Türkçe Öğretiminde Üstbilişsel Okuma Stratejileri ile Okuma Yöntem-Tekniklerinin Metin Türüne Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Sayı: 29, 479 - 511, 31.08.2018

Zeynep Çetinkaya Edizer , Şükran Dilidüzgün , Duygu Ak Başoğul , Melda Karagöz Neslihan Yücelşen

https://doi.org/10.14520/adyusbd.420841

Cited By: 9

Öz

Okuma
eğitiminin temel amacı, okumayı bir süreç olarak kabul edip yöneten, bu süreçte
okuduğu metnin yapısal ve içerik özelliklerinin farkında olan etkin ve
eleştirel okurlar yetiştirmektir. Her metin türü yapısal ve içerik özellikleri
bağlamında ayrı okuma yöntemi gerektirir. Bunun için öğrencilerin, metin türüne
göre düzenlenmiş üstbilişsel okuma stratejileri ve okuma yöntem-tekniklerini kullanabilecekleri
etkinliklerle karşılaşmaları önemlidir. Araştırmada 8. sınıf Türkçe ders
kitaplarında yer alan okuma etkinliklerinin metin türüne uygun üstbilişsel
okuma stratejileri ile okuma yöntem-teknikleri bağlamında değerlendirilmesi
amaçlanmıştır. MEB ve Dörtel Yayınevlerinin öğretmen kılavuz kitaplarındaki
okuma etkinlikleri incelenmiş ve söz konusu kitaplarda yer alan okuma
etkinlikleri betimsel analiz yoluyla çözümlenmiştir. Çalışmada her metin
türünde aynı okuma stratejilerinin kullanıldığı, metin türüne özgü okuma
yöntem-teknikleri ile üstbilişsel okuma stratejilerinin işletilmediği sonucuna
ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Metin türü, üstbilişsel okuma stratejileri, okuma yöntem-teknikleri, Türkçe ders kitapları

The Evaluation of Metacognitive Reading Strategies and Reading Method-Techniques in Turkish Teaching

Öz

The main purpose of reading education is to develop effective and critical readers who recognize and manage reading as a process and who are aware of the structural and content characteristics of the text they read in this process. Each type of text requires a separate reading method in the context of its structural and content properties. For this, it is important for students to encounter activities involving metacognitive literacy strategies and reading method-techniques that are specially tailored to the text. Reading activities in teacher guidebooks of the MEB ve Dortel Publishing House were examined in accordance with the research, and all the activities in two books were resolved by descriptive analysis. The study concluded that the same reading strategies were used for each type of text, and that textual reading-specific techniques and metacognitive reading strategies were not used.

Anahtar Kelimeler

Text type, metacognitive reading strategies, reading method-techniques, Turkish course books.

