KIBRIS MESELESİ, “DAVA”DAN “SORUN”A: BİR DIŞ POLİTİKA SORUNUNUN SÖYLEMSEL VE ANLATIBİLİMSEL ÇÖZÜMLEMESİ

Yıl 2020, Sayı: 35, 344 - 381, 30.08.2020

Evrim Şencan Gürtunca

https://doi.org/10.14520/adyusbd.752355

Öz

Bu çalışma, anlatıbilim yönteminden yararlanılarak, Kıbrıs meselesinin doğuşunu, davadan soruna dönüşüm sürecini ve durumun kamuoyuna yansımasını çözümlemektedir. Çalışma, Ada yönetiminin İngiltere’ye geçici devri (1878) ve Kıbrıs Barış Harekâtı (1974) arası dönemi kapsamaktadır. Bir yeniden yapılandırma olan bu çalışmanın özgün tarafı, Kıbrıs konusunun, söylemlerin analiziyle değerlendirilmesidir.
Anlatıbilim, belli bir mekân ve zamanda geçen bir olay örgüsünün, dönemin aktörlerinin söylemleri üzerinden analiz edilmesidir. Yönteme uygun olarak, dönemin Kıbrıs gazeteleri, basın bültenleri ve raporları, Girne Millî Arşivi ve Lefkoşa Millî Kütüphanesi arşivinden taranmış ve kendi dönemlerine damga vuran siyasî aktörlerinin söylemleri tespit edilmiştir. Bu verilerle, Ada’da yaşayan iki halk (Türkler ve Rumlar) arasında cereyan eden olaylar ve Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin duruma müdahale süreçleri değerlendirmeye alınmıştır.
Sonuçta, ülkelerin Kıbrıs meselesini farklı değerlendirdiği; konunun, Kıbrıs Türkleri için bir mücadele olduğu, Yunanistan ve Rumlar için bir mesele olduğu, Türkiye için millî bir dava olduğu, uluslararası platformda ise sorun olarak görüldüğü tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anlatıbilim, Kıbrıs, Dava, Sorun, Dış Politika

