerde duygusal zeka ile benlik saygısı arasındaki ilişki. Karadeniz, Trabzon.
• Feldhusen, J. F., ve Hoover, S. M. (1986). A conception of giftedness: Intelligence, self concept and motivation. Roeper Review, 8(3), 140-143.
• Frisby, C. L., ve Tucker, C. M. (1993). Black children's perceptions of self: Implications for educators. The Educational Form, 57, 146-156.
• Gallagher, J. (2005). Underachievement - how do we define, analyse, and address it in schools? A view through the lens of the literature in gifted education. ACEpapers, 15, 26-35.
• Gardner, H. (1993). Multiple intelligence: The theory in practice. NY: Basic Books.
• Gökçe, E., Öztuna, D., ve Elhan, H. A. (2011). Adaptation of harter's scale of instrinsic versus extrinsic motivational orientation in the classroom to primary schools in turkey. Eurasian Journal of Educational Research, 42, 79-94.
• Gordon, T. (1999). Etkilil öğretmenlik eğitimi. İstanbul: Sistem.
• Harper, J. F., ve Marshall, E. (1991). Adolescent problems and their relationship to self esteem. Journal of Adolescence, 55(4), 64-70.
• Harter, S. (1981). A new self-report scale of intrinsic versus extrinsic orientation in the classroom: Motivational and informational components. Developmental Psychology, 17(3), 300-312.
• Hay, I. (1993). Motivation, self-perception and gifted students. Gifted Education International, 9, 16-21.
• Heatherton, T. F., ve Wyland, C. L. (2003). Assessing self-esteem. In S. J. Lopez ve C. R. Synder (Eds.), Positive psychology assessment. Washington DC: American Psychological Association.
• Hein, V., ve Hagger, S. M. (2007). Global self-esteem, goal achievement orientations, and self-determined behavioural regulations in a physical education setting. Journal of Sports Science, 25(2), 149-159.
• Hoover-Schultz, B. (2005). Gifted underachievement: Oxymoron or enigma? Gifted Child Today, 2, 46-49.
• Jillian, P. (2004). Self esteem. London: Franklin Watts.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1988). İnsa ve i̇nsanla. İstanbul: Evrim.
• Karaırmak, Ö., ve Çetinkaya, S. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 30-43.
• Keenan, K. (1996). Yönetici kılavuzu: Motivasyon. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kellecioğlu, H. (1992). Güdülenme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 175-181.
• Keskin, A. (2013). Motivasyon ve dikkatin öğrenme üzerinde etkisi. Retrieved 15.07, 2013, from http://egitim.aku.edu.tr/motivasyondikkat1.pdf
• Kesner, J. E. (2005). Gifted children's relationship with teacher International Education Journal, 6(2), 218-223.
• King, K. A. (1997). Self concept and self esteem: The clarification of terms. Journal of School Health, 67(2), 68-71.
• Koshy, V. (2002). Teaching gifted children: A guide for teachers London: David Fulton.
• Leana-Taşcılar, M. Z., ve Kanlı, E. (2014). Investigation of perfectionism and self-esteem scores of gifted and average students. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 47(2), 1-20.
• Lepper, M. R., Corpus, J. H., ve Iyengar, S. S. (2005). Intrinsic and extrinsic motivational orientations in the classroom: Age differences and academic correlates. Journal of Educational Psychology, 97(2), 184-196.
• Lovecky, D. V. (2005). Different minds: Gifted children with adhd,asperger syndrome, and other learning deficits. London,UK: Jessica Kingsley Publishers.
• McGrimmond, L. (2009). An investigation of gifted students' intrisci motivation and classroom productivity. Simon Fraser
• Metin, N., ve Bencik, S. (2012). Bilim sanat merkezlerine devam eden 12-14 yaş grubu üstün yetenekli çocukların benlik algılarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 163(37), 3-16.
• Morris, C. G. (1996). Understanding psychology. USA: Prentice Hall.
