TÜRK İŞBİRLİĞİ VE KOORDİNASYON AJANSI BAŞKANLIĞI (TİKA)’NIN ULUSLARARASI GÜVENLİĞE KATKILARI

Yıl 2020, Sayı: 35, 245 - 281, 30.08.2020

Doğan Şafak Polat

Öz

Türkiye, mevcut askeri kapasitesi, dış
politikası, ekonomisi yanında yumuşak güç kaynakları olan tarihi, coğrafyası,
kültürü, değerleri ve kurumları ile bölgesel ve uluslararası güvenliğe katkı
sağlamaktadır. Bu kapsamda kendi jandarma ve polis teşkilatını yeniden
düzenleyen Türkiye, tecrübelerini diğer ülkelere aktarmaktadır. Bu çalışmanın
hipotezi; yumuşak güç kullanımı kapsamında, Türkiye’nin bir dış politika aracı
olarak kullandığı TİKA’nın çeşitli ülkelerde asayiş ve düzeni sağlamak
maksadıyla birçok faaliyet geliştirdiği ve böylece dolaylı da olsa uluslararası
güvenliğe katkı sağladığıdır. Çalışmanın teorik alt yapısını Konstrüktivizm teorisi
oluşturmaktadır. Konstrüktivizm, uluslararası kuralları, normları, kurumları,
bilişsel faktörleri, düşünsel unsurları, toplumsal beklentileri, dış politikayı
ve ekonomik gelişmeleri hedef almaktadır. Bu faktörlerdeki değişim Türk dış
politikasının, dolayısı ile TİKA tarafından gerçekleştirilen kalkınma
programları ve yardımların da değişmesine yol açmaktadır. TİKA’nın faaliyetleri
bir bakıma Türkiye’nin her alanda artan kapasitesiyle küresel sorunlar
karşısında uygulamakta olduğu dış politikasının bir göstergesi olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

