GERÇEKÇİ TÜRK SİNEMASINDAKİ KÖY GERÇEKLİĞİNİN KÖY BELGELERİYLE KARŞILAŞTIRILMASI (1961-1971)

Yıl 2020, Sayı: 36, 638 - 670, 31.12.2020

Menderes Akdağ

https://doi.org/10.14520/adyusbd.741984

Cited By: 1

Öz

Rus edebiyatında görülen realizmin Rus Devrimi’ne giden süreçte de etkili olduğu söylenebilir. Çünkü realizm insanları kendi gerçekliğiyle yüzleştirmektedir. Bu durumun insanları harekete sevk ettiği düşünülebilir. Rus devrimi sonrası aynı realist çizgiyi erken dönem Rus sinemacıları da göstermiştir. Türkiye’de realist eğilimler öncelikle edebiyatta başlamıştır. Bu durum 1961 anayasasının getirmiş olduğu nispi özgürlük ortamında Türk sinemasına da yansımıştır. Gerçekçi Türk sineması denilen bu dönemde önemli filmler çekilmiştir. Makalemizde bu sinema çerçevesinde çekilen köy filmlerinde sunulan gerçeklik o günkü köy belgeleriyle karşılaştırılmıştır. Yöntem olarak söz konusu sinemayla ilgili çalışmalar incelenmiştir. Ardından o döneme ait bir film seçkisi oluşturularak bu filmler izlenmiştir. Köy belgeleriyle dönemin kimi gazeteleri taranmış, buralardan elde edilen bilgilerle okuma ve film izleme sonucu elde edilen bulgular karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak filmlerde sunulan gerçekliğin köy evraklarındaki gerçekliğe yakın olduğu görülmüştür. Bu filmlerin o dönemi anlamak için birer kaynak olarak kullanılabileceği düşüncesi oluşmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk sineması, köy, köy filmleri, realizm, sosyal gerçeklik, Modern Türkiye Tarihi

COMPARISON OF VILLAGE REALITY IN REALISTIC TURKISH CINEMA WITH THE VILLAGE DOCUMENTS (1961-1971)

Öz

It can be said that realism, which was effective in Russian literature, was effective in the process towards the Russian Revolution. Because the realism movement confronts people with their own reality. It can be thought that this situation prompts people to act. Early Russian filmmakers followed the same realist line after the Russian Revolution. Realist tendencies in Turkey first began in literature. This situation was reflected in Turkish cinema in the relative freedom environment brought by the 1961 constitution. In this period called realistic Turkish cinema, important films were shot. In our article, the reality presented in village films shot within the frame of this cinema was compared with the village documents of that day. As a method, studies about the cinema in question were examined. Then, a selection of movies from that period was created and these films were watched. The village documents and some newspapers of the period were scanned, and the information obtained from these sites were compared with the findings obtained from reading and watching movies. As a result, it is seen that the reality presented in the movies is close to the reality in the village documents. It was thought that these films could be used as a source to understand that period.

Anahtar Kelimeler

Turkish cinema, realism, social realism, village, village film, History of modern Turkey