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Arşiv Belgeleri KKTC Milli Arşiv, Basın Bülteni Cilt. 1, sayı. 5, 23 Ekim 1962.
• KKTC Milli Arşiv, Basın Bülteni Cilt. 1, sayı. 15, 9 Ocak 1962.
• KKTC Milli Arşiv, Basın Bülteni Cilt. 1, sayı. 28, 21 Nisan 1962.
• KKTC Milli Arşiv, Basın Bülteni Cilt. 1, sayı. 41, 16 Kasım 1962.
• KKTC Milli Arşiv, Basın Raporu Cilt. 5, sayı. 7, 1 Ekim 1962.
• KKTC Milli Arşiv, Basın Raporu Cilt. 5, sayı. 107, 21 Nisan 1962.
• KKTC Milli Arşiv, Basın Raporu Cilt. 5, sayı. 269, 4 Ekim 1962.
• KKTC Milli Arşiv, Basın Raporu Cilt. 5, sayı. 287, 22 Ekim 1962.
• KKTC Milli Arşiv, Basın Raporu Cilt. 5, sayı. 289, 24 Ekim 1962.
• Gazeteler Akın, 01 Şubat 1963, 1 Şubat 1962, KKTC Milli Arşivi.
• Beaver, 4 Şubat 1975. 22 Şubat 1983, 17 Kasım 1986, LSE Digital Library (Beaver Newspaper), Erişim: 15 Şubat 2020.
• Birlik, 2 Kasım 1991, 4 Ekim 1991, 12 Ekim 1991, 31 Ekim 1991, Lefkoşa Milli Kütüphane Gazete Arşivi.
• Bozkurt, 11 Aralık 1961, 15 Aralık 1961, 19 Ocak 1958, Lefkoşa Milli Kütüphane Gazete Arşivi.
• En Son Dakika, 1 Eylül 1949, Lefkoşa Milli Kütüphane Gazete Arşivi.
• Halkın Sesi, 26 Ocak 1958, 2 Nisan 1978, 7 Nisan 1981, 19 Nisan 1978, 20 Nisan 1978, 31 Ekim 1991, Lefkoşa Milli Kütüphane Gazete Arşivi.
• Hürriyet, 20 Temmuz 1974, 25 Şubat 1951.
• Kıbrıs, 2 Kasım 1991, 31 Ekim 1991, Lefkoşa Milli Kütüphane Gazete Arşivi.
• Kıbrıs Postası, 1 Aralık 1986, 1 Kasım 1986, 6 Aralık 1986, 8 Ekim 1986, 8 Kasım 1986, 10 Ekim 1986, 14 Kasım 1986, 15 Kasım 1986, 18 Kasım 1986, 19 Kasım 1986, 20 Kasım 1986, 31 Ekim 1986, Lefkoşa Milli Kütüphane Gazete Arşivi.
• Nacak, 11 Mayıs 1963, 20 Ekim 1991, 1 Ocak 1962, Lefkoşa Milli Kütüphane Gazete Arşivi.
• Zafer, 17 Ocak 1950, 18 Ocak 1950, Lefkoşa Milli Kütüphane Gazete Arşivi.
• Sözlü Görüşme Ahmet Zeki Bulunç, KKTC Ankara Eski Büyükelçisi, 27-28.01.2020.
• Kitaplar Armaoğlu, F. (2012). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, 18. Baskı, İstanbul: Alkım Yayınları.
• Bal, M. (2009). Narratology Intoduction to the Theory of Narrative, 3rd ed., Kanada: University of Toronto Press.
• Carr, E. H ve Fontana, J. (1992). Tarih Yazımında Nesnellik ve Yanlılık, çev. Özer Ozankaya, Ankara: İmge Yayınları.
• Copeaux, E. ve Mauss-Copeaux, C. (2009). Taksim? Bölünmüş Kıbrıs, çev. Ali Berktay, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Denktaş, R. R. (2017). Karkot Deresi, 8. Basım, Lefkoşa: Önder Yayınevi.
• Evans, R. J. (1999). Tarihin Savunusu, çev. Uygur Kocabaşoğlu, Ankara: İmge Yayınları.
• Hakeri, B. H. (1993). Başlangıcından 1878’e dek Kıbrıs Tarihi, Ankara: KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı.
• Halkın, L. E, (2000). Tarih Tenkidinin Unsurları, çev. Bahaeddin Yediyıldız, 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi.
• Jahn, M. (2005). A Guide to the Theory of Narrative, Cologne.
• Jahn, M. (2012). Anlatıbilim, çev. Bahar Dervişcemaloğlu, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kalelioğlu, O. (2009). Tarih Boyunca Türk-Yunan İlişkileri ve Megali Idea, Ankara: Bilgi Yayınları.
• Kilercioğlu, O. (2014). Haykırış, İstanbul: Çatı Kitapları.
• Örek, Y. (2010). Belgelerle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Tarihi Gerçekleri Osman Örek’in Arşivinden, İstanbul: Alga Yayınları.
• Özkul, A. E. (2010). Kıbrıs’ın Sosyo-Ekonomik Tarihi (1726-1750), Ankara: Dipnot Yayınları.
• Soysal, İ. (2000). Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Tayhani, İ. (2011). Özgürlük Yolunda Bitmeyen Koşu “Denktaş Kitabı”, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Toluner, S. (1977). Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Milletlerarası Hukuk, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Tosh, J. (2005). Tarihin Peşinde, çev. Özden Arıkan, 2. Basım, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Uçarol, R. (1998). 1878 Kıbrıs Sorunu ve Osmanlı-İngiliz Anlaşması, 2. Baskı, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Makaleler Akçora, E. (2009). “Kıbrıs Türk’ünün Bağımsızlık Mücadelesi ve Rumların Türklere Uyguladıkları Katliam”, Türk Dünyası Araştırmaları, c. 179: 35-62.
• Armaoğlu, F. (1959) “1955 yılında Kıbrıs Meselesinde Türk Hükümeti ve Türk Kamuoyu”, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, c. 14: 57-88.
• Arsava, F. (1996). “Kıbrıs Sorununun Uluslararası Hukuk Açısından Değerlendirilmesi”, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi: 43-51.
• Bulunç, A. Z. (2004). “Kıbrıs Uyuşmazlığının Kökler ve Uyuşmazlığın Çözüm Yolu”, Avrasya Dosyası, 10: 140-207.
• Bulunç, A. Z. (2018). “Geçmişten Geleceğe Kıbrıs Davamız”, Basılmış Konferans Metni.
• Çevikel, N. (2006). “1570-1571 Türk Fethi ile Kıbrıs’ta Meydana Gelen Toplumsal Değişim Hakkında Bir Tahlil Denemesi”, Kıbrıs’ta Osmanlı Mirası: 112-139.
• Egeli, S. (1994). “1960 Republic of Cyprus Destroyed by Murders”, Cyprus International Symposium on her Past and Present: 245-249.
• Ezzerellı, K. (2012). “L’Analyse Narratologique des Récits Autobiographiques au Service de Nouvelles Interprétations Historiques: L’Exemple des Mudakkirat de Muhammad Kurd Ali”, Arabica, 59: 53-86.
• Hülagü, M. Türkiye, Yunanistan ve Avrupa İlişkilerinde Kıbrıs,
• http://www.metinhulagu.com/images/dosyalar/20120229230708_0.pdf.
• İnalcık, H. (2005). “Helenizm, Megali Idea ve Türkiye”, Doğu Batı, 31: 9-26.
• İsmail, S. (1994). “Turk-Greek Relations During the First Fifty Years of British Administration”, Cyprus International Symposium on her Past and Present: 93-103.
• Kınd, T. ve Müller, H. (ed.) (2008) “What’s Narratology? Questions and Answers Regarding the Status of a Theory”, Monatsheft: 100, 130-135.
• Kuran, E. (1994). “Turkish-Greek Relations in Connection With The Cyprus Question (1923-1939)”, Cyprus International Symposium on her Past and Present: 223, 227.
• Önsoy, R. (1994). “The Cyprus Problem in the Viewpoint of Turkish-Greek Relations”, Cyprus International Symposium on her Past and Present: 229-233.
• Mercan, S. (1994). “Turkish-Greek Relationships and International Attitude”, Cyprus International Symposium on her Past and Present: 105-227.
• Phelan, J. (2009). “Cognitive Narratology, Rhetorical Narratology and Interpretive Disagreement: A Response to Alan Palmer’s Analysis of Enduring Love”, Style: 309-321.
• Sarıkoyuncu Değerli, E. (2012). “Demokrat Parti Döneminde Türkiye’nin Kıbrıs Politikası”, Akademik Bakış: 85-101.
• Tamkoç, M. (1985). “Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Devletler Hukuku Yönünden Statüsü”, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 40: 55-67.
• Yılmaz, M. E. (2010). “Past Hurts and Relational Problems in the Cyprus Conflict”, International Journal on World Peace: 35-62.