TİKA, Türk Dış Politikası, Uluslararası Güvenlik, Yumuşak Güç, Konstrüktivizm

Kaynakça

• AFAD, 2017 https://www.afad.gov.tr/tr/19319/En-Comert-Ulke-Yine-Turkiye (Erişim Tarihi: 01.08.2018)
• Akçay, Engin (2012). Bir Dış Politika Enstrümanı Olarak Türk Dış Yardımları. Ankara: Turgut Özal Üniversitesi Yayınları.
• Arıboğan, Deniz Ülke (2003). Tarihin Sonundan Barışın Sonuna. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Bayraktar, Zülfikar (2013). “Balkanlar’da Bir Arada Yaşama Kültürü Bağlamında Kimlik Çatışmasından Kültürel Entegrasyona Türk Dili ve Kültürünün Önemi”. Karadeniz Araştırmaları, Sayı: 36.
• Büyükanıt, Yaşar (2003), “Küreselleşme ve Uluslararası Güvenlik Sempozyumu Açış Konuşması”. Birinci Uluslararası Sempozyum Bildirileri. Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
• Çarkçı, A. (2007). “Üç Açıdan Kentsel/Yerel Politika Sürecinde Sivil Toplum Kuruluşları”. Sivil Toplum Dergisi. Sayı 17-18.
• Çiçek, Ali (2015). Kamu Diplomasisi ve TİKA Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi
• Daoudov, M. (2013). Yerel Dış Politikanın Temelleri. İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği.
• Dedeoğlu, Beril (2008). Uluslararası Güvenlik ve Strateji. İstanbul: Yeniyüzyıl Yayınları.
• Development Initiatives (2017). “Global Humanitarian Assistace Report””. http://devinit.org/wp-content/uploads/2017/06/GHA-Report-2017-Executive-summary.pdf (Erişim Tarihi: 16.07.2018).
• Hava, Y. Furkan (2016). Türk Dış Politikasında TİKA Bağlamında Yumuşak Güç Kullanımı ve Balkanlar. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Kalın, İbrahim (2011a). 2000’li Yıllar Türkiye’de Dış Politika. İstanbul: Meydan Yayıncılık.
• Kalın, İbrahim (2011b). “Soft Power and Public Diplomacy in Turkey”. Perceptions. Vol.: XVIV. No: 3.
• Kardaş, Tuncay ve Ramazan Erdağ (2012). “Bir Dış Politika Aracı Olarak TİKA”, Akademik İncelemeler Dergisi. Cilt: 7. Sayı: 1.
• Keskin, Hakan (2017). Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı’nın (TİKA) Türk Dış Politikasındaki Rolü. Yüksek Lisans Tezi. Bilecik: Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi.
• Koçer, Gökhan (2005). “Soğuk savaş Sonrasında Uluslararası Güvenlik Ortamı ve Türkiye’nin Ulusal Güvenliği”. Stratejik Araştırmalar Dergisi. C. 3. S. 5.
• Krahmann, Elke (2005). “American Hegemony or Global Governance? Competing Visions of International Security”. International Studies Review. C. 7. S. 4.
• Kürkçüoğlu, Ö. (1980). “Dış Politika Nedir? Türkiye’deki Dünü Bugünü”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. C. 35. S. 1.
• Layne, Christopher (1995). “The Unipolar Illusion: Why New Great Powers Will Rise”. The Perils of Anarchy: Contemporary Realism and International Security. Michael E. Brown vd. (Ed.). Massachusetts: MIT Press.
• Nye, Joseph S. (2004). Soft Power The Means to Success in World Politics. New York: Public Affairs.
• Özcan, Arif B. (2011). “Uluslararası Güvenlik Sorunları ve ABD’nin Güvenlik Stratejileri”. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. S. 22.
• Parlak, Nükrettin (2007). Orta Asya - Kafkasya- Balkan Ülkeleriyle İlişkiler ve Türk Dış Yardımları 1992-2003. Ankara: TİKA Yayınları.
• Purtaş, F. (2013). “Türk Dış Politikasının Yükselen Değeri: Kültürel Diplomasi”. Akademik Bakış Dergisi. C.7. S. 13.
• Sarı Ertem, H. (2012). “Kimlik ve Güvenlik İlişkisine Konstrüktivist Bir Yaklaşım: Kimliğin Güvenliği ve Güvenliğin Kimliği”. Güvenlik Stratejileri Dergisi. C. 8. S. 16.
• T.C. Resmi Gazete. 27 Ocak 1992 Tarih ve 21124 Sayılı Karar.
