The Usage of Verb Modals In The Dialects of Adıyaman Provincial and Vicinity

Yıl 2019, Sayı: 32, 269 - 297, 30.08.2019

Serdar Yavuz , Haki Tabcu

https://doi.org/10.14520/adyusbd.567203

Öz

In this study, the usage of simple and verbs of compound tenses and the different forms of modals from standard Turkish is put forth with examples by benefitting from the work called The Dialects of Adıyaman Provincial and Vicinity. In addition, the related parts of the 109 compilations taken from the same work are searched and grouped under the titles of “Memories”, “Personal Information”, “Traditions and Customs”, “Eating and Drinking Culture”, “Social and Daily Life”, “Sources of Income”, “Tales, Stories and Saints”. In the each group, frequency of the usage of verb modals are detected and statistics are presented as percentages in eight tables. In this way, the ralation between subject and verb modals is examined. As a result, in which forms the Turkish verb modals are used and the semantic relations of modals with compilation subjects are determined.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman dialect, verbs, verb modals, tenses, modals-semantic relations

Adıyaman İli ve Yöresi Ağızlarında Fiil Kiplerinin Kullanımı

Öz

Bu çalışmada, Adıyaman İli ve Yöresi Ağızları adlı eserden yola çıkılarak yöre ağzında basit ve birleşik zamanlı fiil kiplerinin kullanımı ve kip eklerinin standart Türkçeden farklı şekilleri örneklerle ortaya konmuştur.  Ayrıca eserde bulunan 109 adet derleme metni incelenerek her metnin ilgili bölümleri “Anılar”, “Kişisel Bilgiler”, “Gelenek ve Görenekler”, “Yeme İçme Kültürü”, “Sosyal Hayat ve Gündelik Yaşam”, “Geçim Kaynakları”, “Masal, Hikaye ve Evliyalar” başlıkları altında gruplanmıştır. Bu grupların her birinde fiil kiplerinin kullanım sıklıkları sayısal olarak belirlenmiş ve istatistikler sekiz adet tabloda yüzdelik olarak ortaya konmuştur. Bu şekilde konu-fiil kipi ilişkisi incelenmiştir. Sonuç olarak Türkçe fiil kiplerinin Adıyaman yöresinde hangi şekillerde kullanıldığı ve bu kiplerin derleme konularıyla anlamsal ilişkileri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman ağzı, fiiller, fiil kipleri, zamanlar, kip-anlam ilişkisi

Kaynakça

• Aksan, D. (1999). Anlambilim, Ankara: Engin Yayınevi.
• Banguoğlu, T. (2011). Türkçenin grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Bulduk, T. B. (2018). “Türkiye Türkçesi Ağızlarında Farklı Bir Öğrenilen Geçmiş Zaman Eki Ve Çekimi: -Ip / -Up, -Ipduru / -Upduru”. Turkish Studies Language/Literature, 13/20, Summer 2018, 225-244.
• Bulduk, T. B. (2018). “Kelime Başında Y Foneminin Düşmesi: Kâbûs-Nâme Ve Türkiye Türkçesi Ağızları Örneği”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 10, S. 30, 944-991.
• Ediskun, H. (2003). Türk dilbilgisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eker, S. (2011), Çağdaş Türk dili, Ankara: Grafiker Yayınları.
• Erdem, M. D. ve Kirik, E. (2011). Kahramanmaraş ve yöresi ağızları, Kahramanmaraş: Kahramanmaraş İl Özel İdaresi Yayınları.
• Ergin, M. (1993), Türk dil bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınevi.
• Korkmaz, Zeynep, Ercilasun, Ahmet Bican, Zülfikar, Hamza, Parlatır, İsmail, Akalın, Mehmet, Gülensoy Tuncer ve Birinci, Necat. (2001). Türk dili ve kompozisyon bilgileri, Ankara: Yargı Yayınevi.
• Telli, B. (2018). “Yer Adları Üzerine Bir Değerlendirme: Adıyaman İli Gölbaşı İlçesi Örneği”, Turkish Studies Language/Literature, 13/12, Spring 2018, 507-526.
• Telli, B. ve Bulduk, T.B. (2018). “Adıyaman İli Ve Yöresi Ağızlarından Derleme Sözlüğü'ne Katkılar: Fiil”, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, S. 10, Bahar 2019. 98-115.
• Yavuz, S. (2013). Adıyaman ili ve yöresi ağızları, Ankara: Turkish Studies Yayınları.