Kaynakça

• Akad, Ö. L. (Yöneten) (1952). Beyaz Mendil [Sinema Filmi]. ________(Yöneten) (1973). Gelin [Sinema Filmi]. Akçeşme, Muhtarlığı (1950-1965). Muhtarlık Karar Defteri(MKD). Aydın. ________(1966-1983). Muhtarlık Karar Defteri(MKD). Aydın. ________(1930-1940). Asker Kütük Defteri. Aydın. ________(1942). Salma Defteri. Aydın. ________(1942-1950). Koruma Defteri. Aydın. ________(1947-1951). 5 Yıllık Plan. Aydın. ________(1948). Köy Bütçesi Evrakı. Aydın. ________(1950). Sarf Dosyası. Aydın. ________(1953). Sarf Dosyası. Aydın. ________(1954). Bütçe Defteri. Aydın. ________(1962, 02 05). Zarar-Ziyan Zaptı Evrakı. Aydın. ________(1968, 09 20). Ek Bütçe Kararı. Aydın. ________(1972). Gider Dosyası. Aydın, Türkiye. ________(1973). Gider Dosyası. Aydın. ________(1974). Gider Dosyası. Aydın. ________(1983, 02 17). İlan Tutanağı. Aydın. Akdağ, M. (Yöneten) (2016). Yılan [Sinema Filmi]. Akdağ, M. (Yöneten) (2018a). Komik Sözler ve Anlar [Sinema Filmi]. Akdağ, M. (2018b). Adnan Menderes Propagandası ve Adnan Menderes Algısının Yıkımına Dönük Darbe Propagandasının Karşılşatırılması. Uluslararası Darbe Sempozyumu II (s. 251-270). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi. Akdağ, M. (2018c). Tüm Yönleriyle Siyasi Algı ve Propaganda. Aydın: Başkar. Akdağ, M. (Yöneten) (2018d). Lakaplar ve Unvanlar Birer Propganda Aracı mıdır? [Sinema Filmi]. Akdağ M. (2018e). Bir Başbakanın Doğuşu ve Onu Doğuran Şehir. Aydın: Başkar. Akdağ, M. (Yöneten). (2018f). Türkiye'nin Acılar Tarihi [Sinema Filmi]. Akdağ, M. (2019a). Realist Rus Edebiyatından Erken Dönem Sovyet Sinemasına Gerçekçi Mekân Kullanımı MANAS Dergisi, 2852-2874,. Akdağ, M. (2019b). Sosyal Gerçekçi Türk Sinemasında Sözlü Kültür (1961-1971). Yörük Ali Efe Uluslararası Halk Kültürü Araştırmaları Sempozyumu. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi. s. 716-735. Akdağ, M. (2019c). Sosyal Gerçekçi Türk Sinemasında Din ve Din Adamı Temsiline Tarihi Perpektiften Bir Bakış. M. Aslan içinde, Tarihi Aydınlatan Sinema. (s. 156-175). Konya: Atlas. Akdağ, M. (2019d). Cumhuriyet'in İl Yıllarından Çok Partili Yaşama Geçiş Sürecine Türk Eğitimi ve Eğitim Uygulamalarının Bir Köye Yansıması. Turkish Studies Educational Sciences, 1025-1040. Akdağ, M. (2019e). Yakın Dönem Türk Siyaset Duayenlerinin Medya Kullanım Deneyimleri ve Propganda. Aksaray Üniv. İletişim, 82-110. Akdağ, M. (2019f). İletişim Sosyolojisi. Ankara: Dorlion. Akdağ, M. (2019g). Siyasetin Temelleri. Ankara: Dorlion. Akdağ, M. (2019h). Toplumsal Gerçekçi Sinemada İdeolojik Söylem. M. Aslan içinde, İnterdisipliner Bir Bakışla İletişim Üzerine İncelemeler s. 115-161. Konya: Litera-Türk Akdağ, M. vd. (2012). Oku-ma Kitabı. Aydın: Çağdaş. Akdeniz, T. (2020, 03 27). (M. Akdağ, Röportaj Yapan) Anadolu. (1946, 10 23). İzmir. ________(1948, 05 12). İzmir. ________(1948, 12 15). İzmir. Aslan, M. (2019). Türk Sinemasında Tarih Filmlerinin Genel Görünüşü: 2007-2017 Yılları Arasında Vizyona Giren Filmler Üzerine Bir İnceleme. M. Aslan, & S. Yetimova içinde, Tarihi Aydınlatan Sinema. s.86. Konya: Atlas. Aydınoğlu, M. (2016, 02 28). (M. Akdağ, Röportaj Yapan) Cerit, E. (2020, 03 20). (M. Akdağ, Röportaj Yapan) Cumhuriyet Arşivleri-BCA (tarih yok). 490.01/139.560.1. Demokrat İzmir (1946, 11 13). İzmir. ________(1947, 04 30). İzmir. ________(1948, 04 20). İzmir. Doğrusöz, K. ( 2016). Coğrafya 10 . Ankara: Palme Yayıncılık. Duruel, S. A. (2002). Sinema Tarih İlişkisi ve Türk Sinemasında Tarihe Bakış 2002, . (Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi). İstanbul, Marmara Üniversitesi. Erbeyli Köyü İlkokulu (1933-1953). Öğrenci Kütükleri. Aydın. Erksan, M. (Yöneten) (1962). Yılanların Öcü [Sinema Filmi]. Gökmen, G. (2019, 12 01). Eskiden Evlilikler. (M. Akdağ, Röportaj Yapan) Gören, Ş. (Yöneten) (1985). Yılanların Öcü [Sinema Filmi]. Güneş, G. (2010). Türk Kadınının Muhtarlık ve Köy İhtiyar Heyetlerine Seçme Seçilme Hakkını Kazanması ve Türkiye’nin İlk Kadın Muhtarı Gül Esin (Hanım). ÇTTAD, 171-190. Kaya, D. (Yöneten). (2018) Kazım [Sinema Filmi]. Refiğ, H. (Yöneten) (1964). Gurbet Kuşları [Sinema Filmi]. Robert, B. T. (tarih yok). The Filmmaker as Historian, The American Historical Review. Salman, İ. (2018, 02 20). Sinema, (Tuba Emlek'le İz Bırakanlar TV Program). (T. Emlek, Röportaj Yapan) Sezgin, İ. (2016, 03 22). (M. Akdağ, Röportaj Yapan) Tor, F. O. (2016, 04 07). 65 Yaş Üzeri Muhtaçlara Bağlanan Maaş Hakkındaki Kanunla İlgili Konuşma. Ankara, TBMM, Türkiye. Tütengil, C. O. (1977). 1927 Yılında Türkiye. Atatürk'ün Söylevinin 50. Yılı (s. 55-70). Ankara: TTK. Ündar, A. (2020, 02 25). İmece. (M. Akdağ, Röportaj Yapan) Yakar, H. G. (2013). Sinema Filmlerinin Eğitim Amaçlı Kullanımı, Tarihsel Bir Değerlendirme. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 21-336. Yeni Asır. (1978, 07 30). İzmir.