• T.C. Resmi Gazete. 28 Mayıs 1999 Tarih ve 23708 Sayılı Karar.
• T.C. Resmi Gazete. 24 Şubat 2004 Tarih ve 25383 Sayılı Karar.
• T.C. Resmi Gazete. 24 Ekim 2011 Tarih ve 28103 Sayılı Karar.
• T.C. Resmi Gazete. 10 Mayıs 2012 Tarih ve 28288 Sayılı Karar.
• Tandoğan, M. (2015). “Konstrüktivizm Kuramı Bağlamında Afrika Birliği”. İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi. C. 4. S.3.
• TİKA (2018). “Tarihçe”. Ankara: TİKA Yayınları. http://www.tika.gov.tr/tr/sayfa/tarihce-222 (Erişim Tarihi: 02.08.2018).
• TİKA (2018). “Hakkımızda”. Ankara: TİKA Yayınları. http://www.tika.gov.tr/tr/sayfa/hakkimizda-14649 (Erişim Tarihi: 02.08.2018).
• TİKA (2018). “TİKA Organizasyon Şeması”. Ankara: TİKA Yayınları. http://www.tika.gov.tr/tr/sayfa/teskilat_semasi-14645 (Erişim Tarihi: 03.08.2018).
• TİKA (2005). “2005 Faaliyet Raporu”. Ankara: TİKA Yayınları. http://www.tika.gov.tr/upload/2017/YAYINLAR/Faaliyet%20Raporlar%C4%B1/2004 /2004%20TIKA_Faaliyet.pdf (Erişim Tarihi: 16.07.2018).
• TİKA (2007). “2006 Faaliyet Raporu”. Ankara: TİKA Yayınları. http://www.tika.gov.tr/upload/2017/YAYINLAR/Faaliyet%20Raporlar%C4%B1/2005 /TIKA_Faaliyet2005.pdf (Erişim Tarihi: 12.07.2018).
• TİKA (2008). “2007 Faaliyet Raporu”. Ankara: TİKA Yayınları. http://www.tika.gov.tr/upload/2017/YAYINLAR/Faaliyet%20Raporlar%C4%B1/2007/rapor2007.pdf (Erişim Tarihi: 10.07.2018).
• TİKA (2009). “2008 Faaliyet Raporu”. Ankara: TİKA Yayınları. http://www.tika.gov.tr/upload/2017/YAYINLAR/Faaliyet%20Raporlar%C4%B1/2008 /2008FAALIYETRAPORU.pdf (Erişim Tarihi: 02.08.2018).
• TİKA (2014). “2013 Faaliyet Raporu”. Ankara: TİKA Yayınları. http://www.tika.gov.tr/upload/2016/Prestij%20Eserler/Faaliyet%20Raporu%202014.p df (Erişim Tarihi: 02.08.2018).
• TİKA (2016). “2015 Faaliyet Raporu”. Ankara: TİKA Yayınları. http://www.tika.gov.tr/upload/2017/05/Faaliyet%20Raporu%202015/ 2015%20Faaliyet%20Raporu.pdf (Erişim Tarihi: 13.07.2018).
• TİKA (2017). “2016 Faaliyet Raporu”. Ankara: TİKA Yayınları. http://www.tika.gov.tr/upload/2018/2017%20Faaliyet%20Raporu/T%C 4%B0KA%20Faaliyet%20Raporu%202017.pdf (Erişim Tarihi: 01.08.2018).
• TİKA (2018). “2017 Faaliyet Raporu”. Ankara: TİKA Yayınları. http://www.tika.gov.tr/upload/2018/2017%20Faaliyet%20Raporu/T%C 4%B0KA%20 Faaliyet%20Raporu%202017.pdf (Erişim Tarihi: 07.07.2018).
• TİKA (2018). “Stratejik Plan (2018-2022)”. Ankara: TİKA Yayınları. http://www.tika.gov.tr/upload/2018/T%C4%B0KA%20Stratejik%20Plan%202018-2022/T%C4%B0KA%20Stratejik%20Plan%202018-2022.pdf (Erişim Tarihi: 02.08.2018).
• Turan, İ. (1998). “Dünyada ve Türkiye’de Sivil Toplum Kuruluşlarının Gelişimi”, Üç Sempozyum Sivil Toplum Kuruluşları, İstanbul: 8-13.
• Wendt, Alexander (2001). “Driving with the Rearview Mirror: On the Rational Science of Institutional Design”. International Organization. Vol. 55. No. 4.
• Wendt, Alexander (1999). Social Theory of International Politics. Cambridge: Cambridge University Press,
• Wendt, Alexander (1995). “Constructing International Politics”. International Security, Vol. 20. No. 1.
• Wendt, Alexander (1994). “Collective Identity Formation and International State”. American Political Science Review. Vol. 88. No. 2.
• Wendt, Alexander (1992). “Anarchy is what States of it: The Social Construction of Power Politics”.International Organization. Vol. 46. No. 2.
• Wendt, Alexander (1987). “The Agent-Structure Problem in International Relations Theory”. International Organization. Vol. 41. No. 3.
• Wendt, Alexander (1995). “Constructing International Politics”. International Security. Vol. 20. No. 1.