Kaynakça

• Adalı, O. (2010). Etkileşimli ve Eleştirel Okuma Teknikleri. İstanbul: Toroslu Kitaplığı.Arhan, S., Başar, S. ve Demirel, T. (2017). İlköğretim Türkçe 8 – Öğretmen Kılavuz Kitabı (4. Baskı) (Ed. Deniz, K.). Ankara: MEB Yayınları. 5 Ocak 2018 tarihinde http://www.eba.gov.tr adresinden elde edildi.Arı, B. ve Top, M. B. (2016). “Türkülerin Ortaokul Türkçe Derslerinde Kullanımı ve İşlevleri.” Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 30 (30): 78-91.Arıcı, A. F. (2012). Okuma Eğitimi (3. Basım). Ankara: Pegem Akademi.Bahar, M. A. (2017). 4mat Öğretim Düzenine Göre Gerçekleştirilen Üstbilişsel Okuma Eğitiminin Üstbilişsel Okuma Stratejisini Kullanma ve Olgusal Bilgilendirici Metinleri Anlama Düzeyine Etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.Baker, L. and Brown, A. L. (1984). Metacognitive skills and reading. P. D. Pearson, R. Barr, M. L. Kamil and P. Mosenthal (Eds.), Handbook of reading research, (pp. 353-394). New York: Longman.Baş, B. (2003). “Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metin Türleri Üzerine Bir İnceleme.” Türklük Bilimi Araştırmaları, 13: 257-265.Brown, A. L. (1977). Knowing when, where, and how to remember: a problem of metacognition. R. Glaser (Ed.), Advences in instructional psychology, technical report no. 47. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (13. baskı). Ankara: Pegem Akademi.Dilidüzgün, Ş. (2010). “Türkçe Derslerinde Metin Etkinliklerinin Okuma-Anlama Kazanımlarını Gerçekleştirme Yeterliği – Bir Öykü Örneği.” Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 13: 13-30.Dilidüzgün, Ş. (2017). Metindilbilim ve Türkçe Öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.Durukan, E. (2008). “İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarındaki Şiirler ve Manzum Eserler Üzerine Bir İnceleme.” Çağdaş Eğitim Dergisi, 357: 34-41.Erdal, N. (2017). İlköğretim Türkçe 8 Öğretmen Kılavuz Kitabı (Ed. Şenses, F.). Ankara: Dörtel Yayıncılık. 5 Ocak 2018 tarihinde http://www.eba.gov.tr adresinden elde edildi.Güneş, F. (2009). Hızlı Okuma Ve Anlamı Yapılandırma. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.Güneş, F. (2013a). “Türkçede Metin Öğretimi Yerine Metinle Öğrenme.” Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6 (11): 603-637.Güneş, F. (2013b). Türkçe Öğretimi Yaklaşımlar Ve Modeller. Ankara: Pegem Akademi.Hudson, T. (2015). Teaching second language reading (10th edition). China: Oxford University Press.İşeri, K. (2017). Sözden Yazıya Dile Gelen Metin. Ankara: Pegem Akademi.Kantemir, E. (1997). Yazılı ve Sözlü Anlatım. Ankara: Engin Yayınları.Karadağ, M. (2001). Kuram-Yöntem Bağlamında Yazılı Sözlü Anlatım. Ankara: Ürün Yayınları.Karagöz, M. ve Dilidüzgün, S. (2016). Alımlama boyutlarıyla metin türüne özgü okumalar – öğretime ilişkin eleştiri ve öneriler– . (Editör: S. Dilidüzgün). Kuram Ve Uygulama Bağlamında Türkçe Öğretimi (30-39). Ankara: Anı Yayıncılık.Karatay, H. (2009). “Okuma Stratejileri Bilişsel Farkındalık Ölçeği.” Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (19): 58-80.Karatay, H. (2011). Okuma Eğitimi Kuram ve Uygulama. Ankara: Berikan.Karatay, H. (2014). Okuma Eğitimi Kuram ve Uygulama (2. Basım). Ankara: Pegem Akademi.Kavcar, C. ve Oğuzkan, F. (1999). Örnek Edebi Metinlerle Yazılı ve Sözlü Anlatım. Ankara: Anı YayıncılıkLüle-Mert, E. (2014). 8. sınıf Türkçe ders ve çalışma kitaplarının üst düzey bilişsel becerileri geliştirme yeterliliği. (Editörler: K. İşeri, G. Çetinkaya, T. Çelik, S. Demirgüneş, T. Daşöz ve Y. Gençer) Türkçe Eğitiminde Kuramsal ve Uygulamalı Çalışmalar (145-158). Ankara: Pegem Yayınları.MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı Ve Kılavuzu (6, 7, 8. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.Ontario, Ministry of Education. (2004). Think literacy: cross-curricular approaches, grades 7-12: subject-specific examples. International languages, levels 1/2: The Ministry.Öz, M. F. (2011). Uygulamalı Türkçe Öğretimi (4. Basım). Ankara: Anı Yayıncılık.PISA (2015). Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı PISA 2015 Ulusal Raporu. (Haz. Taş, U. E., Arıcı, Ö., Ozarkan, H. B. ve Özgürlük, B.). Ankara: MEB.Sakaryalı, S. F. (2011). İlköğretim Dördüncü ve Beşinci Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Okuma Türlerinin Uygulamaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.Shokouhi, H. and Jamali, R. (2013). Metacognitive reading strategies and the text type. Shahid Beheshti University. Deakin University’s Research Repository (pp. 128-141).Singhal, M. (2006). Teaching reading to adult second language learners: theoretical foundation, pedagogical applications, and current ıssues. USA: The Reading Matrix Inc.Spooren, W., Mulder, M. and Hoeken, H. (1998). “The role of interest and text structure in professional reading.” Journal of Research in Reading, 21 (2): 109-120.Solak, M. ve Yaylı, D. (2009). “İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarının Türler Açısından İncelenmesi.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (9): 444-453.Temizkan, M. (2009). Metin Türlerine Göre Okuma Eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.Tracey, D. H. and Morrow, L. M. (2017). Yapılandırmacılık (Çeviren: N. Bayat, çeviri editörü: H. Ülper) Okumaya Genel Bir Bakış, Kuram ve Modellere Giriş (63-96). Ankara: Pegem Akademi.Ülper, H. (2010). Okuma ve Anlamlandırma Becerilerinin Kazandırılması. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.Yıldız, C. (2010). Yeni Öğretim Programına Göre Kuramdan Uygulamaya Okuma Eğitimi (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.Wallace, C. (1992). Reading. (Editors: C. Candlin and H. G. Widdowson). Language teaching: a scheme for teacher education (pp. 126- 161). Oxford: Oxford University Press.