• Pajares, F., ve Graham, L. (1999). Self efficacy, motivation constructs and mathematic performance of entering middle school students. Contemporary Educational Psychology, 24, 124-139.
• Peterson, J., ve Colangelo, N. (1996). Gifted achievers and underachievers: A comparison of patterns found in school files. Journal of Counselling and Development, 74(2), 399-407.
• Phillips, N., ve Lindsay, G. (2006). Motivation in gifted students. High Ability Studies, 1, 57-73.
• Pişkin, M. (1997). Türk ve i̇ngili lise öğrencilerinin benlik saygısı yönünden karşılaştırılması. [comparison of turkish and english high school students self esteem]. Paper presented at the 3. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Kitabı, Adana.
• Preckel, F., Götz, T., ve Frenzel, A. (2010). Ability grouping of gifted students: Effects on academic self concept and boredom. British Journal of Educational Psychology, 3, 451-472.
• Reis, S. M., ve McCoach, D. B. (2000). The underachievement of gifted students: What do we know and where do we go? Gifted Child Quarterly, 3(152-170).
• Renzulli, J. S. (1986). The three-ring conception of giftedness: A developmental model for creative productivity. In R. J. Sternberg ve J. Davidson (Eds.), Conceptions of giftedness. USA: Cambridge University Press.
• Renzulli, J. S., ve Gubbins, E. F. (2009). Systems and models for developing programs for the gifted and talented. Connecticut: Creative Learning Press, Inc.
• Ryan, R. M., ve Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivation: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25, 54-67.
• Sak, U. (2011). Üstün zekalılar: Özellikleri tanılanmaları eğitimleri [gifted children: Specifications, idetification, education]. Ankara: Maya Akademi.
• Sam, N., Sam, R., ve Öngen, K. B. (2010). Üniversite öğrencilerinin çevresel tutumlarının yeni çevresel paradigma ve benlik saygısı ölçeği ile incelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 21, 1-16.
• Siegle, D., ve McCoach, D. B. (2002). Promoting a positive achievement attitude with gifted and talented students. In M. Neihart, S. M. Reis, N. M. Robinson ve S. M. Moon (Eds.), The social and emotional development of gifted children.
• Washington, DC: National Association of Gifted Children.
• Siegle, D., ve McCoach, D. B. (2005). Making a difference: Motivating gifted students who are not achieving. Teaching Exceptional Children, 1, 22-27.
• Silverman, L. K. (1991). Helping gifted girls reach their potential. Roeper Review, 13(3), 122-124.
• Silverman, L. K. (2003). Gifted children with learning disabilities. In N. Colangelo ve G. A. Davis (Eds.), Handbook of gifted education. MA: Allyn & Bacon.
• Sivribaşkara, S. (2003). Özsaygının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Ankara Ankara.
• Sternberg, R. J. (2000). Handbook of intelligence. NY, USA: Cambridge University Press.
• Sternberg, R. J., ve Davidson, J. (Eds.). (2005). Conceptions of giftedness (2 ed.). Cambridge: Cambridge University Press.
• Subaşı, G. (2007). Üniversite öğrencilerinde sosyal kaygıyı yordayıcı bazı değişkenler. Eğitim ve Bilim, 32, 3-15.
• Vialle, W., Heaven, P. C., ve Ciarrochi, J. (2005). The relationship between self esteem and academic achievement in high ability students: Evidence from wollogong youth study. The Australasian Journal of Gifted Education, 2, 39-45.
• Yau, H. K., ve Kan, M. S. (2011). Gender defferences on intrinsic motivation in hong kong higher education. Journal of Organizational Learning and Leadership, 2, 63-80.
• Yazıcı, H. (2009). Öğretmenlik mesleği, motivasyon kaynakları ve temel tutumlar: Kurumsal bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 1, 33-46.
• Yıldız, M., ve Çapar, B. (2010). Orta öğretim öğrencilerinde benlik saygısı ile dindarlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 1, 103-131.